متطوّعه

هیئتی از صالحین اهل سنت، که در بغداد برای جلوگیری از فاسقین تشکیل شده بود.

احمد امین می گوید: «سبب ظهور این فرقه آن بود که در حدود سال 200هجری قمری، فُسّاق محله حربیه و كرخ ، مردم را آزار می کردند، فسق را آشکار کرده و راهزنی می نمودند و زنان و پسران را می ربودند. حکومت وقت هم آنان را منع نمی کرد. و از آن جا که آنان مایه عزت و همه کاره حکومت بودند، حکومت را توان مقابله با ایشان نبود. در این زمان، صلحاء هر محله برای جلوگیری از آنان، با یکدیگر آمد و رفت کردند. این نهضت دو زعیم داشت یکی خالد الدریوش که برنامه او امر به معروف و نهی از منکر بود اما بر حکومت وقت نمی شورید، و دیگر سهل بن سلامه انصاری که مقاتله با مخالفین ـ حتی اگر حاکمان وقت باشند ـ از زمره برنامه های او بود. ابن جریر طبری می گوید: خلق بسیاری این دو نفر را متابعت کردند، هرکس سهل بن سلامه را متابعت می کرد بر در خانه اش برجی از آجر و گچ می ساخت و قرآن و سلاح جنگ بدان می آویخت. این داستان در سال 201ـ 202 هجری قمری بود. این امر در نهایت به گرفتاری و حبس این دو نفر انجامید».

طبری نام این گروه را مطّوعه ضبط کرده و ایشان را المطوعة للنکیر علی الفساق ببغداد معرفی می کند. درحالی که ابن اثیر ایشان را المتطوعة للامر بالمعروف و النهی عن المنکر می نامد.

گویا این دو نفر از حنابله بوده اند. باید توجه داشت که علی رغم آن که در عقیده حنابله، خروج بر حکومت جایز نیست، اما باز فرقه هایی برای امر به معروف و نهی از منکر در میان آن ها به وجـود آمده که از جمله آن هـا می توان از بَربَهاریه و صمدیه نـام برد، در قرن اخیـر نیز اخـوان، پیروان فیصل الدویش با اندیشـه ای مشابـه در حجاز «حجاز: سرزمینی معروف در عربستان که شامل مکه، مدینه و طائف می شود. این منطقه بین نجد و تهامه واقع شده است. » و نجد «نجد: منطقه ای در عربستان که نسبت به بقیه مناطق از ارتفاع بیشتری برخوردار است. این منطقه که مرکز آن ریاض است حدودش به حجاز، یمن، شام و عراق منتهی می شود. »پدید آمده است.