خابطیه
از معتزله.
ایشان پیروان احمد بن خابط بوده اند.
گـویـا وی عقـایـدی متفـاوت بـا عقـایـد اسـلامـی داشتـه اسـت. [۱]
عبدالرحیم خیاط از ابن راوندی نقل کرده که: «فضل حذاء و ابن خابط از معتزله و نظّامیه بوده و می گفته اند که مسیح عالم را خلق کرده و رب العالمین است و محاسب مردم در روز قیامت هم اوست و مقصود از این روایت نبوی که گفته «ترون ربکم کما ترون القمر لاتضامون فی رؤیته»، مسیح می باشد». عبدالرحیم خیاط منقولات ابن راوندی را ضمناً تصدیق کرده و می گوید: « معتزله ابن خابط را از خود طرد کرده و واثق را از الحاد او آگاه نمودند. واثق عباسی نیز به ابن ابی دؤاد امر کرد که در کار او نظر و تحقیق کند و حکم را در حق او اجرا نماید اما در این اثناء ابن خابط مرد». [۲]
بنابراین می توان گفت وفات ابن خابط بین سال های 227 و 232هجری قمری واقع شده است.
ابن اثیر در اللباب فی تهذیب الانساب ؛ خَابِطی را به فتح خاء و کسر باء ضبط کرده است. [۳]
ترون ربکم کما ترون القمر. [۴]
احمد بن علی مقریزی نام ایشان را حائطیه (به حاء مهمله و همزه) و نام مؤسس این فرقه را احمد بن حائط ضبط کرده است.
ابن حزم نیز وی را احمد بن حابط (به حاء مهمله و باء) معرفی می کند. [۵]
شایان ذکر است که عبدالقاهر بغدادی ایشان را از زمره مشبّهه به شمار آورده است. [۶]
پانویس
- ↑ تعریفات العلوم و تحدیدات الرسوم، سیدعلی جرجانی، ص78 / الفرق بین الفرق، عبدالقاهر بغدادی، ص240 و 297 / اللباب فی تهذیب الانساب، ابن اثیر، ج1، ص408 / المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و الآثار، احمد بن علی مقریزی، ج2، ص347 / نفائس الفنون فی عرایس العیون، شمس الدین محمد آملی، ج2، ص271
- ↑ الانتصار و الرد علی ابن الراوندی الملحد، عبدالرحیم خیاط، ص148
- ↑ اللباب فی تهذیب الانساب، ابن اثیر، ج1، ص408
- ↑ صحیح بخاری، ج1، ص209 / صحیح مسلم، مسلم نیشابوری، ج1، ص439
- ↑ الفصل فی الملل و الاهواء و النحل، ابن حزم، ج1، ص369 / المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و الآثار، احمد بن علی مقریزی، ج2، ص348
- ↑ الفرق بین الفرق، عبدالقاهر بغدادی، ص240
