صافیان (از صوفیه)

از صوفیه.

زین العابدین شیروانی می نـویسد که در آناطولی، جمعی به نـام صافـی خوانده می شـوند. وی می نویسد: «ایشان ورای طریق شیعه و سنی و غالی سپارند اما به مشرب شیعه امامیه قریب و احکام این فرقه را مجیب اند. گویا قریب چهل هزار خانه بوده باشند».

زین العابدین شیروانی در ریاض السیاحة می نویسد: «بعد از... به ارمینه کبری و روم ایلی و قرامان و قسطنطنیه و آیدین [ن خ: ابدین] و مغرب زمین و جزایر بحر اخضر و بلاد بربر گذشته، با ارباب ملوک و اصحاب سلوک همنشین گشتم، با فرقه یکتائیان و رفاعیان و عشاقیان و حمزویان معاشرت نمودم و با زمره نصیریان و صافیان و مولویان و خلویتان و فراموشیان، ابواب مخالطت گشودم».

مطهر مقدسی در البدء و التاریخ می نویسد: «ذکر فرقه های اهل حدیث: ایشان ملقب شده اند به حشویه و مخلوقیه و لفظیه و نِصفیه و فاضلیه و صاعدیه و ساویه و مالکیه. و جامع ایشان قول به آن است که ایمان را به قول و عمل و معرفت می دانند و می گویند ایمان به واسطه طاعت زیاد شده و به وسیله معصیت کم می شود. بهترین مردم را بعد از رسول الله صلی الله علیه و آله، ابوبکر سپس عمر، سپس عثمان بن عفان و سپس علی علیه السلام می دانند. ولی درباره بعد از علی علیه السلام اختلاف کرده اند». با توجه به اینکه این کتاب، پس از این عبارت به شرح اقوال هر یک از فرق فوق پرداخته و این مطلب را از مخلوقیه شروع کرده است، می توان احتمال داد که «واو» بین حشویه و مخلوقیه اشتباه است، و از مخلوقیه به بعد، فرقه های اهل حدیث می باشند. و تنها حشویه لقب اهل حدیث بوده است. ضمن آن که می توان احتمال داد که تمام این الفاظ علیرغم آن که اسم گروه خاصی از اهل حدیث بوده، لقب تمام اهل حدیث هم بوده است. برای این احتمال می توان از عباراتی که مطهر مقدسی در شرح عقاید اهل حدیث آورده، استفاده کرد، چنانکه وی به عقاید فرقه های دیگری از اهل حدیث هم اشاره کرده ولی نام آن ها را در عبارت اولیه خود نیاورده است. به هر حال با توجه به این دو احتمال، صاعدیه که مطهر مقدسی می نویسد: «ایشان اصحاب صاعد هستند و جایز می شمارند که بعد از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله انبیاء دیگری خارج شوند» ممکن است علاوه بر این که اسم گروهی از اهل حدیث بوده، لقب تعریضی اهل حدیث هم بوده باشد.

مرحوم محمد جواد مشکور از این عبارت استفاده کرده است که ایشان از غلاة می باشند. در حالی که ممکن است عبارت را به گونه ای معنی کرد که از آن ها نفی غلو نماید.

رک: صافیه.