سمیطیه

از دایره المعارف فرق اسلامی
پرش به: ناوبری، جستجو

از شیعه.

ایشان که منسوب به یحیی بن ابی السمیط می باشند، پس از امام صادق علیه السلام، به امامت محمد فرزند آن حضرت قائل شدند و پس از محمد نیز امامت را در اولاد او می دانند. [۱]

برخی از نسخه های فرق الشیعة، این فرقه را سمطیه ضبط کرده و در حاشیه همان و به صورت نسخه بدل، به نام های شمطیه، شمیطیه، و سمیطیه اشاره شده است. البته این درحالی است که همان نسخه رئیس این فرقه را یحیی بن ابی السمیط می نامد. [۲] عبدالقاهر بغدادی [۳] و شهفور اسفراینی [۴] نام این فرقه را شمیطیه منسوب به یحیی بن شمیط دانسته اند.

تنقیح المقال فی علم الرجال، یحیی بن ابی السمط را در نهایت ضعف دانسته و وی را شخص خبیثی معرفی می کند و در ادامه فرقه منسوب به او را سمطیه نامیده و تصریح می کند که ایشان قائل به امامت محمد بن جعفر معروف به دیباجه بوده اند. [۵]

جاحظ نیز اشعاری را از معدان اعمی سمیطی نقل می کند که در وصف مذاهب مختلف است و در آن، مذهب خود را سمیطیه خوانده و بر سایر مذاهب ترجیح می دهد. [۶]

می توان گفت که، قول به امامت محمد بن جعفر، عقیده ای بوده است که چند روزی اظهار شده و سپس از بین رفته است چرا که گویا محمد بن جعفر الصادق که به آراء زیدیه نزدیکتر بوده تا امامیه، در مکه به تحریک پسرش خروج کرده و سپس از امامت استعفا می دهد. او را در زمانی که حضرت رضا علیه السلام نزد مأمون بود، به نزد مأمون برده اند و وی مورد احترام حضرت رضا (علیه السلام) و مأمون واقع شده است. [۷]

عبدالحمید در حواشی الفرق بین الفرق این شاعر را به نقل از نسخه ای از البیان، معدان شمیطی نامیده است. در چاپ های موجود البیان و التببین نیز نام وی شمیطی آمده و مصحح کتاب، آن را به صورت شُمَیطی (به صورت مصغر) ضبط کرده است. [۸]

پانویس

  1. فرق الشیعة، حسن بن موسی نوبختی، ص77 / مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، ابوالحسن اشعری، ج1، ص102 / المقالات و الفرق، سعد اشعری، ص87
  2. فرق الشیعة، حسن بن موسی نوبختی، ص77
  3. الفرق بین الفرق، عبدالقاهر بغدادی، ص80
  4. التبصیر فی الدین، شهفور اسفراینی، ص38
  5. تنقیح المقال فی علم الرجال، عبدالله مامقانی، ج3، ص308
  6. البیان و التببین، جاحظ، ج1، ص44 / کتاب الحیوان، جاحظ، ج1، ص366
  7. بحار الانوار الجامعة لدرر الاخبار ائمة الاطهار، علامه مجلسی، ج49، ص33و299 / تاریخ الرسل و الملوک، ابن جریر طبری، ج7، ص444
  8. البیان و التببین، جاحظ، به تصحیح ابراهیم شمس الدین، ج1، ص43 / الفرق بین الفرق، با حواشی محمد عبدالحمید، ص80