حفصیه (از خوارج اِباضیه)

از دایره المعارف فرق اسلامی
پرش به: ناوبری، جستجو

از عجارده خوارج. (از اِباضیه) .

ابن اثیر در اللباب فی تهذیب الانساب ؛ حَفْصی را به فتح حاء و سکون فاء ضبط کرده است. [۱]

ابن اثیر و ابوالحسن اشعری ایشان را از اِباضیه نامیده اند و اشاره ای به عجارده بودن آن ها ندارند. [۲]

برخلاف آیت الله سید مهدی روحانی که ایشان را از عجارده به حساب آورده، دائرة المعارف بزرگ اسلامی این گروه را از اِباضیه دانسته و می نویسد: «اینان پیروان حفص بن ابی المِقدام بودند که به گفته امام فخر رازی کنیه وی ابوجعفر بود. حفصیه ایمان را تنها بر پایه معرفت خداوند تعالی استوار می دانند. پس بین شرک و ایمان وجه فارق فقط معرفةالله است. هرکس خدای را بشناسد و سپس در امور دیگر همچون رسالت پیامبر اکرم یا بهشت و دوزخ کافر شود، یا به اموری دیگر همچون قتل نفس و آنچه خداوند حرام کرده دست زند، البته کافر است، ولی مشرک نیست؛ تنها آن کس که خداوند تعالی را انکار کند مشرک است. اینان بعداً معتقد شدند که ایمان به کتب و رسل هم متصل به توحید است و هر که آن ها را منکر شود، مشرک است». [۳]

ایشان پیروان حفص بن مقدام یا حفص بن ابی مقدام می باشند. [۴]

حافظ رجب برسی، این فرقه را منسوب به حفص بن انییه دانسته و آن ها را از فرق خوارج به حساب آورده است. [۵]

ابن اثیر در ترجمه وی می نویسد: «از جمله عقاید وی آن است که هر کس خدا را به توحید بشناسد ولی به امور دیگر از قبیل بهشت و جهنم و رسالت رسول کافر شود و یا مرتکب جمیع کبائر از زنا و شرب خمر گردد، کافر است ولی مشرک نیست، و اِباضیه از وی تبری جویند». [۶]


پانویس

  1. اللباب فی تهذیب الانساب، ابن اثیر، ج1، ص376
  2. اللباب فی تهذیب الانساب، ابن اثیر، ج1، ص376 / مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، ابوالحسن اشعری، ج1، ص183
  3. دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج2، ص330
  4. اعتقادات فِرَق المسلمین و المشرکین، فخر رازی، ص58 / بیان الادیان، ابوالقاسم بلخی، ص83 / تبصرة العوام، مرتضی رازی، ص41 / التبصیر فی الدین، شهفور اسفراینی، ص58 / تعریفات العلوم و تحدیدات الرسوم، سیدعلی جرجانی، ص72 / الحور العین، نشوان حمیری، ص175 / الفرق بین الفرق، عبدالقاهر بغدادی، ص121 / الفصل فی الملل و الاهواء و النحل، ابن حزم، ج3، ص127 / مفاتیح العلوم، محمد بن احمد خوارزمی، ص46 / الملل و النحل، محمد شهرستانی، ج1، ص123 / المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و الآثار، احمد بن علی مقریزی، ج2، ص355 / نفائس الفنون فی عرایس العیون، شمس الدین محمد آملی، ج2، ص275
  5. مشارق انوار الیقین فی اسرار المؤمنین، حافظ رجب برسی، ص205
  6. اللباب فی تهذیب الانساب، ابن اثیر، ج1، ص376