حسن بن علی الاطروش

حسن بن علی حسینی ملقب به ناصر کبیر از اولاد امام زین العابدین علیه السلام و از پیشوایان زیدیه است. وی مدتی بر طبرستان حکومت کرد. در تاریخ به اطروش نیز معروف است، زیرا در یکی از جنگ ها ضربه شمشیری بر سرش وارد آمد و قدرت شنوایی او بدان سبب ضعیف شد. بعضی گفته اند که احمد بن عبدالله خجستانی، حاکم نیشابور، زمانی که بر منصور کبیر سوء ظن پیداکرد و او را گرفت و دستور داد که او را تازیانه بزنند، او بر اثر این تازیانه ها قدرت شنوایی را از دست داد و به اطروش معروف شد. تولد ناصر کبیر را حدود 230 هجری قمری در مدینه و وفات او را در آمل گفته اند. بدین قرار باید به هنگام مرگ 74 سال داشته باشد. ولی بعضی مورخان سن او را 77 و 79 نیز گفته اند. ناصر کبیر در زمان داعی کبیر به طبرستان آمد و پس از شکست هایی که بر زیدیان وارد شد به دامغان و ری رفت و پس از مرگ خلیفه معتضد، فرصتی یافت و به طبرستان بازگشت و میان آن عده از قبایل دیلمی که هنوز اسلام نیاورده بودند به تبلیغ پرداخت و ایشان را به دین اسلام و مذهب زیدی شیعی هدایت کرد. در 301 هجری قمری در جنگی که در چالوس میان او و محمد بن صعلوک فرستاده سامانیان درگرفت، سپاه سامانیان شکست سختی یافت و بدین ترتیب ناصر کبیر بر طبرستان مسلط شد و آمل را پایتخت خود قرار داد. در این زمان سامانیان سرگرم حل اختلافات داخلی خود بودند و فرمانده مازندران، شروین دوم بن رسم باوندی، با ناصر کبیر از در صلح درآمد. ناصر کبیر دچار مخالفت حسن بن قاسم حسنی (داعی صغیر) شد، ولی مردم مازندران که هواخواه ناصر بودند از حسن بن قاسم اطاعت نکردند و او را گرفته پیش ناصر بردند، و ناصر او را عفو کرد. پس از ناصر حکومت طبرستان به حسن بن قاسم رسید. ناصر کبیر شاعر و ادیب و فقیه در مذهب زیدی بود و کتب فراوان در فقه زیدی به او نسبت داده اند.

رک: زیدیه.