بیهق
بِیْهَق نام دیرینه ناحیه‌ای از خراسان بوده است كه امروزه آن را سبزوار خوانند.محدوده تقریبی شهرستان كنونی سبزوار در متون كهن ((بیهق)) نامیده شده و مشتمل بر دو شهر به نام‌های ((خسروگرد)) و سبزوار بوده است. بیهق مرکز ولایت بیهق از شهرهای کهن خراسان بوده‌است که پیشینهٔ شهرنشینی و شهرت آن با تاریخ نیشابور در گذشته و تاریخ سبزوار در دوران تیموری به بعد پیوند دارد.بیهق نام شهر و ناحیه و بخشی از ربع نیشابور در راه نیشابور به کومش بوده که امروزه دهستان بیهق نام دارد و بیهقی انتساب به این ناحیه‌است.این شهر زمانی که جزئی از ربع نیشابور بود رونق داشت. شهر بیهق در اطراف روستای فعلی خسروگرد واقع در ۶ کیلومتری سبزوار استقرار داشته‌است، که بعداً رو به ویرانی نهاده و کم کم قصبه سبزوار در محدوده مرکزی شهر سبزوار فعلی رونق گرفته و وسعت و توسعه یافته‌است.
بیهق تنها شهر ربع نیشابور بوده که اکثریت اهالی آن پیروی مذهب تشیع بوده‌اند و خاندان‌های بسیاری از سادات و علوی در این ناحیه به سر می‌بردند. در نیمهٔ اول سدهٔ ۲ق یحییٰ‌بن‌زید علوی پس از ماجراهایی به سبزوار یکی از شهرهای ناحیهٔ بیهق آمد و گروهی از شیعیان به دورش گرد آمدند و او را به خونخواهی پدر و قیام برضد عاملان بنی‌امیه در خراسان تشویق کردند. یحییٰ هم با کمک اینان بر نیشابور دست یافت، ولی سرانجام در جوزجان از نصربن‌سیار شکست خورد و کشته شد.
پس از قدرت گیری اسماعیلیان در نیشابور در اوایل سدهٔ ۳ق محمد بن علی الجواد که برای دیدن پدرش ـ علی بن موسی ـ از مدینه رهسپار مرو و نیشابور بود، در سر راه خود در ششتمد از دیه‌های ناحیهٔ بیهق اقامت گزید و در آنجا مورد استقبال مردم قرار گرفت.
مشاهیر
جستارهای وابسته
الگو:درگاه الگو:ویکی‌گفتاورد الگو:پاک‌کن
