مقنّعیه: تفاوت بین نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۳۱ مهٔ ۲۰۱۵، ساعت ۲۱:۴۵

ابن اثیر در اللباب فی تهذیب الانساب، مُقَنّعیه را به ضم میم، فتح قاف و نون مشدده ضبط می کند. ^[۱]

همان مبیضه.

ایشان پیروان هاشم، و یا هشام بن حکیم می باشند.

فخر رازی، سید مرتضی رازی و عباس اقبال نام ایشان را مقنّعیه به تشدید نون ضبط کرده اند. ^[۲] عارف تامر ایشان را منشعب شده از حماریه معرفی کرده است. ^[۳]

علی اکبر دهخدا نام وی را هاشم بن حکیم ضبط کرده است در حالی که محمد جواد مشکور علاوه بر این نام احتمال داده که نام وی هشام بن حکیم باشد. مشهور کتاب های وی را با عنوان عطاء المقنّع (نقاب دار) معرفی کرده اند. ^[۴] برخی نیز نام او را ابن مقنّع ضبط نموده اند که به احتمال زیاد غلط است. ^[۵]

عطاء المُقَنَّع از ساحران عجمی دانسته شده است. گویا وی ادعای ربوبیت داشته است. به او کارهای خارق العاده و اخبار از امور پنهانی را نسبت می دهند. مقنع مدعی بوده خدا در صورت آدم حلول کرده و به همین سبب ملائکه می باید آدم را سجده می کردند و بعد این امر به ترتیب برای نوح، ابراهیم، حکمای اولیه، ابومسلم خراسانی و شخص او حاصل شده است. طرفداران وی او را عبادت کرده و با دشمنان او می جنگیدند. وی کوتاه قد و دارای لکنت زبان بوده است.

علت تسمیه وی به مقنّع آن است که او به واسطه کراهت چهره، از نقاب طلایی استفاده می کرده است. از امور خارق العاده ای که به وی نسبت می دهند، درست کردن یک ماه است که شب ها به آسمان می رفته و از مسیرهای بسیار دور نیز قابل رؤیت بوده است. در سال 163 هجری قمری، مقنّع و طرفدارانش در قلعه ای در خراسان (یا ماوراءالنهر ) محاصره می شوند. و با خوردن سمّ خودکشی می نمایند. سر او قطع شده، برای مهدی عباسی فرستاده می شود. ^[۶]

عبدالقاهر بغدادی نام این فرقه را مقنعیه مبیضه ضبط کرده است. ^[۷]

نکته شایان توجه آن که فریدون بدره ای در پاورقی فرقه اسماعیلیه، ^[۸] این نام را از اسامی اسماعیلیه دانسته است. روشن است که این نام در مقام تعریض بر ایشان اطلاق شده است.

^[۹]

پانویس

1. ↑ اللباب فی تهذیب الانساب، ابن اثیر، ج3، ص234
2. ↑ اعتقادات فِرَق المسلمین و المشرکین، فخر رازی، ص109 / تبصرة العوام، مرتضی رازی، ص184 / خاندان نوبختی، عباس اقبال، ص265
3. ↑ معجم الفرق الاسلامیة، عارف تامر، ص51
4. ↑ العبر فی خبر من عبر، محمد بن احمد ذهبی، ج1، ص235
5. ↑ تبصرة العوام، مرتضی رازی، ص184
6. ↑ تاریخ اجتماعی ایران، از انقراض ساسانیان تا انقراض امویان، سعید نفیسی، ص155 / لغت نامه دهخدا، علی اکبر دهخدا، ذیل عنوان هاشم بن حکیم / سیر اعلام النبلاء، محمد بن احمد ذهبی، ج7، ص232
7. ↑ الفرق بین الفرق، عبدالقاهر بغدادی، ص238
8. ↑ فرقه اسماعیلیه، مارشال هاجسن، ص2
9. ↑ التبصیر فی الدین، شهفور اسفراینی، ص120 / التنبیهات الجلیة فی کشف اسرار الباطنیة، محمد کریم خراسانی، ص290 / جامع الفرق و المذاهب الاسلامیة، امیر مهنا و علی خریس، ص195 / الفرق بین الفرق، عبدالقاهر بغدادی، ص276 / الفرق و الجماعات و المذاهب الاسلامیة، صلاح ابوسعود، ص26 / فرهنگ فِرَق اسلامی، محمد جواد مشکور، ص425 / فرهنگ نامه فرقه های اسلامی، شریف یحیی الامین، ص263 / قاموس المذاهب و الادیان، حسین علی حمد، ص196 / موسوعة الفرق و الجماعات و المذاهب و الاحزاب و الحرکات الاسلامیة، عبدالمنعم حفنی، ص617