محمد بن سلیمان بن ابی بکر

ابوعبدالله محمد بن سلیمان بن ابی بکر جزولی از صوفیه مراکش است. وی که از نسل پیامبر صلی الله علیه و آله و امام مجتبی علیه السلام برشمرده، متعلق به قبیله «گزوله» که از بربری‌های مراکش اند، مي‌باشد و در سال 807 هجری قمری متولد شده است. جزولی از اهالی سوس بوده و در جوانی به شهر فاس که از شهر‌های مراکش بود مي‌رود و در مدرسه صفّارین مشغول تحصیل مي‌شود. گفته شده که وی پس از مدتی از مراکش مهاجرت کرده و 40 سال در مکه و مدینه و بیت المقدس ساکن مي‌شود. سپس وی به فاس مراجعت کرده و مدت 14 سال در آنجا در خلوتگاهی به عبادت مي‌پردازد. پس از آن جزولی به آسفی ـ شهری در مراکش و در حاشیه اقیانوس ـ مي‌رود و به سرعت مورد اقبال قرار گرفته و پیروان زیادی مي‌یابد. برخی بر این عقیده‌اند که والی آن شهر چون احساس مي‌کند که جزولی همان مهدی قائم فاطمی است، به وی سم خورانده و وی را به هلاکت مي‌رساند. این اتفاق را در فاصله سال‌های 869 تا 875 هجری قمری دانسته اند. پس از آن پیروان او به سرپرستی عمرو بن سلیمان شیظمی معروف به سیاف از دفن جسد او خودداری کرده و آن را به عنوان عَلم مبارزه برافراشته و مدت 20 سال در منطقه سوس ـ منطقه ای در مراکش آشوب به پا مي‌کند. جسد جزولی پس از مرگ عمرو بن سلیمان در 890 هجری قمری به خاک سپرده مي‌شود.

دانشنامه جهان اسلام درباره ابوعبدالله محمد جزولی مي‌نویسد: «محمد بن سلیمان بن داوود بن بشر جزولی که شاخه جَزُولیه از طریقت شاذلیه به وی منسوب است، در 806 هجری قمری در قبیله «جزوله» از طوایف بربر در سوس مراکش به دنیا آمده است... طریقت‌های عروسیه، حنظلیه و عیساویه خود را به جزولی منتسب کرده اند. »