اهل اهواء

سیدعلی جرجانی در تعریفات العلوم و تحدیدات الرسوم می نویسد: « اهل اهواء، نام آن گروه از اهل قبله است که در اعتقادات مانند اهل سنت نیستند و این ها جبریه و قَدَریه و روافض و خوارج و معطله و مشبّهه هستند که هر یک دوازده فرقه می باشند که در مجموع هفتاد و دو فرقه می شوند».

لازم به ذکر است که این نوع تقسیمِ فرقه های مختلف به دوازده شعبه و ساختن هفتاد و دو ملت، در بسیاری از کتاب های علم فرق شایع است.

این اصطلاح سابقاً شایع تر بوده است، مثلاًً ابوالحسین محمد ملطی شافعی کتابی دارد به نام التنبیه و الرد علی اهل الاهواء و البدع و همچنین ابن حزم کتاب خود الفصل فی الملل و الاهواء و النحل را با اشاره به این نام، نامگذاری کرده است.

عبدالمنعم حفنی در موسوعة الفلسفة و الفلاسفة می نویسد: «ایشان که مقابل اهل دیانات هستند، مطلقاً مستبد در رأی می باشند، نبوت را انکار می کنند، به شرایع ایمان ندارند و حدود عقلی را وضع می کنند مانند فلاسفه و ملاحده ».