کعبیه
ایشان پیروان ابوالقاسم عبدالله بن احمد بن محمود معروف به کعبی و بلخی می باشند. [۱] وی از بزرگان معتزله بوده و به آن مذهب دعوت می کرده است. کعبی به همراه ابوعلی جبایی و ابن اخشید ریاست معتزله را برعهده داشته اند. وی کلام را از ابوالحسین عبدالرحیم خیاط فراگرفت [۲] و فرقه منسوب به او را گاه کعبیه و گاه بلخیه می نامند. وی کتابی در طعن محدثین و اهل حدیث تألیف کرده که شاهد خوبی بر کثرت اطلاع و تعصب او (به عقیده اهل سنت ) می باشد. کتاب مذکور درباره طعن بر بزرگان محدثین و مثالب آن ها و تدلیس آن ها و نفهمی و تناقض گویی آن ها است. بلخی در سال 273هجری قمری متولد شده و در بلخ در سال 319 هجری قمری وفات کرده است.
عبدالقاهر بغدادی در الفرق بین الفرق [۳] و شهفور اسفراینی در التبصیر فی الدین [۴] مطالبی را به کعبی نسبت داده اند که نمی تواند به عنوان نکات ممیزه بوده و عامل پیدایش فرقه مستقلی گردد. و روشن است که مؤلفین مذکور، می خواستند به هر نحو، هفتاد و سه فرقه مورد اشاره در روایات را تکمیل کنند.
ابن اثیر به نقل از عبدالکریم بن محمد سمعانی به کعبی نسبت داده است که خدای متعال اراده ندارد و تمام افعال او بی اراده و مشیت است. [۵]
ابن اثیر در اللباب فی تهذیب الانساب، کعْبی را به فتح کاف و سکون عین ضبط کرده است. [۶]
پانویس
- ↑ بیان الادیان، ابوالقاسم بلخی، ص64 / تعریفات العلوم و تحدیدات الرسوم، سیدعلی جرجانی، ص151 / الملل و النحل، محمد شهرستانی، ج1، ص73 / المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و الآثار، احمد بن علی مقریزی، ج2، ص348
- ↑ لسان المیزان، ابن حجر عسقلانی، ج3، ص716
- ↑ الفرق بین الفرق، عبدالقاهر بغدادی، ص192
- ↑ التبصیر فی الدین، شهفور اسفراینی، ص84
- ↑ اللباب فی تهذیب الانساب، ابن اثیر، ج3، ص101
- ↑ اللباب فی تهذیب الانساب، ابن اثیر، ج3، ص101
