حارثیه (از اِباضیه خوارج)

از دایره المعارف فرق اسلامی
پرش به: ناوبری، جستجو

از اِباضیه خوارج.

ایشان پیروان حارث بن محمد اباضی می باشند. [۱]

ابن اثیر،اِباضیه را پیروان حارث اباضی دانسته است و به همین جهت می گوید اِباضیه را حارثیه نیز می نامند. [۲] چنان که اقرب الموارد هم می نویسد: « حارثیه، فرقه اِباضیه است و پیروان ابوالحارث اباضی می باشند». [۳]

نام وی در الفرق بین الفرق حارث بن یزید اباضی؛ در التبصیر فی الدین، حارث بن مزید اباضی؛ و در مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین و الملل و النحل حارث الاباضی ضبط شده است. از زندگی وی اطلاعی در دست نیست. دیگر فرق اِباضیه، این فرقه را به سبب گرایش به سمت قدر تکفیر کرده اند. « اقرب الموارد » نام وی را ابی الحارث اباضی ضبط کرده است. [۴]

مصنف نام مؤسس این فرقه را از قول مقالات الاسلامیین حارث بن محمد ضبط کرده درحالی که در نسخه های موجود تنها از وی با نام حارث الاباضی یاد شده است.

دائرة المعارف بزرگ اسلامی می نویسد: « حارثیه : اصحاب حارث بن یزید یا حارث بن مزید. اینان عبادتی را که مقصود از آن اطاعت امر خدای تعالی نباشد، تأیید کرده اند و در مسأله کسب یا اختیار با سایر فرق اِباضیه اختلاف داشته اند. اینان به اختیار قائل شده و بر عکس جریان اصلی اباضی، قَدَر را پذیرفته اند. بدین سبب اباضیان دیگر آنان را تکفیر کرده اند. دیگر از خصوصیات آنان اعتقاد به وجود استطاعت قبل از فعل است». [۵]

پانویس

  1. التبصیر فی الدین، شهفور اسفراینی، ص59 / تعریفات العلوم و تحدیدات الرسوم، سیدعلی جرجانی، ص66 / دائرة المعارف الاسلامیة، ج1، ص11/ الفرق بین الفرق، عبدالقاهر بغدادی، ص121 / مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، ابوالحسن اشعری، ج1، ص184/ الملل و النحل، محمد شهرستانی، ج1، ص122 / نفائس الفنون فی عرایس العیون، شمس الدین محمد آملی، ج2، ص275
  2. اللباب فی تهذیب الانساب، ابن اثیر، ج1، ص23
  3. اقرب الموارد، سعید شرتونی، ج1، ص618
  4. اقرب الموارد، سعید شرتونی، ج1، ص618 / التبصیر فی الدین، شهفور اسفراینی، ص59 / الفرق بین الفرق، عبدالقاهر بغدادی، ص121 / مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، ابوالحسن اشعری، ج1، ص184 / الملل و النحل، محمد شهرستانی، ج1، ص122
  5. دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج2، ص329