حافظیه (از صوفیه تیجانیه)

از صوفیه تیجانیه.

دائرة المعارف بزرگ اسلامی درباره طریقه تجانی می نویسد: « تیجانیه را در 1288 هجری قمری فردی الجزایری به نام ابوالعباس احمد بن محمد مختار تیجانی (م:1230هـ. ق) که خود یکی از خلیفه های طریقه خلوتیه بود، تشکیل داد. تیجانیه طریقه ای بسته و وحدت گراست. اما انشعاباتی که اغلب مبتنی بر دسته بندی های نژادی اند، در درون آن وجود دارد، بدین شرح: یکم. عُمَریه، که منسوب به حاج عمر بن ساعد تال (م:1281هـ. ق) و مربوط خاندان های توکولور و سونینکه در سنگال، مالی، گینه، چاد و کامرون است؛ دوم. تیواوانیه، که مربوط به مریدان وُلوفِ حاج مالک سی (م:1302هـ. ش) درسنگال و بخشی هـای مختلف غـرب آفریقا ست؛ سـوم. نیاسیه یا تربیه، که آن را ابراهیم نیاس (م:1354هـ. ش) تشکیل داد. وی بر اهمیت سرمشق قرار دادن سنت پیامبر صلی الله علیه و آله در زندگی فردی تأکید می کرد و با پافشاری بر جهاد نفس، جهاد نظامی را غیرضروری می شمرد. این طریقه در سودان پیروان بسیار دارد؛ چهارم. حافظیه، که آن را محمدحافظ ولی مختار (م:1247هـ. ق) از اهالی موریتانی ایجاد کرد و علاوه بر موریتانی، در نیجریه، چاد و کامرون نیز گسترش یافت؛ پنجم. مُریدیه نیز طایفه ای است که ریشه در طریقه قادریه دارد و در 1303هجری قمری آن را احمدو بامبا (م:1306هـ. ش) در سنگال تأسیس کرد. ورد نزد این طایفه مجموعه ای از ذکرها و وردهای دو طریقه تیجانی و قادریه است. اما به سبب تعالیم و سازماندهی احمدو بامبا، به طریقه ای مستقل تبدیل شده است. قرائت اوراد و اذکار اسلامی به زبان محلی وُلوف، و مهدی گرایی و موعودگرایی نیز از ویژگی های این طریقه است.