مرتضی رازی

سید صفی الدین ابوتراب مرتضی بن داعی بن قاسم حسنی رازی، از علمای شیعه در قرن پنجم هجری قمری است. وی که تاریخ دقیق تولدش معلوم نیست، به همراه برادرش ابوحرث مرتضی از جمله شاگردان ابومحمد عبدالرحمن بن احمد بن حسین خزاعی نیشابوری معروف به شیخ مفید بوده اند. ابومحمد ـ که غیر از شیخ مفید معروف است ـ در ری اقامت داشته و از شاگردان بلاواسطه میرسید شریف مرتضی علم الهدی (355ـ436هـ. ق)، سید رضی (م: 406هـ. ق) و شیخ طوسی (م: 460هـ. ق) بوده و سید مرتضی رازی در نیمه دوم قرن پنجم در خدمت او تحصیل می کرده است. در این که آیا کتاب تبصرة العوام نوشته همین فرد است ـ چنان که روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات می نویسد ـ و یا نوشته سید مرتضی علم الهدی (م: 436هـ. ق) است ـ چنان که برخی گفته اند و ظاهراً غلط است ـ و یا چنان که مرحوم عباس اقبال احتمال می دهد نوشته فردی به نام سید مرتضی علم الهدی (م: نیمه دوم قرن هفتم) است ـ چنان که مرحوم عباس اقبال احتمال می دهد و آن را به فهرست نسخه های خطی موزه بریتانیا نسبت می دهد ـ اختلاف است. کسانی دیگر نیز به عنوان نویسنده کتاب تبصرة العوام معرفی شده اند. از جمله روضات الجنات از ریاض العلما نقل می کند که این کتاب متعلق به جمال الدین حسین بن علی رازی صاحب تفسیر روح الجنان است و عباس اقبال از « کشف المحجوب عن اسماء الکتب و الاسفار» نقل می کند که تبصرة العوام نوشته جمال الدین المرتضی ابوعبدالله محمد بن حسن بن حسین رازی است.