خطّابیه: تفاوت بین نسخه‌ها
جز («خطّابیه» را محافظت کرد ([ویرایش=فقط مدیران] (بی‌پایان) [انتقال=فقط مدیران] (بی‌پایان)) [آبشاری]) |
|
(بدون تفاوت)
| |
نسخهٔ ۲۸ مهٔ ۲۰۱۵، ساعت ۰۶:۰۵
از غلاة شیعه.
ایشان منسوب به ابوالخطّاب محمد بن ابی زینب می باشند.
او و مذهبش بسیار معروف بوده و در تمام کتب ملل و نحل مورد اشاره اند. [۱]
ابن اثیر در اللباب فی تهذیب الانساب ؛ خَطّابی را به فتح خاء و تشدید طاء ضبط کرده است. [۲]
ابوالحسن اشعری ایشان را پنج فرقه دانسته و می گوید: «همه آن ها می پندارند ائمه، نبی می باشند و از ایشان همیشه دو رسول نزد مردم موجودند. یکی صامت و دیگری ناطق. ناطق محمد است و صامت علی. این دو اینک بر روی زمین هستند و طاعتشان بر همه خلق واجب است. خطّابیه می پندارند ابوالخطّاب محمد بن ابی زینب نبی است. ایشان می پندارند ابوالخطّاب محمد بن ابی زینب خداست و جعفر بن محمد الصادق نیز خداست. ابوالخطّاب محمد بن ابی زینب از جعفر صادق و علی نیز بزرگ تر است. » [۳]
خطّابیه به گفته دائرة المعارف تشیع «تأثیر عمیقی در تکوین غلوّ در میان شیعه داشته اند و بسیاری معتقدند ابوالخطّاب محمد بن ابی زینب پایه گذار اندیشه باطنی در میان اسماعیلیان بوده است. »
خطّابیه پنج فرقه اند: خطّابیه مطلق که گروهی ایشان را همان اسماعیلیه دانسته اند. [۴]؛ معمریه که خمر و زنا را حلال می دانند و واجبات را ترک می کنند. [۵]؛ بزیغیه که مردگان خویش را زنده می دانند؛ عمیریه و مفضلیه (که به خاطر برائت جستن امام صادق علیه السلام از ابوالخطّاب محمد بن ابی زینب، از ابوالخطّاب محمد بن ابی زینب تبری جستند.)[۶]
شهفور اسفراینی نیز در التبصیر فی الدین، خطّابیه را به پنج فرقه تقسیم کرده و ایشان را معمّریه، ربیعیه، عمرویه، مفضلیه و خطّابیه مطلقه می نامد. این در حالی است که عبدالقاهر بغدادی و مطهر مقدسی و فخر رازی ذکری از پنج فرقه خطّابیه ندارد.
عبدالقاهر بغدادی فرقه های زیرمجموعه خطّابیه را: معمّریه، بزیغیه، عمیریه، مفضلیه و خطّابیه مطلقه ضبط کرده است. این در حالی است که شهفور اسفراینی به جای بزیغیه و عمیریه، از ربیعیه و عمرویه یاد می کند، در حالی که نقل محمد شهرستانی بدون ذکر خطّابیه مطلقه با نقل عبدالقاهر بغدادی موافقت دارد و تنها به این نکته اشاره دارد که عمیریه را عجلیه نیز می نامند. در کتاب های دیگر ملل و نحل نیز از خطّابیه مطلقه نام برده نشده است. به نقل بغدادی این گروه ضمن پذیرش افکار ابی الخطاب، امامت را بعد از او انکار کرده اند. شایان ذکر است در میان کتاب های ملل و نحل، فخر رازی اساساً خطّابیه را دارای زیرمجموعه ندانسته است. [۷]
احمد بن علی مقریزی فرقه های منشعب از خطّابیه را پنجاه فرقه دانسته و این فرقه را منسوب به محمد بن ابی زید الاجدع و یا محمد بن ابی ثور معرفی کرده است. احمد بن علی مقریزی این فرقه را از مشبّهه نیز به شمار آورده است. [۸]
عبدالجلیل رازی می نویسد: «این نام را بر مطلق شیعه حمل کرده اند. » [۹]
مدرسی طباطبایی در مکتب در فرایند تکامل می نویسد: «گفته شده است که بعداً گروهی از فطحیه . . . هم به آنان خطّابیه پیوستند» وی مأخذ خویش را مقاله مادلونگ به زبان آلمانی و کتاب الاشهاد نوشته ابوزید علوی بند 15 «و جمهرة انساب عرب» نوشته ابن حزم صفحه53 معرفی می کند. [۱۰] شایان ذکر است که مرحوم مصنف در ذیل مدخل محمدیه (از غلاه) بر این عقیده است که خطّابیه قائل به الوهیت حضرت محمد صلی الله علیه و آله بوده اند.
پانویس
- ↑ اعتقادات فِرَق المسلمین و المشرکین، فخر رازی، ص72 / البدء و التاریخ، مطهر مقدسی، ج5، ص124و131 / تبصرة العوام، مرتضی رازی، ص170 / التبصیر فی الدین، شهفور اسفراینی، ص23 و 126 / تعریفات العلوم و تحدیدات الرسوم، سیدعلی جرجانی، ص82 / التنبیه و الرد علی اهل الاهواء و البدع، محمد ملطی شافعی، ص162 / الحور العین، نشوان حمیری، ص166 / خاندان نوبختی، عباس اقبال، ص255 / الفرق بین الفرق، عبدالقاهر بغدادی، ص238و265 / فرق الشیعة، حسن بن موسی نوبختی، ص69 / الفصل فی الملل و الاهواء و النحل، ابن حزم، ج3، ص120 / اللباب فی تهذیب الانساب، ابن اثیر، ج1، ص452 / مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، ابوالحسن اشعری، ج1، ص76 / المقالات و الفرق، سعد اشعری، ص50 / الملل و النحل، محمد شهرستانی، ج1، ص159 / المنیة و الامل فی شرح الملل و النحل، احمد بن یحیی بن مرتضی، ص95 / المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و الآثار، احمد بن علی مقریزی، ج2، ص352 / نفائس الفنون فی عرایس العیون، شمس الدین محمد آملی، ج2، ص279 / النقض، عبدالجلیل رازی، ص539
- ↑ اللباب فی تهذیب الانساب، ابن اثیر، ج1، ص451
- ↑ مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، ابوالحسن اشعری، ج1، ص76
- ↑ المقالات و الفرق، سعد اشعری، ص50
- ↑ الملل و النحل، محمد شهرستانی، ج1، ص159
- ↑ دائرة المعارف تشیع، ج7، ص166 / مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، ابوالحسن اشعری، ج1، ص76 / المقالات و الفرق، سعد اشعری، ج81 / الملل و النحل، محمد شهرستانی، ج1، ص80 و159
- ↑ اعتقادات فِرَق المسلمین و المشرکین، فخر رازی، ص72 / التبصیر فی الدین، شهفور اسفراینی، ص128 / الفرق بین الفرق، عبدالقاهر بغدادی، ص267 / فرق الشیعة، حسن بن موسی نوبختی، ص44 / الملل و النحل، محمد شهرستانی، ج1، ص160 / المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و الآثار، احمد بن علی مقریزی، ج2، ص352
- ↑ المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و الآثار، احمد بن علی مقریزی، ج2، ص352
- ↑ النقض، عبدالجلیل رازی، ص539
- ↑ مکتب در فرایند تکامل، مدرسی طباطبایی، حاشیه ص81
