وهمیه (نام معتزله)

نام معتزله.

ابن جوزي در تلبيس ابليس قَدَريه را به دوازده فرقه تقسيم مي کند که عبارتند از: احمریه (که مي پندارند شرط عدالت خداوند آن است که امور ايشان را به خودشان واگذارد و بين ايشان و گناهان آن ها حائل شود)، ثنويه (که مي پندارند خير از خدا، و شر از ابليس است)، معتزله (که به مخلوق بودن قرآن قائل بوده و رؤيت خدا را منکر مي باشند)، کيسانيه (که مي گويند نمي دانيم اين افعال از بندگان است يا از خدا و آيا مردم بعد از مرگ عقاب خواهند شد و يا به ثواب خواهند رسيد)، شیطانیه (که مي گويند خدا شيطان را خلق نکرد)، شریکیه (که مي گويند همه گناهان جز کفر مقدر است)، وهميه (که مي گويند افعال مردم و کلام ايشان و هم چنين حسنات و سيئات ذات ندارد)، رواندیه (که مي گويند به هر کتابي که خداوند فرو فرستاده چه ناسخ باشد و چه منسوخ مي توان عمل کرد)، بَتريه (که مي پندارند کسي که گناه کند و سپس توبه نمايد توبه اش پذيرفته نيست)، ناکثيه (که مي پندارند کسي که بيعت رسول خدا را شکسته باشد گناه نکرده است)، قاسطيه (که طلب دنيا را بر زهد برتري مي دهند) و نَظّامیه (که پيروان ابراهيم نظام هستند و مي گويند هر که پندارد خدا شئ است کافر است).

ابن کمال پاشار در الفرق و المذاهب وهمیه را از قَدَریه به حساب آورده ولی آن ها را در مقابل معتزله قرار داده است.

احمد بن علی مقریزی می نویسد: «برای معتزله نام هایی است که از آن جمله است ثنویه، کیسانیه، ناکتیه، احمدیه، وهمیه، بتریه، واسطیـه، واردیه، حرقیه، مُفْنیه، واقفیه، لفظیه، ملتزقه و قبریه.» مقریزی همچنین برای بعضی از این اسامی، وجه تسمیه هایی ذکر می کند.