بابائیه

از صوفیه.

ایشان منسوب به بابا اسحاق ترکمانی کفرسودی می باشند.

ابتدای شهرت بابا اسحاق در سال 638 هجری قمری بوده است. او و پیروانش پس از استیلای چنگیز بر سرزمین های ترکمن نشین بر مغولان شوریدند. بعضی از پیروانش درباره او غلوّ کرده و گفته اند او رسول خداست، لکن سبط ابن الجوزی نقل می کند که شعار پیروان بابا اسحاق، لا اله الا الله و البابا ولی الله بوده است. مؤسس این فرقه صوفی بوده و از راه مجاهده و شعبده، بر عقول پیروانش که از ترکمانان بودند، تسلط داشته است. او آراء اجتماعی خاصی را به پیروانش تعلیم می داد و آنان را به محقق شدن این آرمان ها امیدوار می ساخت. آورده اند که وی از راه تعاویذ و ادعیه، میان زن و شوهر ایجاد صلح می کرده است.

پس از این که بابائیه در موارد متعددی به پیروزی هایی دست یافته و بر شهرهایی غلبه کردند، رو به پراکندگی نهادند. ابن العبری در تاریخ مختصر الدول می نویسد: «بابا الیاس و رفیقش بابا اسحاق اسیر و کشته شدند».

ابن بی بی نیز می نویسد: «بابا اسحاق پیش از معرکه کشته شد و پیروانش تماماً کشته شدند».

در کتاب مذکور از تاریخ و سال جنگ و تاریخ کشته شدن ایشان ذکری به میان نیامده است. ذکر این نکته نیز لازم است که برخی مؤسّس این فرقه را بابا الیاس دانسته اند.

بابائیه نام جنبش اجتماعی، دینی است که در قرن هفتم هجری قمری مناطق آسیای صغیر به خصوص مناطق ترکمان نشین را دستخوش طغیان هایی نمود. در مورد آن که رئیس و مؤسس این فرقه کیست، اختلافاتی وجود دارد. برخی وی را بابا اسحق کفر سودی می دانند که از متولدین کفر سود در مرز سوریه بوده است. در حالی که گروهی دیگر مؤسس این فرقه را بابا الیاس دانسته اند و برای بابا اسحاق به عنوان خلیفه بابا الیاس نقشی مهم و فعال در جنبش های مذکور قائل شده اند.

جنبش مذکور در سال 638 هجری قمری با استفاده از ضعف حکومت سلجوقی، آغاز گردید و توانست در چند نوبت، شکست هایی را بر سپاه سلجوقی تحمیل نماید، در نهایت بابا اسحاق در یکی از نبرد ها اسیر گردید و کشته شد. و چندان اطلاعی از سرنوشت بابا الیاس پس از سلسله جنگ های مذکور در دست نیست. برخی او را نیز از جمله کشته شدگان دانسته اند. علت اصلی پیدایش این جنبش ها را باید در ضعف حکومت سلجوقی به واسطه حمله های مغول ارزیابی نمود.

در باب خصلت های افراد این گروه آورده اند که ایشان کلاه قرمز و ردای سیاه می پوشیدند و چارق به پا می نمودند. مورّخان طریقه بابائیه را دارای خصلت های شیعی با رنگ و بویی صوفی گرایانه دانسته اند. طریقت بابائیه به تدریج در طریقت بکتاشیه مستحیل گردید.