حربیه
از کیسانیه .
ایشان پیروان عبدالله بن حرب می باشند. [۱]
به نظر می رسد که حربیه غلط بوده و صحیح آن حارثیه است.
عبدالقاهر بغدادی و ابوالحسن اشعری ایشان را از زمره فرقه های غالیه ذکر کرده اند. [۲]
نشوان حمیری در الحور العین، پیروان عبدالله بن حرب را حزبیه (به زاء منقوطه) ضبط کرده و چندین بار این نام را به این نحو آورده است. [۳]
محمد بن احمد خوارزمی در مفاتیح العلوم ایشان را منسوب به عبدالله بن عمر بن حرب معرفی کرده است. [۴]
مرحوم محمد جواد مشکور در فرهنگ فِرَق اسلامی معتقد است علت این که حارثیه را حربیه می نامند (و در نتیجه هر دو اسم را صحیح می داند) آن است که پیروان عبدالله بن معاویه (که عبدالله بن حارث، رئیس حارثیه به امامت او معتقد بود) قبل از آن که به عبدالله بن معاویه رجوع نمایند، معتقد بودند ابوهاشم عبدالله بن عباس پیش از مرگ درباره عبدالله بن عمرو بن حرب کندی وصیت کرده است و به این سبب به ایشان حربیه می گفتند. لکن پس از مدتی دروغگویی ابن حرب بر ایشان آشکار شد و در نتیجه به عبدالله بن معاویه روی آوردند. به نظر می رسد آنچه در عبارت مرحوم محمد جواد مشکور به عنوان «ابوهاشم عبدالله بن عباس» آمده صحیح نباشد. چرا که ابوهاشم که رئیس فرقه هاشمیه بوده و حارثیه از آن پدید آمده ابوهاشم عبدالله بن محمد بن حنفیه است و نه ابوهاشم عبدالله بن عباس.
شریف یحیی الامین ایشان را پیروان عبدالله بن عمرو بن حرب کندی و از غلاة حلولی دانسته و اشاره ای به «از کیسانیه بودن» ایشان ندارد. [۵]
پانویس
- ↑ بیان الادیان، ابوالقاسم بلخی، ص67 / التبصیر فی الدین، شهفور اسفراینی، ص125 / الحور العین، نشوان حمیری، ص160/ خاندان نوبختی، عباس اقبال، ص254 / الفصل فی الملل و الاهواء و النحل، ابن حزم، ج3، ص122 / الفرق بین الفرق، عبدالقاهر بغدادی، ص61 و 259 / مفاتیح العلوم، محمد بن احمد خوارزمی، ص49 / مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، ابوالحسن اشعری، ج1، ص68 / المقالات و الفرق، سعد اشعری، ص26
- ↑ الفرق بین الفرق، عبدالقاهر بغدادی، ص61 / مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، ابوالحسن اشعری، ص68
- ↑ الحور العین، نشوان حمیری، ص160
- ↑ مفاتیح العلوم، محمد بن احمد خوارزمی، ص49
- ↑ فرهنگ نامه فرقه های اسلامی، شریف یحیی الامین، ص120
- ↑ فرهنگ فِرَق اسلامی، محمد جواد مشکور، ص148
