ادریسیه (همان احمدیه)

همان احمدیه.

دائرة المعارف بزرگ اسلامی درباره فرقه ادریسیه می نویسد: « احمد بن ادریس بن محمد بن علی مراکشی (م:1253هـ. ق) از طریقه خضیریه، ورد شاذلی را ترجیح می داد و پیروان او ایجادکنندگان طایفه های متعددی بودند که گاه با نام احمدیه و گاه با نام ادریسیه گروه بندی می شوند. ادریسیه طریقه ای انزواطلب و کناره گیر است که به امور اجتماعی و سیاسی نمی پردازد. محمد بن علی سنوسی، عثمان مرغنی و ابراهیم رشید، سه تن از مریدان برجسته احمد بن ادریس مراکشی بودند که خود طریقه های جداگانه را به وجود آوردند. مشهورترین شاگرد احمد بن ادریس مراکشی، فردی لیبی ایی به نام محمد بن علی سنوسی (م:1276هـ. ق) بود که طریقه سنوسیه را تشکیل داد. این طریقه در چاد، نیجر و نیجریه رواج یافت و از همان ابتدا به سازمانی برای بازرگانان تبدیل شد که با ساختارهای نژادی پیوند نزدیکی داشت. طریقه سنوسیه ذکر خفی احمد بن ادریس مراکشی را حفظ کرده است. شاخه مرغنیه را نیز که به احمد بن ادریس مراکشی بازمی گردد در 1230 هجری قمری محمد عثمان مرغنی (م:1268هـ. ق) مرید دیگر او، به سودان وارد ساخت. این طریقه ادعای آن دارد که ختم طرق است. از این رو به ختمیه نیز شهرت یافته است. رهبری طریقه مرغنیه در خانواده مرغنی که مخالف المهدی سودانی بود و پس از استقلال سودان به حزبی سیاسی تبدیل شد، باقی مانده است. رهبری این طایفه که وظایف فقیه، فقیر (سالک)، و معلم را در خود جمع کرده است، با اصطلاح فِکی خوانده می شود. مراکز طریقه مرغنیه خلوات نام دارند و این طریقه، به جز انشعاب اسماعیل بن عبدالله همچنان یکپارچه باقی مانده است. اسماعیل بن عبدالله ولی (م:1280هـ. ق) که یکی از شاگردان عثمان مرغنی بود، در 1258 هجری قمری اسماعیلیه را بنیان گذاشت. پس از درگذشت او، پسرش ازهری، طریقه ازهریه را در سودان به وجود آورد. اسماعیلیه طریقه ای محلی است که دو صورتِ سازماندهی طریقه های سنتی و ادریسی را در خود دارد. ابراهیم رشید (م:1291هـ. ق) شاگرد دیگر ابن ادریس که از قبیله شائقیه بود، شاخه رُشَیدیه را در سودان بنیان نهاد. البته این رُشَیدیه را باید از رَشیدیه مراکشی که از سنت شاذلی پیروی می کند و توسط احمد بن یوسف مِلیانی (م:931هـ. ق) شکل گرفته است و به همین سبب یوسفیه نیز نامیده می شود، متمایز دانست. برادرزاده ابراهیم، محمد بن صالح (م:1327هـ. ق) نیز در 1304 هجری قمری صالحیه را به وجود آورد که از طریق تعالیم محمد گولید (م:1918میلادی) در سومالی پیروان بسیار یافت. احمدیه یکی از زیرشاخه های رُشَیدیه، طایفه دیگری است که خود را منسوب به احمد بن ادریس می داند و توسط فردی مصری به نام محمد بن احمد دَندَرَوی (م:1328هـ. ق) ایجاد گردید. این طریقه در سودان و در طول سواحل شرقی آفریقا، از شمال سومالی تا تانزانیا منتشر است. محمد مجذوب صُغیر (م:1248هـ. ق) نوه حَمَد بن محمد که از شاگردان احمد بن ادریس بود، نیز طریقه مجذوبیه را ـ که از انشعابات شاذلیه است ـ در سودان به وجود آورد. »

رک: احمدیه.