بکتاشیه (بکتاشیه)
این نام در کتاب حاضر العالم الاسلامی به صورت بکداشیه و بکطاشیه، ضبط شده و نام مؤسس آن هم «حاجی بکطاش ولی» دانسته شده است. [۱]
این فرقه از جملة فرق بزرگ صوفیه بوده و تمایلات شیعی گری دارند و بنابر نقلی هفت میلیون نفر از ایشان اکنون در آلبانی سکونت دارند. [۳]
در اعیان الشیعة، درباره آلبانی می گوید: «حدّثنا الکثیرون إن فیهم شیعة اثنی عشریه غیر البکتاشیه ». [۴]
بکتاشیه قبل از تأسیس جمهوری ترکیه، در آن کشور دستگاه و مشایخی داشتند. [۵]
پیروان حاجی بکتاش ولی، پیرو آئین ساده بابایی بوده اند. بابائیه تداوم ملامتیه خراسان بوده است. این فرقه که از زمره طریقت های صوفیه است توسط فردی از نوادگان حاجی بکتاش به نام بالیم سلطان (م:922 هـ. ق) دارای اصول ثابت گردید. این طریقت به واسطه حمایت رسمی دولت عثمانی و در پی کشورگشایی های سلاطین ترک، به شبه جزیره بالکان وارد گردید و از آنجا به آلبانی راه یافت. وجود این طریقت و خانقاه های آن در مناطق بالکان در اسلام آوردن اهالی بومی آنجا، مؤثر افتاده است. در فرقة بکتاشیه فردی به نام قطب الدین حیدر مطرح است که ممکن است همان قطب الدین حیدر (م:618هـ. ق) بنیانگذار فرقه حیدریه، باشد.
حبّ اهل بیت به خصوص علی علیه السلام سرلوحه عقاید بکتاشیه است تا حدی که ایشان خدا و محمد و علی را سه صورت برای بیان یک حقیقت می دانند. ایشان به دوازده امام شیعیان عقیده دارند و به خصوص برای امام صادق علیه السلام احترام ویژه ای قائل بوده و به صورت ظاهر به فقه جعفری پایبند می باشند.
پس از آن که آتاترک، فعالیت صوفیه را در ترکیه ممنوع اعلام کرد، این فرقه مرکز خود را از آناطولی به آلبانی منتقل کرده و پس از آن که حکومت کمونیستی آلبانی در 1954 میلادی فعالیت صوفیه را ممنوع نمود، عده ای از ایشان به آمریکا سفر کرده و در آنجا مشغول فعالیت شدند. اینک و پس از سقوط حکومت کمونیستی آلبانی مرکز فرقه بکتاشیه به آلبانی مراجعت کرده است. [۶]
زین العابدین شیروانی می نـویسد: «نسب حـاج بکتاش بـه امـام موسی بن جعفر علیه السلام می پیوندد. » [۷]
سید جعفر بحرالعلوم، این فرقه را منسوب به سید محمد رضوی معرفی می کند و این فرد را از اولاد رضاعی و یا اولاد نسبی امام کاظم علیه السلام از صلب ابراهیم ثانی دانسته است. وی معتقد است، سید محمد رضوی از خراسان به روم رفته و لقب بکتاش داشته است. [۸]
نصرالله فلسفی در « زندگی شاه عباس اول » می نویسد: «از زمان شاه حیدر، پدر شاه اسماعیل دسته ای از شیعیان به نام حیدریه در برخی از ولایات آسیای صغیر، ظهور کردند که اعقاب ایشان تا یک قرن پیش نیز به همین نام یا به اسامی « رازیه »، « سبعیه » و « بکتاشیه » باقی بودند. » [۹]
مدرسی چهاردهی می نویسد: « بکتاشیه با سلسله خاکسار و فتیان مشابهت تامّی دارند. » وی می نویسد: « بکتاشی های مقیم آلبانی، در ماه رمضان فقط سه روز روزه می گیرند. » [۱۰]
پانویس
- ↑ حاضر العالم الاسلامی، ستوارد، ج4، ص349
- ↑ تحفة العالم فی شرح الخطبة المعالم، جعفر بحرالعلوم، ج1، ص289 / ریاض السیاحة، زین العابدین شیروانی، ص343 / زندگی شاه عباس اول نصرالله فلسفی ج3، ص890/ طرائق الحقائق، معصوم علی شاه، ج2، ص307
- ↑ اعیان الشیعة، سید محسن امین، ج1، ص197
- ↑ اعیان الشیعة، سید محسن امین، ج1، ص197
- ↑ تاریخ ادبی ایران (از سعدی تا جامی)، ادوارد براون، علی اصغر حکمت، ص400 / حاضر العالم الاسلامی، لوثروب ستوارد، عجاج نویهض، ج4، ص349 / الشبک، احمد حامد الصراف، ص45 / الفکر الشیعی و النزعات الصوفیة حتی مطلع القرن الثانی عشر، کامل مصطفی الشیبی، ص380
- ↑ دانشنامه جهان اسلام، ج3، ص651
- ↑ ریاض السیاحة، زین العابدین شیروانی، ص343
- ↑ تحفة العالم فی شرح الخطبة المعالم، جعفر بحرالعلوم، ج1، ص289
- ↑ زندگی شاه عباس اول، نصرالله فلسفی، ج3، ص890
- ↑ سلسله های صوفیه ایران، مدرسی چهاردهی، صفحات 339 و 341
