واحدیه (پسیخانیه و نقطویه)

همان پسیخانیه و نقطویه.

کیخسرو اسفندیار در دبستان المذاهب در بیـان عقـاید محمـود پسیخـانی گیلانی می نویسد: «تعلیم هشتم در عقیده واحدیه و امنا ء». این کتاب سپس در تشریح عقاید وی به زندگی محمود پرداخته و وی را شخص واحد نامیده ولی دیگر از عنوان واحدیه استفاده نکرده است.

از نحوه نگارش کتاب برمی آید واحد لقب محمود بوده است. چنانکه می نویسد: «شخص واحـد ـ محمـود ـ از پسیخان که دهـی است از گیلان زمین سـر برزد. عالم و عامل و متقی و پرهیزکار و فصیح بود. در هشتصد هجری ظاهر شد... و این که حضرت رسالت پناه محمدی (صلی الله علیه و آله) به علی علیه السلام گفته اند: «انا و علی من نور واحد و لحمک لحمی و جسمک جسمی»، اشارت بدان است که صفوت و قوّت اجزاء اجسام همه انبیاء و اولیاء به هم آمد و از آن جسد محمد و علی مخمّر گشت. بدین سان گزیده اجزاء جسد محمد (صلی الله علیه و آله) و علی (علیه السلام) فراهم شد و با هم آمیخت و از آن پیکر محمد در سرشت.»

محمد جواد مشکور نام دیگر پسیخانیه را نقطویه معرفی کرده و می نویسد: «ایشان را نقطویه و اهل نقطه گفته اند زیرا محمود آفرینش و پیدایش همه چیز را از خاک می داند و آن را نقطه می خواند. واحدیه و امناء نیز نام یافته اند. برای این که پیروان این گروه، هرکس از ایشان مجرد باشد را واحد و هرکس متأهل باشد را امین می خوانند. زناشویی نکرد در این مذهب ستوده بود. محمود می گفت دین اسلام نسخ شد و دور عرب به پایان رسید و از این پس دین، دینی است که او آورده و دور، دور عجم است. ایشان را محمودیه نیز خوانده اند. مسلمانان این گروه را ملاحده نام نهاده اند.»

رک: نقطویه.