راجعه

از خوارج.

این گروه به سبب فتاوی و احکام خاصی که صالح بن المسرّح داشت، از او تبرّی جستند و از پیروی وی بازگشتند.

از آنچه ابوالحسن اشعری در مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین نوشته، به خوبی سطح فکر و اندیشه خوارج و شتاب ایشان در جدایی از یکدیگر را می توان به دست آورد. مخالفت راجعه با صالح بن المسرّح، بنابر آنچه ابوالحسن اشعری نوشته است به چهار مطلب مربوط می شده است: نخست آن که صالح بنابر شهادت دو تن از یارانش حکم به قتل فردی داده و در مقابل، راجعه او را به سبب آن که آن فرد (که برادر یکی از پیروان صالح بوده) ادعای اسلام می کرده، تخطئه نموده اند؛ دوم آن که صالح یکی از اسیران را به فردی از پیروانش می سپارد و اسیر که گویا از اهل ذمه بوده شب هنگام فرار می کند. راجعه این عمل صالح را نکوهش کرده و او را در این باره مقصر می شناخته اند؛ سوم آن که یکی از اصحاب صالح به یکی دیگر از ایشان می گوید: دشمن خدا. ولی صالح او را از این عمل باز نداشته و توبه نمی دهد؛ و چهارم آن که صالح یک اسب از غنائم را گویا برای خود نگه داشته است. پس از این اختلافات، راجعه از صالح تبری جسته در حالی که اکثر خوارج آرای صالح را تأیید نمودند و در این میان فردی به نام شبیب توقف کرده و می گوید من نمی دانم کارهای صالح حق بوده یا باطل. [رک: شبیبیه] ابوالحسن اشعری می نویسد اکثر راجعه بعدها به قول صالح بازگشتند. و در این میان برخی از اِباضیه گفتند که هر که از صالح برائت جسته و یا در این باره توقف کرده، کافر شده است.

نکته شایان توجه آن است که مرحوم محمد جواد مشکور به اشتباه نوشته است: « راجعه از صالح بن المسرّح روی گردانیدند و به رأی صالح بن ابی صالح گرویدند». در حالی که ظاهراً صالح بن ابی صالح همان صالح بن المسرّح می باشد که در عبارت ابوالحسن اشعری به هر دو گونه آورده شده است.