|
|
| (۲ نسخهٔ میانی توسط کاربر مشابهی که نشان داده نشده) |
| سطر ۱: |
سطر ۱: |
| − | {{دیگر کاربردها}}
| |
| − | {{جعبه شهر ایران
| |
| − | |نام‌رسمی= '''نیشابور'''
| |
| − | |استان= خراسان رضوی
| |
| − | |شهرستان= نیشابور
| |
| − | |بخش= [[بخش مرکزی (نیشابور)|مرکزی]]
| |
| − | |دهستان= ریوند
| |
| − | | سال شهرشدن= تقریباً [[۲۵۰ (میلادی)]]
| |
| − | |روی‌نقشه= آری
| |
| − | |عرض‌جغرافیایی =۳۶٫۲۰
| |
| − | |طول‌جغرافیایی =۵۸٫۸
| |
| − | |تصویر=Nishapur_Night_View.jpg
| |
| − | |اندازه‌تصویر= ۲۵۰
| |
| − | |برچسب‌تصویر=شبانهٔ نیشابور[[آرامگاه عطار نیشابوری|آرامگاه محمد عطار]]، [[خیابان عرفان (نیشابور)|خیابان عرفان]](پایین) [[سفالگری در نیشابور|تندیس کوزه گر]] (میان).[[مسجد جامع نیشابور]] (بالا. راست).[[آرامگاه عمر خیام]] (بالا. چپ)
| |
| − | |نام‌محلی= <small> [[نشابور|نِشابور]]، [[نیسابور|نَیْسابور]]
| |
| − | |نام‌های‌قدیمی=<small> '''نیـشاپور'''،، [[نیسایه]]، [[ابرشهر]]، [[شهر فیروزه]]، [[نشابور]]، [[نیسابور]]، [[ایرانشهر (ساسانیان)|ایرانشهر]]<ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/iransahri-abul-abbas-mohammad-b-mohammad | عنوان = دانشنامه ایرانیکا (برخط) | تاریخ بازدید = ۲۲ مه ۲۰۱۱ میلادی | نویسنده = DARYOUSH KARGAR | تاریخ = ۲۰۰۶ | سال = ۲۰۰۶ | ماه = November | قالب = مقاله | زبان = انگلیسی | نقل قول = Nišāpur, the city known also as Irānšahr (Moqaddasi, pp. 299-300; Ebn Faqih, p. 321) | پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67UVtVvuq | تاریخ بایگانی = ۰۷ مه ۲۰۱۲}}</ref></small>
| |
| − | |جمعیت =۲۳۹،۱۸۵ نفر سال ۱۳۹۰ <ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.sko.ir/Sarshomari1390/Shahrhaye_IRAN.xls|عنوان=نتایج سرشماری سال ۱۳۹۰ | ناشر =معاونت برنامه ریزی استانداری خراسان جنوبی (به نقل از مرکز آمار ایران) |تاریخ =۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۲ |تاریخ بازبینی=۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۲}}</ref>
| |
| − | [[شهرستان نیشابور]]:۴۴۸٬۱۷۰ در (۲۰۱۱ م)<ref>{{یادکرد |فصل=فصل ۲ - جمعیت |کتاب=سالنامه آماری ۱۳۸۸ استانداری خراسان رضوی |ناشر =وزارت کشور |شهر=مشهد}}</ref>
| |
| − | [[بخش مرکزی (نیشابور)|شهر نیشابور و حومه]]:۲۷۹٬۲۴۷<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej/census85.abadipage |عنوان = مرکز آمار ایران | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = | پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67UVu0Z8a | تاریخ بایگانی = ۰۷ مه ۲۰۱۲}}</ref>
| |
| − | |رشدجمعیت= ۲٫۰<ref>پیدا کردن x از معادلهٔ {{چر}}P(n2)=P(n1)*(۱+x)^(n۲-n1) {{رچ}} که n۱ و n۲ شمارهٔ سال هستند. این کار برای سالهای ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۵ بنا به آمار سرشماری انجام شد. جمعیت سال ۱۳۷۵َ، ۱۶۹۱۴۱ بوده‌است.</ref>
| |
| − | |تراکم‌جمعیت= ۶۰۰۰{{مدرک}}
| |
| − | | زبان= [[زبان فارسی|فارسی]] ([[گویش نیشابوری]].[[لهجه نیشابوری]])، [[ترکی]]([[زبان ترکی خراسانی|ترکی خراسانی]])، [[کردی]] ([[کرمانجی]]) [[عربی]] ([[عربی خراسانی]]، [[عربی عراقی]])<ref> {{یادکرد |فصل=فصل آخر |کتاب=نیشابور شهر فیروزه |نویسنده = فریدون گرایلی |چاپ=اول |شهر=نیشابور. مشهد |سال=۱۳۷۵}}</ref>
| |
| − | |مذهب= '''[[اسلام]]''' ([[شیعه]]([[دوازده امامی]] ) (۹۹٫۸۱٪).[[مسیحی]] ٪۰۱۶/۰ ٪۰۳/۰ [[زرتشتی]]<ref>{{یادکرد |فصل=جلد اول صفحه‌های ۴۷ |کتاب=نیشابور و استراتژی توسعه |نویسنده=عباسعلی مدیح |ترجمه=نام مترجم |ناشر = |چاپ= |شهر=نیشابور |کوشش= |ویرایش= |صفحه=صفحه |سال=۲۰۰۵ |شابک=}} {{یادکرد |فصل=بخش اول|کتاب=درآمدی بر جغرافیا و تاریخ شهرستان نیشابور |نویسنده = علی طاهری |ترجمه=جمال‌الدین شیرازیان |ناشر =نشر شادیاخ |چاپ=|شهر=نیشابور|کوشش= |ویرایش= |صفحه=صفحه |سال=۲۰۰۲ |شابک=}}</ref><ref>{{یادکرد |کتاب=نیشابور و استراتژی توسعه (جلد اول)، |نویسنده = عباسعلی مدیح |شهر=تهران. نیشابور |صفحه= صفحهٔ ۶۵}}</ref>
| |
| − | |مساحت= <!--۳۱۸۷ ([[۱۳۷۵]])<ref>{{یادکرد |کتاب=نیشابور و استراتژی توسعه (جلد اول)، |نویسنده = عباسعلی مدیح |شهر=تهران. نیشابور |صفحه= صفحهٔ ۶۵}}</ref> اگر این عدد درست باشد، نیشابور یکی از وسیع‌ترین شهرهای دنیا خواهد بود-->
| |
| − | |ارتفاع= حدود ۱۲۵۰ متر
| |
| − | |میانگین‌دما= ۱۴٫۸<ref>{{یادکرد |کتاب=نیشابور و استراتژی توسعه (جلد اول)، |نویسنده = عباسعلی مدیح |شهر=تهران. نیشابور |صفحه= صفحهٔ ۶۵}}</ref>
| |
| − | ۱۳٫۸<ref>مدیح، عباسعلی، نیشابور و استراتژی توسعه (جلد اول)، صفحهٔ ۱۰، به گزارش ادارهٔ کل هواشناسی، میانگین دمای روزانه در دورهٔ ۳۰ ساله</ref>
| |
| − | |میانگین‌بارش‌سالانه= ۳۶۵٫۸<ref>{{یادکرد |کتاب=نیشابور و استراتژی توسعه (جلد اول)، |نویسنده = عباسعلی مدیح |شهر=تهران. نیشابور |صفحه= صفحهٔ ۶۵}}</ref>
| |
| − | |شمارروزهای‌یخبندان= ۱۰۰<ref>{{یادکرد |کتاب=نیشابور و استراتژی توسعه (جلد اول)، |نویسنده = عباسعلی مدیح |شهر=تهران. نیشابور |صفحه= صفحهٔ ۶۵}}</ref>
| |
| − | |شهردار=محمد حسن زرندی
| |
| − | |ره‌آورد= [[فیروزه]]، [[ریواس|ریواس و شربت ریواس]]، [[سفال]]، [[رباعیات خیام]]، [[قالی نیشابور]]، [[صنایع دستی]]،
| |
| − | |پیش‌شماره= ۰۵۵۱
| |
| − | |وبگاه= [http://www.rovzane.com روزنه]{{سخ}}
| |
| − | [http://www.neyshaboor.com نیشابور]
| |
| − | [http://551.ir روز نیشابور]
| |
| − |
| |
| − | |جمله‌خوشامد= به نیشابور، شهر قلمدان‌های مرصّع،{{سخ}}خوش آمدید.(شهرداری) به نیشابور پایدارترین شهر ایران خوش آمدید.(اداره فرهنگ) به نیشابور خوش آمدید.(اداره راه)
| |
| − | |پانویس=}}
| |
| − |
| |
| | '''نِیْشابور''' {{تلفظ|Neyshabour.ogg}} یا '''نیشاپور''' (به [[زبان پارسی میانه|پهلوی]]:{{پهلوی ج|n}}{{پهلوی ج|y}}{{پهلوی ج|w}}{{پهلوی ج|sh}}{{پهلوی ج|h}}{{پهلوی ج|p}}{{پهلوی ج|w}}{{پهلوی ج|h}}{{پهلوی ج|r}}{{پهلوی ج|y}} ''نیو شَهپُهْر''، به معنی: ''ساختهٔ نیک شاهپور'') مرکز [[شهرستان نیشابور]] و یکی از [[شهر|شهرهای]] مهم [[خراسان بزرگ]] و استان [[خراسان رضوی]] در شرق [[ایران]] است که در دامنه [[کوه بینالود]] قرار گرفته‌است. نیشابور از مهمترین مراکز جمعیتی، فرهنگی، گردشگری، صنعتی و تاریخی شمال شرق ایران به شمار می‌آید و به عنوان یکی از نمادهای [[تاریخ ایران|تاریخ و فرهنگ ایران]] مطرح شده‌است.<ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=1109101 | عنوان = نیشابور نماد ایران و تاریخ و فرهنگ آن است| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67UVuFd0H | تاریخ بایگانی = ۰۷ مه ۲۰۱۲}}</ref> طبق آخرین تغییرات در افزایش حریم شهری شهر نیشابور ۲۷۶٫۰۸۹ نفر<ref>{{یادکرد |فصل=فصل چهارم. جمعیت |کتاب=نگاهی به تاریخ و جغرافیای نیشابور |نویسنده = علی طاهری |ناشر =ابرشهر |چاپ=سوم |شهر=نیشابور |سال=۱۳۸۸ |شابک=۹۶۴-۹۶۰۷۶-۲-۵}}</ref><ref>{{یادکرد |فصل=فصل ۲ - جمعیت |کتاب=سالنامه آماری ۱۳۸۸ استانداری خراسان رضوی |ناشر =وزارت کشور |شهر=مشهد}}</ref> و بر اساس سرشماری عمومی سال ۱۳۸۵ شمسی ۲۰۵٬۹۷۲ نفر<ref name="وبگاه مرکز آمار">{{یادکرد وب| نشانی = http://www.amar.org.ir/DesktopModules/FTPManager/upload/upload2360/newjkh/newjkh/Q11.xls| عنوان = جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد، کل کشور| تاریخ بازدید = خرداد ۱۳۹۰| ناشر = وبگاه رسمی مرکز آمار ایران| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67UVvBic1 | تاریخ بایگانی = ۰۷ مه ۲۰۱۲}}</ref> جمعیت دارد. فرمانداری نیشابور جز [[فرمانداری ویژه|فرمانداری‌های ویژه]] در [[ایران]] است.{{مدرک}} | | '''نِیْشابور''' {{تلفظ|Neyshabour.ogg}} یا '''نیشاپور''' (به [[زبان پارسی میانه|پهلوی]]:{{پهلوی ج|n}}{{پهلوی ج|y}}{{پهلوی ج|w}}{{پهلوی ج|sh}}{{پهلوی ج|h}}{{پهلوی ج|p}}{{پهلوی ج|w}}{{پهلوی ج|h}}{{پهلوی ج|r}}{{پهلوی ج|y}} ''نیو شَهپُهْر''، به معنی: ''ساختهٔ نیک شاهپور'') مرکز [[شهرستان نیشابور]] و یکی از [[شهر|شهرهای]] مهم [[خراسان بزرگ]] و استان [[خراسان رضوی]] در شرق [[ایران]] است که در دامنه [[کوه بینالود]] قرار گرفته‌است. نیشابور از مهمترین مراکز جمعیتی، فرهنگی، گردشگری، صنعتی و تاریخی شمال شرق ایران به شمار می‌آید و به عنوان یکی از نمادهای [[تاریخ ایران|تاریخ و فرهنگ ایران]] مطرح شده‌است.<ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=1109101 | عنوان = نیشابور نماد ایران و تاریخ و فرهنگ آن است| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67UVuFd0H | تاریخ بایگانی = ۰۷ مه ۲۰۱۲}}</ref> طبق آخرین تغییرات در افزایش حریم شهری شهر نیشابور ۲۷۶٫۰۸۹ نفر<ref>{{یادکرد |فصل=فصل چهارم. جمعیت |کتاب=نگاهی به تاریخ و جغرافیای نیشابور |نویسنده = علی طاهری |ناشر =ابرشهر |چاپ=سوم |شهر=نیشابور |سال=۱۳۸۸ |شابک=۹۶۴-۹۶۰۷۶-۲-۵}}</ref><ref>{{یادکرد |فصل=فصل ۲ - جمعیت |کتاب=سالنامه آماری ۱۳۸۸ استانداری خراسان رضوی |ناشر =وزارت کشور |شهر=مشهد}}</ref> و بر اساس سرشماری عمومی سال ۱۳۸۵ شمسی ۲۰۵٬۹۷۲ نفر<ref name="وبگاه مرکز آمار">{{یادکرد وب| نشانی = http://www.amar.org.ir/DesktopModules/FTPManager/upload/upload2360/newjkh/newjkh/Q11.xls| عنوان = جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد، کل کشور| تاریخ بازدید = خرداد ۱۳۹۰| ناشر = وبگاه رسمی مرکز آمار ایران| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67UVvBic1 | تاریخ بایگانی = ۰۷ مه ۲۰۱۲}}</ref> جمعیت دارد. فرمانداری نیشابور جز [[فرمانداری ویژه|فرمانداری‌های ویژه]] در [[ایران]] است.{{مدرک}} |
| | | | |
| سطر ۱۴۶: |
سطر ۱۰۷: |
| | مسافت شهر نیشابور از راه [[جاده ۴۴ (ایران)|جاده ۴۴]] با [[مشهد]] ۱۲۴ کیلومتر، تا [[تهران]] ۷۶۸ کیلومتر و تا [[فیروزه]] (نزدیکترین مرکز شهرستان به نیشابور از راه جاده) ۱۵ کیلومتر است. همچنین [[کاشمر|شهر کاشمر]] در ۱۳۰ کیلومتری جنوب نیشابور واقع شده‌است. نزدیکترین [[پایتخت]] به نیشابور، [[عشق‌آباد]]، پایتخت [[ترکمنستان|کشور ترکمنستان]] با فاصله حدود ۱۹۰ کیلومتر است.<ref>{{یادکرد |فصل=دوم |کتاب=نگاهی به تاریخ و جغرافیای نیشابور |نویسنده = علی طاهری |ناشر =ابرشهر |چاپ=دوم |شهر=نیشابور |سال=۱۳۸۴ |شابک=۹۶۴-۹۶۰۷۶-۲-۵}}</ref> با افتتاح ایستگاه قطار نیشابور در اول مرداد سال ۱۳۳۵ شمسی توسط [[محمدرضا پهلوی]]، این شهر به [[راه‌آهن سراسری ایران]] متصل گشت.<ref>{{یادکرد |فصل=فصل سوم. ترابری |کتاب=نگاهی به تاریخ و جغرافیای نیشابور |نویسنده = علی طاهری |ناشر =ابرشهر |چاپ=دوم |شهر=نیشابور |سال=۱۳۸۴ |شابک=۹۶۴-۹۶۰۷۶-۲-۵}}</ref> | | مسافت شهر نیشابور از راه [[جاده ۴۴ (ایران)|جاده ۴۴]] با [[مشهد]] ۱۲۴ کیلومتر، تا [[تهران]] ۷۶۸ کیلومتر و تا [[فیروزه]] (نزدیکترین مرکز شهرستان به نیشابور از راه جاده) ۱۵ کیلومتر است. همچنین [[کاشمر|شهر کاشمر]] در ۱۳۰ کیلومتری جنوب نیشابور واقع شده‌است. نزدیکترین [[پایتخت]] به نیشابور، [[عشق‌آباد]]، پایتخت [[ترکمنستان|کشور ترکمنستان]] با فاصله حدود ۱۹۰ کیلومتر است.<ref>{{یادکرد |فصل=دوم |کتاب=نگاهی به تاریخ و جغرافیای نیشابور |نویسنده = علی طاهری |ناشر =ابرشهر |چاپ=دوم |شهر=نیشابور |سال=۱۳۸۴ |شابک=۹۶۴-۹۶۰۷۶-۲-۵}}</ref> با افتتاح ایستگاه قطار نیشابور در اول مرداد سال ۱۳۳۵ شمسی توسط [[محمدرضا پهلوی]]، این شهر به [[راه‌آهن سراسری ایران]] متصل گشت.<ref>{{یادکرد |فصل=فصل سوم. ترابری |کتاب=نگاهی به تاریخ و جغرافیای نیشابور |نویسنده = علی طاهری |ناشر =ابرشهر |چاپ=دوم |شهر=نیشابور |سال=۱۳۸۴ |شابک=۹۶۴-۹۶۰۷۶-۲-۵}}</ref> |
| | | | |
| − | [[اقتصاد]] شهرستان نیشابور برپایه [[کشاورزی]]، [[دام‌پروری]] و [[صنایع]] استوار است. مهمترین فراورده‌های آن [[گندم]]، [[جو]]، [[ذرت]]، [[پنبه]]، [[باقلا]]، صیفی‌جات، میوه‌های گوناگون و فراورده‌های دامی است. در شهر نیشابور [[کشاورزی شهری]] به صورت محدود و در [[شهرستان نیشابور]] کشاورزی صنعتی و سنتی رایج است. از ۸۳ نوع محصول تولیدی استان خراسان رضوی، ۷۶ نوع آن در نیشابور کشت می‌گردد و این شهرستان در تولید ۴۷ محصول رتبه اول تا سوم استان را دارا است.<ref>{{یادکرد |فصل=اقتصاد و صنعت |کتاب=نگاهی به تاریخ و جغرافیای نیشابور |نویسنده = علی طاهری |ناشر =ابرشهر |چاپ=دوم |شهر=نیشابور |سال=۱۳۸۴ |شابک=۹۶۴-۹۶۰۷۶-۲-۵}}</ref> [[کاریز|کاریزها]]، مهمترین [[منابع آب|منابع آبی]] و یکی از نشانه‌های ویژه نیشابور هستند که امروزه نیز اهمیت خود را حفظ کرده‌اند.<ref>
| |
| − | {{یادکرد وب
| |
| − | | نشانی = http://www.chtn.ir/WebForms/Fa/News/NewsInfo.aspx?ID=54162
| |
| − | | عنوان = داش‌خانه‌های نیشابور بررسی شدند
| |
| − | | تاریخ بازدید =
| |
| − | | نویسنده = خبرگزاری اجتماعی و فرهنگی میراث آریا
| |
| − | | نشانی نویسنده =
| |
| − | | نویسندگان دیگر =
| |
| − | | تاریخ = ۳۰ شهریور
| |
| − | | سال = ۱۳۸۹
| |
| − | | ماه = شهریور
| |
| − | | قالب = وبگاه
| |
| − | | اثر =
| |
| − | | ناشر = خبرگزاری اجتماعی و فرهنگی میراث آریا
| |
| − | | صفحه =
| |
| − | | زبان = فارسی
| |
| − | | نشانی بایگانی =
| |
| − | | تاریخ بایگانی =
| |
| − | | نقل قول =}}</ref>
| |
| | | | |
| − | == تاریخ ==
| |
| − | {{اصلی|تاریخ نیشابور}}
| |
| − | {{اصلی|نیشابور (شهر کهن)}}
| |
| − | برخی پژوهشگران واژه [[نیسایه]] که که در کتاب [[وندیداد]] بخش [[فرگرد یکم وندیداد|فرگرد یکم]] به آن اشاره شده را نیشابور دانسته‌اند.<ref>{{یادکرد |کتاب=تاریخ باستانی ایران |نویسنده = حسن پیرنیا |ناشر =انتشارات دنیای کتاب |چاپ=نوبت چاپ |شهر=تهران |سال=۱۳۶۲}}</ref> تاریخ نگاران بر این باورند که [[شاهپور اول]] این شهر را بنا نهاد.<ref>{{یادکرد|نویسنده = |کتاب = The Geographical journal, Volume 37| ناشر =Royal Geographical Society (Great Britain |صفحه =۱۵۴ |تاریخ =}}</ref> در دوره [[یزدگرد دوم]] (۴۳۸ - ۴۵۷ م.) نیشابور مدتی محل اقامت او بوده‌است.<ref>{{یادکرد |کتاب=تاریخ باستانی ایران |نویسنده = حسن پیرنیا |ناشر =انتشارات دنیای کتاب |چاپ=نوبت چاپ |شهر=تهران |سال=۱۳۶۲}}</ref> این شهر در [[ساسانیان|دوره ساسانیان]]، در حدود دهه‌های میانیِ سده یِ سومِ میلادی به فرمان [[شاپور اول]] تأسیس شد..<ref>{{یادکرد|نویسنده =Sir CLEMENTS R. MARKHAM, KOB |کتاب = The Geographical journal, Volume 37| ناشر =Royal Geographical Society Great Britain |صفحه =۱۵۴ |تاریخ =}}</ref> در سال [[۶۴۳ (میلادی)|۶۴۳ میلادی]] در زمان خلافت [[عمر بن خطاب]] فتح شد این رویداد به [[فتح نیشابور]] مشهور است.<ref>{{یادکرد|نویسنده =الحاکم نیشابوری |کتاب = [[تاریخ نیشابور (الحاکم)]]| ناشر =آگه |صفحه =بخش ذکر فتح نشابور بر دست صحابه |تاریخ =}}</ref>
| |
| − | {{سخ}}
| |
| − | نیشابور در طول تاریخ یکی از بزرگترین مراکز دانش اسلامی، موطن بسیاری از دانشمندان، شعرا، صوفیان و دیگر بزرگان از سراسر [[جهان اسلام]] بوده‌است، دوره سیصد سالهای از اوایل سدهٔ سوم تا اوایل سدهٔ ششم هجری قمری، مهمترین و پرفراز و نشیب‌ترین سالهای [[تاریخ نیشابور]] است. نیشابور پایتخت [[طاهریان|اولین حکومت نیمه مستقل ایرانی]] پس از دورهٔ [[امویان]] بوده‌است. در دوره‌های قدرت گیری حکومت‌های گوناگون دیگر به جز آغاز دوره [[سلجوقیان|سلجوقی]] این شهر پایتخت نبود اما شهری مهم خصوصاً از نظر علمی، هنری و تجاری بوده و شاهد اختلافات ممتد سیاسی نیز بود. دوره [[سامانیان]] مهمترین دوره اعتلای هنری نیشابور بوده‌است.<ref>{{یادکرد|نویسنده = Charles Kyrle Wilkinson |کتاب =Nishapur:some early Islamic buildings and their decoration | ناشر =Metropolitan Museum of Art (New York, N.Y.) |صفحه = ۱۱٫۴۱٫۴۲|تاریخ =۱۹۸۷}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | === تاریخچه ===
| |
| − | * '''{{پرچم ساسانیان}} [[امپراتوری ساسانیان]]''': در این دوره شهرت نیشابور به [[ابرشهر|اَبَرشَهر]] بوده‌است. امروزه گفته ارجح بر این این که نیشابور توسط شاهپور ساسانی تأسیس شد. در بسیاری از نوشتارهای پهلوی و مانوی، نام افتخاری نیشابور را ابرشهر ذکر کرده‌اند. در سده ۴ میلادی نیشابور توسط شاهپور دوم بازسازی و گسترش داده شد.
| |
| − | * ''' {{پرچم دولت راشدین}} [[خلفای راشدین|دولت راشدین]]''': در دوره خلافت عمر بن خطاب نیشابور فتح توسط مسلمانان بدون جنگ فتح می‌شود.[[فتح نیشابور]] در سال ۲۲ هـ ق-۶۴۳ (میلادی) اتفاق افتاد. در این دوره مهاجرت گروه‌هایی از [[عراق]], [[شام]] و [[شبه جزیره عربستان]] به نیشابور آغاز می‌شود.
| |
| − | * '''{{پرچم دولت اموی}} [[امویان|خلافت امویان]]''': در این دوره شورش‌هایی علیه حاکمان منسوبی [[امویان|خلافت امویان]] بر [[ربع نیشابور]] در [[تاریخ نیشابور]] ثبت شده‌است.
| |
| − | * ''' [[خلافت عباسیان]]''':این دوره شهرت نیشابور در [[جهان اسلام]] مطرح می‌شود. بخش مهمی از [[تاریخ نیشابور]] مربوط به این دوره‌است.[[طاهریان|امیران طاهری]] در این دوره نیشابور را به پایتختی ایران برگزیدند. در این دوره دانشمندان و شاعران بسیاری در حوزه علمی نیشابور پرورش یافتند.
| |
| − | * ''' [[سلجوقیان|امپراتوری سلجوقیان]]''':تاسیس حکومت [[سلجوقیان]] در نیشابور اتفاق افتاده‌است.[[طغرل|طغرل سلجوقی]] اولین سکه‌های سلجوقی را در همین شهر ضرب می‌کند و از تجربهٔ دیوانسالاران نیشابوری درآغاز حکومت خود بهره می‌گیرد. نیشابور در زیر لوای حکومت‌سلاجقه به‌ویژه در دوران سلطنت [[ملکشاه سلجوقی]] (۴۶۵-۴۸۵ ه. ق) به همت‌خواجه [[نظام‌الملک|نظام‌الملک طوسی]] (م ۴۸۵ ه. ق) وزیر این سلطان از لحاظ مرکزیت علمی به مشهور شد و [[نظامیه|نظامیه‌ای]] که جنبه [[دانشگاه|دانشگاههای]] کنونی داشت در نیشابور بنیاد گردید و تعداد۱۳ [[کتابخانه]] که مهمترین آنها حدود پنجهزار جلد کتاب داشت‌به وجود آمد. بدین جهت این شهر عنوان دارالعلم به خود گرفت. نیشابور پس از [[سلجوقیان]] تا [[حمله مغول]] پیوسته دارالملک و مرکز ایالت‌خراسان بزرگ بوده‌است. در دوره حکومت [[سلطان سنجر|سلطان سنجر سلجوقی]]، نیشابور مورد هجوم «[[غز|غزان]]» قرار گرفت.
| |
| − | * '''{{پرچم دولت ایلخانان}} [[ایلخانان|ایلخانان مغول]]''': اولین حکومتی که پس از حمله مغول بر نیشابور حکومت کرد. در اواخر دوران فرمانروایی ایلخانان [[غازان پسر ارغون|غازان‌خان]] و [[ابوسعید بهادرخان]] برای آباد ساختن، مکان‌هایی در نیشابور ساخته شد و اصلاحاتی انجام گرفت.
| |
| − | * '''{{پرچم دولت تیموریان}} [[تیموریان|دولت تیموریان]]''': نیشابور دوباره پیشرفت کرد و پاره‌ای از رونق و شهرت از دست‌رفته خود را به دست آورد، اما اهمیت روزافزون حوزه [[هرات]] در عهد [[گورکانیان|گورکانان]] و انتقال پایتخت از [[قزوین]] به [[اصفهان]] در دوره [[صفویه]] از توجه به نیشابور و رونق و آبادی آن کمتر شد. در این دوره چند زلزله بزرگ در نیشابور اتفاف افتاده‌است. شهر نیشابور در موقعیت امروزین در این دوره ساخته و عمران شد.
| |
| − | * '''{{پرچم دولت صفویان}} [[صفویان|دولت صفویان]]''':[[سرنگونی صفویان|نخستین هجوم افغانها]] در پایان دوره سلطنت [[شاه سلطان حسین]] باعث‌خرابی استحکامات و پاره‌ای از ساختمانهای نیشابور گردید. در سال ۱۱۶۱ ه. ق به دنبال کشته شدن [[نادرشاه]] یکی از سرداران وی موسوم به [[احمدخان ابدالی]] به نیشابور حمله کرد و بسیاری از اهالی نیشابور در جنگ کشته شدند. در این دوره افغانها نیز بارها به نیشابور حمله کردند. با این حال در دوران صفویه بناهایی در نیشابور ساخته شد که اکنون پابرجاست و اصلاحاتی نیز انجام گرفت. این دوره مهاجرت گروه‌های از اهالی نیشابور به هند آغاز می‌شود.
| |
| − | * '''{{پرچم دولت قاجار}}[[قاجار]]''': این دوره طولانی ترین دوره بی توجهی به نیشابور است. قحطی‌ها و خرابی‌های بسیاری در این دوره نیشابور را مورد ضعف قرار دارد. هنگامی که نیشابور به دست آقا محمدخان قاجار افتاد شهری به وجود آمده بود که یک دهم جمعیت و رونق پیشین را نداشت. در این دوره جهانگردان بسیاری نیشابور را دیده‌اند و دربارهٔ آن در کتاب‌های سفرنامه‌هاشان ذکر کرده‌اند.
| |
| − | * '''{{پرچم دولت پهلوی}} [[پهلوی]]''': در دوره [[پهلوی دوم]] [[محمد رضا پهلوی]] اهتمام ویژه‌ای به عمران و آبادانی نیشابور داشت که بسیاری از تاسیسات و ساختمانهای امروزین نیشابور از آن زمان باقی مانده‌است.. این دوره مصادف با شروع [[پژوهش‌های باستان‌شناسی در نیشابور]] است. در سال ۱۹۷۹/۱۳۵۷ تصمیم گرفته شده [[:en:15th World Scout Jamboree (cancelled)|پانزدهمین گردهمایی جهانی سازمان پیش آهنگی]] که [[:en:World Organization of the Scout Movement|توسط سازمان جهانی جنبش پیشاهنگی]] برپا می‌شود در نیشابور برگزار شود که به سبب همزمانی با [[انقلاب اسلامی ایران]] این برنامه لغو شد.<ref>{{یادکرد ویکی|عنوان =15th World Scout Jamboree (cancelled) |پیوند =https://secure.wikimedia.org/wikipedia/en/wiki/15th_World_Scout_Jamboree_(cancelled) |زبان =انگلیسی | بازیابی =ژوئن ۲۰۱۱ | پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67UVvcu6z | تاریخ بایگانی = ۰۷ مه ۲۰۱۲}}</ref>
| |
| − | * ''' {{پرچم ایران}} [[ایران|جمهوری اسلامی]]''': در این دوره سازمان‌های مربوط به [[انقلاب اسلامی ایران]] در نیشابور فعال شد.[[سیل بوژان (نیشابور)|سیل بوژان]].[[استان خراسان|اعتراض به تقسیم استان خراسان]]. ورود [[سید محمد خاتمی]] به نیشابور.[[فاجعه قطار نیشابور]]. تخریب [[مدرسه گلشن|مدرسه تاریخی گلشن]] از اتفاقات این دوره در نیشابور است. در این دوره دو بخش از [[شهرستان نیشابور]] جدا شد.
| |
| − |
| |
| − | {{تصویر چندگانه
| |
| − | | align = center| direction = horizontal
| |
| − | | header = نگاره‌ها و تصاویری از تاریخِ نیشابور
| |
| − | | header_align = center
| |
| − | | header_background =
| |
| − | | footer =
| |
| − | | footer_align = center
| |
| − | | footer_background =
| |
| − | | width = ۱۵۰
| |
| − | | background color =
| |
| − |
| |
| − | | image1 = Old Nishapur.jpg
| |
| − | | width1 =
| |
| − | | alt1 =
| |
| − | | caption1 = طراحی خیالی بر اساس پژوهش‌های باستان شناسی از [[نیشابور کهن]]
| |
| − |
| |
| − | | image2 = DiezAlbumsComplainingWoman.jpg
| |
| − | | width2 =
| |
| − | | alt2 =
| |
| − | | caption2 = نگاره‌ای از کتاب [[جامع التواریخ]] در مورد بنیان نهادن [[شادیاخ]] در نیشابور
| |
| − |
| |
| − | | image3 = Messager de Djengiz Khân à Nîshâbûr.jpeg
| |
| − | | width3 =
| |
| − | | alt3 =
| |
| − | | caption3 = نسخه‌ای در[[کتابخانه ملی فرانسه]]، پیام آور [[چنگیز]]، خانِ مغول، به نیشابور
| |
| − |
| |
| − | | image4 = Prise_de_Nîshâbûr_(1294).jpeg
| |
| − | | width4 =
| |
| − | | alt4 =
| |
| − | | caption4 = نیشابور پس از حمله مغول، [[غازان]] در نیشابور سال ۱۲۹۴ میلادی.
| |
| − |
| |
| − | | image5 = PSM V41 D789 Mud walls of nishapur khorassan.jpg
| |
| − | | width4 =
| |
| − | | alt4 =
| |
| − | | caption5 = نیشابور در پایانِ دورهٔ صفوی، یک طراحی دیگر از [[دروازه‌های نیشابور]]
| |
| − |
| |
| − | | image6 = WILLIAM SIMPSON, FRGS RI (1823-1899).jpg
| |
| − | | width4 =
| |
| − | | alt4 =
| |
| − | | caption6 = نقاشی از [[آرامگاه خیام|آرامگاه حکیم عمر خیام]] در نیشابور سال ۱۸۸۰ میلادی
| |
| − |
| |
| − | | image7 = Imamzadeh-Mahruq-moskeen-Nishapur-Iran.jpg
| |
| − | | width4 =
| |
| − | | alt4 =
| |
| − | | caption7 = تصویری کهن از [[آرامگاه و مسجد محمد محروق]] در نیمهٔ دوّم سدهٔ نوزدهم میلادی
| |
| − |
| |
| − | | image7 = Owghaf & and Charity affairs office-nishapur.JPG
| |
| − | | width4 =
| |
| − | | alt4 =
| |
| − | | caption7 = [[سازمان اوقاف و امور خیریه|ادارهٔ اوقاف و امور خیریه]] یکی از سازمان‌های مربوط به [[نظام جمهوری اسلامی ایران]] در نیشابور.}}
| |
| − |
| |
| − | == مردم ==
| |
| − | === زبان ===
| |
| − | ''نوشتار اصلی'': [[گویش نیشابوری]] و [[لهجه نیشابوری]]
| |
| − | {{bar box
| |
| − | |عنوان=زبان‌های گفتاری در نیشابور
| |
| − | |titlebar=#ddd
| |
| − | |چپ۱='''زبان'''
| |
| − | |راست۱='''درصد'''
| |
| − | |چینش=left
| |
| − | |نوارها=
| |
| − | {{bar percent|[[فارسی]]|darkgreen|۸۶}}
| |
| − | {{bar percent|[[زبان ترکی خراسانی|ترکی خراسانی]]|green|۹}}
| |
| − | {{bar percent|[[کرمانجی]] و [[کردی]]|red|۴}}
| |
| − | {{bar percent|[[عربی]]|red|۱}}}}
| |
| − | بیشتر مردم نیشابور به فارسی با [[گویش نیشابوری]] سخن می‌گویند. این [[گویش]] شامل واژگان [[فارسی دری]] و [[پهلوی]] است که با [[لهجه نیشابوری]] بیان می‌شود. زبان‌های [[زبان ترکی خراسانی|ترکی خراسانی]]، [[کردی]] گویش [[کرمانجی]] در شهرستان و شهر نیشابور رایج است. همچنین [[زبان عربی]] در بین اهالی [[عرب]] و در حوزه‌های علمیه نیشابور رایج است.<ref>تاریخ نیشابور، بخش فرهنگ امروزه، فریدون گرایلی</ref>
| |
| − |
| |
| − | در دروه [[خلفای راشدین|خلافت راشدین]] [[امویان|اموی]] و [[عباسیان|عباسی]] زبان رسمی مردم نیشابور [[عربی]] بوده‌است. این امر در بیشتر شهرهای بزرگ ایران در دوره اسلامی رایج بوده‌است. با این حال همواره [[زبان فارسی]] تکلم می‌شده‌است. دربارهٔ گویش فارسی زبانان نیشابور در این دوره [[مقدسی]] گفته‌است که
| |
| − | {{نقل قول|زبان مردم نیشابور فصیح و قابل فهم بوده‌است، جز آنکه آغاز کلمات را کسره می‌دادند و یائی بر آن می‌افزودند. مانند: «بیگو»، «بیشو»، و سین ای بی فایده (به بعضی صیغه‌های فعل) علاوه می‌کردند. مانند «بخردستی»، «بگفتستس»، «بخفتستی» و آنچه به این می‌ماند. و در آن سستی و لجاجی بوده‌است. و می‌نویسد که این زبان برای خواهش مناسب است.}}
| |
| − | همچنین مقدسی زبان مردم نیشابور را معیاری برای سنجش زبان‌های دیگر رایج در خراسان می‌دانسته‌است. در ذیل زبان مردم طوس و نسا می‌نویسد کهزبان طوس و نسا نزدیک به زبان نیشابوری بوده‌است.<ref>{{یادکرد |فصل= |کتاب=احسن التقاسیم فی معرفةالاقالیم |نویسنده = مقدسی|صفحه=۴۸۰|ویرایش=ج ۲}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | === دین ===
| |
| − | {{bar box
| |
| − | |عنوان=دین در نیشابور
| |
| − | |titlebar=#ddd
| |
| − | |چپ۱='''دین'''
| |
| − | |راست۱='''درصد'''
| |
| − | |چینش=left
| |
| − | |نوارها=
| |
| − | {{bar percent|[[اسلام]]|darkgreen|۹۸}}
| |
| − | {{bar percent|[[مسیحیت]]|green|۱}}
| |
| − | {{bar percent|[[زرتشتی]]|red|۱}}}}
| |
| − | {{bar box
| |
| − | |عنوان=اسلام در نیشابور<small>(پیش از حمله مغول)</small>
| |
| − | |titlebar=#ddd
| |
| − | |چپ۱='''مذهب'''
| |
| − | |راست۱='''درصد'''
| |
| − | |چینش=left
| |
| − | |نوارها=
| |
| − | {{bar percent|[[شافعی]]|darkgreen|۷۵}}
| |
| − | {{bar percent|[[حنفی]]|green|۱۵}}
| |
| − | {{bar percent|[[شیعه دوازده امامی]]|red|۵}}
| |
| − | {{bar percent|[[اسماعیلیه]]|red|۵}}}}
| |
| − |
| |
| − | دین مردم نیشابور در دوره [[امپراتوری ساسانیان]] [[مزدیسنا]] بوده‌است. با [[فتح نیشابور]] توسط مسلمانان (سال ۶۴۴ میلادی) مردم نیشابور همانند همه جای ایران مسلمان شدند.<ref>{{یادکرد |فصل=نیشابور در دوره ساسانیان |کتاب=تاریخ نیشابور |نویسنده = فریدون گرایلی |چاپ=دوم |شهر=نیشابور. مشهد}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | '''[[اسلام]]''' دین اول نیشابور است. از سال ۶۴۳میلادی که این شهر توسط مسلمانان بدون جنگ فتح شد تا کنون، اسلام دین اول مردم این شهر به شمار می‌رود. با این حال در [[تاریخ نیشابور]] وجود اقلیت [[مسیحیان]]، [[زرتشتیان]] و [[یهودیان]] ذکر شده‌است. زرتشتیان در نیشابور قدیم در روستای [[گرینه]] و مسیحیان در [[باغک (نیشابور)|باغک]] و یهودیان در دیه یهودیه ساکن بودند.<ref>{{یادکرد |فصل=ذیل آتشکده |کتاب=تاریخ نیشابور |نویسنده = الحاکم نیشابوری |کوشش=شفیعی کدکنی}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | در اواخر سده سوم هجری قمری نیشابور یکی از مراکز تبلیغ [[اسماعیلیه]] در [[ایران]] و [[خراسان بزرگ]] بوده‌است.<ref>{{یادکرد |کتاب=تحقیقی در آیین اسماعیلیه |نویسنده = ویلیام بوردهی |ترجمه=زهرا سعیدی |ناشر =تابناک |شهر=مشهد |سال=۱۳۶۴}}</ref> اکنون [[اسماعیلیان در نیشابور|اسماعیلیان نیشابور]] در [[دیزباد]] و گروهی نیز در شهر نیشابور زندگی می‌کنند.<ref>{{یادکرد |کتاب=تاریخ جماعت اسمعیلیه:هدایت المومنین الطالبین. |نویسنده = محمد بن زین العابدین |ترجمه=هما خاقان زاده |ناشر = اساطیر |شهر=تهران |سال=۱۳۶۲}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | از سدهٔ سوم تا ششم قمری نیشابور از مراکز تصوف در اسلام به شمار می‌رفته‌است. بیشتر صوفیان و مشایخ صوفیه در نیشابور [[اهل سنت]] و پیروی مذهب [[شافعی]] بودند.<ref>{{یادکرد |فصل=فصل کتاب |کتاب=جستجو در تصوف ایران |نویسنده = عبدالحسین زرین‌کوب |ناشر =امیرکبیر}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | '''شَهْ میر''' بنایی به جا مانده از دوران سلجوقی در جنوب شهر نیشابور است. گمان می‌رود که این بنا مکان مقدسی برای زرتشتیان بوده‌است که بعدها قبرستانی برای مسلمانان در اطراف آن ساخته شده.[[فریدون گرایلی]] این بنا را مقبره قَنبر از یاران [[علی بن ابیطالب]] می‌داند.<ref>{{یادکرد |فصل=یادبودها و ماندگارها |کتاب=تاریخ نیشابور |نویسنده = فریدون گرایلی |چاپ=دوم |شهر=نیشابور. مشهد}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | '''آذَر بُرزین مِهر''' نام آتشکده‌ای در نیشابور در دورهٔ هخامنشیان بوده‌است. این آتشکده سومین [[آتشکده]] از سه آتشکدهٔ اساطیری- تاریخی مهم آیین [[زردشت]] است که در کنار [[آذر گشنسپ]] [āzar gošnasp] (آتش شاهان و رزمیان) و آذر فرنبغ [āzar farnbaq] (آتش روحانیان)، در مقام آتش کشت‌ورزان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.<ref>{{یادکرد |فصل=یادبودها و ماندگارها/بخش آتشکده |کتاب=تاریخ نیشابور شهر قلمدان‌های مرصع |نویسنده = فریدون گرایلی |چاپ=دوم |شهر=نیشابور. مشهد}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | بنای کلیسای مسیحیان در قرون اولیهٔ اسلام، هنوز باقی بوده‌است. با حمله مغول، تمام سکنه، از جمله مسیحیان شهر کشته شدند و کلیساها تخریب شد و دیگر جایگزین و بازسازی نشدند. یکی از خیابان‌های اصلی شهر به نام خیابان مسیح نام دارد که در گذشته قبرستان و کلیسای مسیحیان در این خیابان قرار داشتند اما امروزه اثری از آنها نیست.<ref>{{یادکرد |کتاب=اسناد و مباحثی درباره کلیسای شرق |نویسنده = سیریل الگود |صفحه=، ص ۲۰}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | '''مسجد جامع نیشابور''' تنها مسجد قدیمی بجای مانده از نیشابور قدیم است. این مسجد یکی از مساجد قدیمی و مهم [[شهر نیشابور]] و [[خراسان]] است. این مسجد بر اساس کتیبه تاریخی آنکه بر روی ایوان جنوبی نصب شده، در سال ۸۹۹ شمسی (۱۴۹۳ میلادی) با تلاش پهلوان علی کرخی فرزند بایزید، عصر [[سلطان حسین بایقرا]]، در [[تیموریان|دوره تیموریان]] در [[شهر نیشابور]] بنا شد.<ref>
| |
| − | {{یادکرد
| |
| − | |فصل=یادگارها و ماندگارها، مسجد جامع نیشابور
| |
| − | |کتاب=نیشابور شهر فیروزه
| |
| − | |نویسنده =فریدون گرایلی
| |
| − | |ترجمه=
| |
| − | |ناشر =
| |
| − | |چاپ=اول
| |
| − | |شهر=تهران، نیشابور
| |
| − | |کوشش=
| |
| − | |ویرایش=
| |
| − | |صفحه=
| |
| − | |سال=
| |
| − | |شابک=}}</ref>
| |
| − | * '''آرامگاه سعید بن سلام و ابوعثمان حیری''' از زیارتگاه‌های صوفیان در نیشابور است. آرامگاه مزبور در اراضی روستای ده شیخ واقع شده و برخی نام روستا را برگرفته از نام شیخ مغربی دانسته‌اند. این آرامگاه در سالهای اخیر بازسازی شده و از تاریخ اولین بنای ساخته شده برآن یا بنای فعلی، اطلاع دقیقی در دست نیست.<ref>
| |
| − | {{یادکرد
| |
| − | |فصل=یادگارها و ماندگارها، سعید بن سلام
| |
| − | |کتاب=نیشابور شهر فیروزه
| |
| − | |نویسنده =
| |
| − | |ترجمه=
| |
| − | |ناشر =
| |
| − | |چاپ=اول
| |
| − | |شهر=تهران، نیشابور
| |
| − | |کوشش=
| |
| − | |ویرایش=
| |
| − | |صفحه=
| |
| − | |سال=
| |
| − | |شابک=}}</ref>
| |
| − | * '''آرامگاه شیخ فریدالدین عطار نیشابوری''' در محله باستانی شادیاخ نیشابور از زیارتگاه‌های دیگر صوفیان در نیشابور است.<ref>{{یادکرد |فصل=یادگارها و ماندگارها، آرامگاه دارو فروش کوی محبت |کتاب=نیشابور شهر فیروزه |نویسنده = فریدون گرایلی |چاپ=اول |شهر=تهران، نیشابور}}</ref>
| |
| − | * '''جماعت خانه''' جماعت خانه [[دیزباد]] مهمترین مرکز اسماعیلیان نیشابور است. در فاصله چند کیلومتری روستا و در میان ارتفاعات، محلی وجود دارد که بنا به روایتی قدمگاه امام علی و بنا بر روایتی دیگر، قدمگاه یکی از پیشوایان اسماعیلیه‌است. مردم روستا در آخرین جمعه مرداد ماه (یا یک روز خاص در فصل تابستان) به این مکان می‌روند و جشن نوحصار را در آنجا برگزار می‌کنند. قربانی کردن گوسفند و توزیع ناهار آماده بین خویشان از ویژگیهای این جشن است.<ref>
| |
| − | {{یادکرد
| |
| − | |فصل=
| |
| − | |کتاب=کتاب=تحقیقی در آیین اسماعیلیه
| |
| − | |نویسنده =ویلیام بوردهی
| |
| − | |ترجمه=
| |
| − | |ناشر =
| |
| − | |چاپ=اول
| |
| − | |شهر=مشهد
| |
| − | |کوشش=
| |
| − | |ویرایش=
| |
| − | |صفحه=
| |
| − | |سال=
| |
| − | |شابک=}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | <center>
| |
| − | <gallery>
| |
| − | پرونده:Jamatkhana in Dizbad-near Nishapur City.jpg| جماعت خانه [[دیزباد]]
| |
| − | پرونده:Attar mausoleum0.jpg| [[آرامگاه عطار نیشابوری]]
| |
| − | پرونده:Neyshabur Jame Mosque.jpg| [[مسجد جامع نیشابور]]
| |
| − | پرونده:Nishapur_grand_mosque_3.jpg| [[مسجد جامع نیشابور]]
| |
| − | پرونده:Abu Osman Maghrebi Tomb.jpg|[[آرامگاه سعید بن سلام مغربی]]
| |
| − | پرونده:Mazare Shahmir0.jpg| شه میر.
| |
| − | </gallery>
| |
| − | </center>
| |
| − |
| |
| − | === جمعیت ===
| |
| − | {{Historical populations
| |
| − | |width = 10em
| |
| − | |shading = off
| |
| − | |percentages = off
| |
| − | |*۱۰۰۰ م|۱۲۵٬۰۰۰
| |
| − | |*۱۲۲۱|۱٬۷۴۸٬۰۰۰
| |
| − | |۱۹۱۱|۶٫۳۱۲
| |
| − | |۱۹۷۱|۳۵٫۰۰۰
| |
| − | |۱۹۹۱|۱۳۵٫۶۸۱
| |
| − | |۱۹۹۶|۱۵۸٫۸۴۷
| |
| − | |۲۰۰۵|۲۱۵٬۹۴۰
| |
| − | |۲۰۰۶|۲۰۵٫۹۷۲
| |
| − | |۲۰۰۷|۲۷۰٬۹۷۲
| |
| − | |۲۰۱۰|۲۲۳٫۷۲۴
| |
| − | |۲۰۱۱|۲۷۶٬۰۸۹
| |
| − | |footnote=*توضیح: ۱. هشتمین شهر پرجمعیت جهان و هم جعمیت با بغداد در همان دوره.۲. جمعیت [[ربع نیشابور]]{{سخ}}منابع: [http://geography.about.com/library/weekly/aa011201c.htm].[http://www.world-gazetteer.com].[http://geography.about.com/library/weekly/aa011201c.htm].[http://encyclopedia2.thefreedictionary.com/Nishapur]}}
| |
| − |
| |
| − | طبق آخرین تغییرات در افزایش حریم شهری شهر نیشابور ۲۷۶٫۰۸۹ نفر<ref>{{یادکرد |فصل=فصل چهارم. جمعیت |کتاب=نگاهی به تاریخ و جغرافیای نیشابور |نویسنده = علی طاهری |ناشر =ابرشهر |چاپ=سوم |شهر=نیشابور |سال=۱۳۸۸ |شابک=۹۶۴-۹۶۰۷۶-۲-۵}}</ref><ref>{{یادکرد |فصل=فصل ۲ - جمعیت |کتاب=سالنامه آماری ۱۳۸۸ استانداری خراسان رضوی |ناشر =وزارت کشور |شهر=مشهد}}</ref> و بر اساس سرشماری عمومی سال ۱۳۹۰ شمسی ۲۳۹۱۸۵ نفر و هم اکنون دومین شهر پرجمعیت استان های سه گانه خراسان پس از مشهد می باشد<ref name="وبگاه مرکز آمار">{{یادکرد وب| نشانی =http://www.khorasan.ir/LinkClick.aspx?fileticket=O0N00qLCJZI=&tabid=219&mid=14529| عنوان = جمعیت شهرهای خراسان رضوی| تاریخ بازدید =آبان1391| ناشر = استانداری خراسان رضوی| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67UVvBic1 | تاریخ بایگانی = ۰۷ مه ۲۰۱۲}}</ref> جمعیت دارد. بنابر سرشماری سال ۱۳۸۵، تعداد جمعیت زنان ۱۰۲۲۵۹ نفر و تعداد مردان ۱۰۳۷۱۳ نفر است.
| |
| − |
| |
| − | === مشاهیر ===
| |
| − | ''به ترتیبِ سده''
| |
| − | * '''[[داوود (اسقف ابرشهر)|داوود]]''': اسقفِ مسیحیانِ نستوریِ نیشابور در دوره ساسانیان در سده پنجم میلادی بود.
| |
| − | * '''[[مزدک|مزدک]]''': درگذشته در ۵۲۴ یا ۵۲۸ پس از میلاد بود. رهبرِ نهضتی اجتماعی.
| |
| − | * '''[[کنارنگ|کنارنگ]]''': مرزبان ابرشهر و شهر مرکزی آن نیشابور در روزگار ساسانیان.
| |
| − | * '''[[تئودور نیشابور| تئودور]]''': پزشک مسیحی در سده چهارم میلادی بود. به سفارش وی شاهپور دوم کلیسایی در نیشابور در سده چهارم میلادی بنا نهاد.
| |
| − | * '''[[به‌آفرید (دین‌آور)|به‌آفرید]]''': بنیانگذار آیین.
| |
| − | * '''[[سنباد|سنباد]]''': شورشگر ضدِّ خلیفهٔ مسلمانان.
| |
| − | * '''[[شطیطه نیشابوری|شطیطه]]''': بانوی صوفی.
| |
| − | * '''[[محمد محروق|محمد محروق]]''' شورشگر ضدِّ خلیفهٔ مسلمانان.
| |
| − | * '''[[ابوبکر محمد ابن خزیمه|ابوبکر محمد ابن خزیمه]] ''' حدیث شناس، مفسر قرآن و دانشمند مشهور مسلمانِ شافعی مذهب در سده سوم و چهارم هجری قمری
| |
| − | * '''[[اسحاق بن راهویه|اسحاق راهویه]] ''' حافظ، محدث، مفسر و فقیه معروف مسلمان و شافعی در سده سوم هجری قمری
| |
| − | * '''[[ابوحمزه خراسانی|ابوحمزه عبدالرحمان بن محمد]] ''' صوفی در سده سوم هجری.
| |
| − | * '''[[احمد بن حرب|احمد حرب]] ''' صوفی و عارف، محدث و فقیه مشهور مسلمان در قرن سوم هجری
| |
| − | * '''[[حمدون قصار|حمدون قصار]] ''' صوفی در سده سوم هجری و بنیان گذار مکتب ملامتیه.
| |
| − | * '''[[مسلم بن حجاج نیشابوری|مسلم بن حَجّاج]] ''' یکی از شخصیت‌های معروف علم حدیث و نویسندهٔ کتاب صحیح مسلم.
| |
| − | * '''[[فاطمه نیشابوری|فاطمه نیشابوریه]]'''بانوی صوفی.
| |
| − | * '''[[پسنده نیشابوری|پسنده نیشابوری]]''' بانوی صوفی.
| |
| − | * '''[[عبدالله منازل|عبدالله منازل]] '''محدث شافعی مذهب و صوفی معروف مسلمان در سده چهارم هجری قمری.
| |
| − | * '''[[ابن منذر نیشابوری|ابوبکر ابن منذر نیشابوری]] '''دانشمند شافعی مذهب و مفسر قرآن در سده چهارم قمری.
| |
| − | * '''[[محمد مهران|محمد مهران]] ''' دانشمند مسلمان شافعی مذهب در سده چهارم هجری.
| |
| − | * '''[[ابوالحسن محمد عامری|ابوالحسن محمد عامری]] '''فیلسوف، منطق دان و دانشمند معروف در سده چهارم هجری
| |
| − | * '''[[ابوالوفا محمد بوزجانی|ابوالوفا محمد بوزجانی]]''' ریاضیدان و منجم بزرگ ایرانی است در دوران طلایی اسلام.
| |
| − | * '''[[محمد حاکم نیشابوری|ابوعبدالله محمد حاکم]]''': دانشمند سنی مذهب مسلمان، پیشوای علم حدیث، قاضی، مورخ و از یارانِ صحاح سته در سده چهارم و پنجم قمری
| |
| − | * '''[[ابومنصور عبدالملک ثعالبی|ابومنصور عبدالملک ثعالبی]]''': زبان شناس، نویسنده و تاریخ‌نگار
| |
| − | * '''[[ابن ابی الطیب|ابن ابی الطیب]]''': از پیشوایان اهل سنت و جماعت، دانشمند علوم قرآنی، مفسر قرآن و شاعر عرب زبان در سده پنجم هجری
| |
| − | * '''[[ابن ابی صادق|ابن ابی صادق]]''': پزشک، فیلسوف و برجسته ترین شاگرد ابوعلی سینا و شارح آثار بقراط و جالینوس
| |
| − | * '''[[ابوالحسن علی باخرزی|ابوالحسن باخرزی]]''': شاعر و نویسنده در قرن پنجم
| |
| − | * '''[[ابو رشید نیشابوری|ابو رشید سعید بن محمد]]''': محدث، متکلم و دانشمند مسلمان در سده چهارم و پنجم هجری قمری
| |
| − | * '''[[ابوالحسن علی واحدی|علی واحدی]]''': محدث، مفسر قرآن، زبان شناس، دانشمند مسلمان در سده پنجم هجری قمری
| |
| − | * '''[[ابوالفضل عبیدالله میکالی|ابوالفضل عبیدالله میکالیی]]''': شاعر، محدث، ادیب، نویسنده و دانشمند معروف آل میکال در سده پنجم هجری قمری
| |
| − | * '''[[ابوسعید ابوالخیر|ابوسعید ابوالخیر]]''': صوفی در قرن چهارم و پنجم قمری
| |
| − | * '''[[امام‌الحرمین جوینی|عبدالملک جوینی]]''': متکلم، دانشمند و فقیه مسلمان شافعی مذهب
| |
| − | * '''[[ابواسحاق احمد ثعلبی|احمد ثعلبی]]''': مفسر و قاری قرآن، محدث، شاعر، دانشمند شافعی مذهب و زبانشناس مسلمان در سده چهارم و پنجم هجری قمری
| |
| − | * '''[[ابوعبدالرحمن محمد سلمی|ابوعبدالرحمن محمد سلمی]]''': صوفی، عارف و نویسنده عرب زبان در سدهٔ چهارم و پنجم هجری قمری
| |
| − | * '''[[عبدالکریم قشیری|عبدالکریم قشیری]]''': از فیلسوفان مسلمان در سده چهارم و پنجم هجری قمری
| |
| − | * '''[[عبدالملک برهانی|عبدالملک برهانی]]''': شاعرِ فارسی زبان دربار سلجوقی
| |
| − | * '''[[خیام|عمر خیام]]''': فیلسوف، ریاضیدان، ستاره‌شناس در دورهٔ سلجوقی
| |
| − | * '''[[ابوالفضل احمد میدانی|ابوالفضل احمد میدانی]]''': زبان شناس ادیب شاعر و نویسنده عرب زبان
| |
| − | * '''[[محمد معزی|محمد معزی]]''': شاعری فارسی زبان دربار سلجوقی
| |
| − | * '''[[رضی‌الدین نیشابوری|رضی‌الدین نیشابوری]]''': دانشمند، فقیه، عارف و شاعر در قرن ششم قمری
| |
| − | * '''[[علی بن احمد سیفی|علی بن احمد سیفی]]''': از شاعران و نثرنویسان نیمهٔ دوم قرن ششم هجری قمری
| |
| − | * '''[[محمد بکتاش|محمد بکتاش]]''': صوفی و بنیانگذار مکتب.
| |
| − | * '''[[عطار نیشابوری|محمد عطار]]''': داروشناس، صوفی و شاعر فارسی زبان
| |
| − | * '''[[منجمه نیشابوری|منجمه]]''': بانوی اخترشناس و ریاضیدان در سده هفتم هجری قمری
| |
| − | * '''[[حسن جوری|حسن جوری]]''': از رهبرانِ قیام سربداران در قرنِ هشتم قمری
| |
| − | * '''[[حسن متکلم|حسن متکلم]]''': ادیب، صوفی و شاعر در قرنِ هشتم قمری
| |
| − | * '''[[شریف نیشابوری|شریف نیشابوری]]''': دانشمند علوم اسلامی، زبان شناس، شاعر، صوفی و عارف، نویسنده عرب زبان ر قرنِ هشتم قمری
| |
| − | * '''[[محمد بن یحیی سیبک|محمد بن یحیی سیبک]]''': از شاعران معروف قرن نهم هجری،
| |
| − | * '''[[محمد مخدوم|محمد مخدوم]]''': از شاعران سده نهم هجری، دوره تیموری
| |
| − | * '''[[سعادت‌علی‌خان|سعادت‌علی‌خان (میر محمد امین موسوی نیشابوری)]]''': سردار ایرانی تبارِ هندی و بنیانگذار سلسلهٔ نواب‌های اَوَدْهْ در شبه قاره هند
| |
| − | * '''[[میرحامد حسین موسوی]]''': دانشمندِ مسلمانِِ علوم اسلامی در سدهٔ سیزدهم هجری قمری در هند
| |
| − | * '''[[عبدالجواد ادیب نیشابوری]]''': ادب شناس، شاعر، محقق، مدرس و اندیشمند معروف دوره مشروطیت
| |
| − | * '''[[محمدتقی ادیب نیشابوری]]''': از دانشمندان علوم اسلامی معاصر و شاعر فارسی زبان
| |
| − | * '''[[بدیع نیشابوری]]''': یکی از پیروان مشهور باب و بهاالله
| |
| − | * '''[[حیدر یغما]]''': کارگر و شاعر فارسی زبان
| |
| − | * '''[[محمدحسن فرحبخشیان]]''': شاعر فارسی زبان
| |
| − | * '''[[فرخ تمیمی]]''': شاعر فارسی زبان
| |
| − | * '''[[فریدون گرایلی]]''': شاعر و پژوهشگر تاریخ
| |
| − | * '''[[یعقوب‌علی شورورزی]]''': پهلوان همدوره با تختی
| |
| − | * '''[[نورعلی شوشتری]]''': فرمانده ارشد سپاه پاسداران ایران
| |
| − | * '''[[اسماعیل شوشتری]]''': وزیر دادگستری. نماینده مجلس
| |
| − | * '''[[پرویز مشکاتیان]]''': آهنگساز، موسیقی‌دان، نوازنده سنتور
| |
| − | * '''[[محمدرضا شفیعی کدکنی]]''': نویسنده. شاعر. پژوهشگر و استاد زبان فارسی
| |
| − | * '''[[حسین وحید خراسانی]]''': مرجع تقلید شیعه دوازده امامی
| |
| − | * '''[[ایوب درودی]]''': نویسنده، سیاستمدار و روانشناس معاصر
| |
| − | * '''[[فریدون جنیدی]]''': نویسنده و مدرس دانشگاه. پژوهشگر و مورخ
| |
| − | * '''[[حسین صادقی]]''': پزشک و جراح. شاعر
| |
| − | * '''[[محمد پروانه]]''': شاعر و نویسنده
| |
| − | * '''[[امید مجد]]''': شاعر و نویسنده. مترجم
| |
| − | * '''[[عبدالرضا کاهانی]]''': کارگردان و فیلمنامهنویس
| |
| − | * '''[[ابوالحسن داوودی]]''': کارگردان، فیلمنامهنویس و تهیه‌کننده
| |
| − | * '''[[محمدرضا سرهنگی]]''': نویسنده و تهیه‌کننده فیلم
| |
| − | * '''[[جلال مقدم]]''': ناقد و نویسنده، بازیگر سینما
| |
| − | * '''[[محمد قاسم اخویان]]''': هنرمند معماری باستانی
| |
| − | * '''[[محمدحسین رجایی خراسانی]]''': نویسنده و پژوهشگر علوم دینی
| |
| − | * '''[[مجید زینلی]]''': یکی از سم شناسان دوره معاصر
| |
| − | * '''[[محمد واعظی]]''': یکی از معماران بزرگ نیشابور
| |
| − | {{تصویر چندگانه
| |
| − | | align = center| direction = horizontal
| |
| − | | header = نگاره‌های موجود از مشاهیر سده‌های میانهٔ نیشابور <small>(کمبود نگاره دلیلی بر مشهور نبودنِ فرد ندارد)</small>
| |
| − | | header_align = center
| |
| − | | header_background =
| |
| − | | footer =
| |
| − | | footer_align = center
| |
| − | | footer_background =
| |
| − | | width = ۱۵۰
| |
| − | | background color =
| |
| − |
| |
| − | | image1 = Buzjani, the Persian.jpg
| |
| − | | width1 =
| |
| − | | alt1 =
| |
| − | | caption1 = [[بوزجانی]]
| |
| − |
| |
| − | | image2 =
| |
| − | | width2 =
| |
| − | | alt2 =
| |
| − | | caption2 = [[عمر خیام]]
| |
| − |
| |
| − | | image3 =HaciBektasVeli.jpg
| |
| − | | width3 =
| |
| − | | alt3 =
| |
| − | | caption3 = [[محمد بکتاش]]
| |
| − |
| |
| − | | image4 = Attar.jpg
| |
| − | | width4 =
| |
| − | | alt4 =
| |
| − | | caption4 = [[محمد عطار]]}}
| |
| − | {{تصویر چندگانه
| |
| − | | align = center| direction = horizontal
| |
| − | | header = نگاره‌های موجود از مشاهیر سده‌های جدید نیشابور
| |
| − | | header_align = center
| |
| − | | header_background =
| |
| − | | footer =
| |
| − | | footer_align = center
| |
| − | | footer_background =
| |
| − | | width = ۱۵۰
| |
| − | | background color =
| |
| − |
| |
| − | | image1 = Saadat Ali Khan I.jpg
| |
| − | | width4 =
| |
| − | | alt4 =
| |
| − | | caption1 = [[سعادت‌علی‌خان]]
| |
| − |
| |
| − | | image2 = Mir Hamid Hussain Musavi-painting.jpg
| |
| − | | width4 =
| |
| − | | alt4 =
| |
| − | | caption2 = [[میر حامدحسین موسوی]]}}
| |
| − |
| |
| − | {{تصویر چندگانه
| |
| − | | align = center| direction = horizontal
| |
| − | | header = تصاویر موجود از مشاهیر درگذشتهٔ سدهٔ نوزدهم و بیستم م
| |
| − | | header_align = center
| |
| − | | header_background =
| |
| − | | footer =
| |
| − | | footer_align = center
| |
| − | | footer_background =
| |
| − | | width = ۱۵۰
| |
| − | | background color =
| |
| − |
| |
| − | | image1 =Kamal-ol-molk-1.jpg
| |
| − | | width4 =
| |
| − | | alt4 =
| |
| − | | caption1 = [[کمال الملک]]
| |
| − |
| |
| − | | image2 = Adib Nishaburi.jpg
| |
| − | | width4 =
| |
| − | | alt4 =
| |
| − | | caption2 = [[عبدالجواد ادیب نیشابوری]]
| |
| − |
| |
| − | | image3 = Farrokh Tamimi.jpg
| |
| − | | width4 =
| |
| − | | alt4 =
| |
| − | | caption3 = [[فرخ تمیمی]]}}
| |
| − |
| |
| − | {{تصویر چندگانه
| |
| − | | align = center| direction = horizontal
| |
| − | | header = تصاویر موجود از مشاهیر زنده و معاصر
| |
| − | | header_align = center
| |
| − | | header_background =
| |
| − | | footer =
| |
| − | | footer_align = center
| |
| − | | footer_background =
| |
| − | | width = ۱۵۰
| |
| − | | background color =
| |
| − |
| |
| − | | image1 = Hossein Vahid Khorasani.jpg
| |
| − | | width4 =
| |
| − | | alt4 =
| |
| − | | caption1 = [[حسین وحید خراسانی]]
| |
| − |
| |
| − | | image2 = Fereidoun Joneidi.JPG
| |
| − | | width4 =
| |
| − | | alt4 =
| |
| − | | caption2 = [[فریدون جنیدی]]
| |
| − |
| |
| − | | image3 = Prof, Hossein Sadeghi (Husayn Sadighi) in Simorgh Culturehouse-nishapur.jpg
| |
| − | | width4 =
| |
| − | | alt4 =
| |
| − | | caption3 = [[حسین صادقی]]
| |
| − |
| |
| − | | image4 = Gholam-Hossein_Mozaffari-speech_in_Simorgh_culturehose.jpg
| |
| − | | width4 =
| |
| − | | alt4 =
| |
| − | | caption4 = [[غلام حسین مظفری]]
| |
| − |
| |
| − | | image5 =Mir Hossein Musavi & Mohammad Ghasem Akhavian -Handshake.jpg
| |
| − | | width4 =
| |
| − | | alt4 =
| |
| − | | caption5 = سمت راست [[محمد قاسم اخویان]]
| |
| − |
| |
| − | | image6 =
| |
| − | | width4 =
| |
| − | | alt4 =
| |
| − | | caption6 = [[حامد بهداد]]
| |
| − |
| |
| − | | image7 =
| |
| − | | width4 =
| |
| − | | alt4 =
| |
| − | | caption7 = [[عبدالرضا کاهانی]]
| |
| − |
| |
| − | | image8 =Mohammad_Hassan_Farahbakhshian.jpg
| |
| − | | width4 =
| |
| − | | alt4 =
| |
| − | | caption8 = [[محمدحسن فرحبخشیان]]}}
| |
| − |
| |
| − | == فرهنگ ==
| |
| − | فرهنگ عامه مردم نیشابور، در سده‌های پیش از [[حمله مغول به نیشابور]]، بیشتر به فرهنگ عربیِ ایرانی شده شباهت داشته و متمایز از فرهنگ جای‌های دیگر ایران بوده. این فرهنگ غنی موضوعات وسیعی را شامل می‌شده‌است.
| |
| − |
| |
| − | پس از [[حمله مغول به سلطنت خوارزمشاه]]، فرهنگ عامه مردم نیشابور نحت تأثیر حکومت صفویه و فرهنگ شیعیان قرار می‌گیرد و موضوعات آن به روزهای ویژه شیعیان و فرهنگ ایرانی، مراسم ازدواج، دعاها و موضوعات دیگر محدود شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.ettelaat.com/etbarchive/2009/10/28/P6.pdf |عنوان =آداب و رسوم و فرهنگ مردم روستاهای نیشابور| ناشر =روزنامه اطلاعات |تاریخ = |تاریخ بازدید =۶ آبان ۱۳۸۸| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67UVwNT0g | تاریخ بایگانی = ۰۷ مه ۲۰۱۲}}</ref> بسیاری از آداب و رسوم و سنن مردم [[اراک]] و مردم نیشابور شبیه به هم می‌باشد.<ref>{{یادکرد|نویسنده = [[فریدون گرایلی]] |کتاب =نیشابور شهر قلمدان‌های مرصع | ناشر =خاوران |صفحه =۲۵ |تاریخ =۱۳۷۶}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | === گروه‌های قومی ===
| |
| − | {{اصلی|ترک‌های خراسان}}
| |
| − | {{اصلی|بلوچ‌های خراسان}}
| |
| − | {{اصلی|عرب‌های خراسان}}
| |
| − | {{اصلی|کردهای خراسان}}
| |
| − | در دوره تاریخی بین [[فتح نیشابور]] تا [[حمله مغول]] در نیشابور بزرگترین گروه قومی [[عرب]] بود. امروزه بزرگترین گروه قومی در شهرستان نیشابور [[مردم فارسی‌زبان]] هستند. [[مردم عرب]] در شهرستان نیشابور شامل خاندان‌های عربخانی، [[معاودان عراقی]]، [[سید|سادات]](هاشمی نژادها. موسوی. حسینی وقاضی..) هستند. [[مردم کرد]] در شهرستان نیشابور را ایل عمارلو و مژدگانلو تشکیل می‌دهند.عمارلو ها در دشت ماروش Maarus یا ماروسک Maaruzsk و مژدگانلو در قالیباف و سبیان [[شهرستان نیشابور]] می‌باشد. ترک‌ها شامل [[بیات|بیاتها]] می‌شوند شاخه [[بیات خراسان]] در منطقه سرولایت شهرستان نیشابور به مرکزیت روستای عبدالله گیو ساکن است. زبان مشترک همه این اقوام در نیشابور [[فارسی]] است. همچنین گروهی کوچک از بلوچ‌های مهاجر به نیشابور در روستای سگزآباد شهرستان نیشابور ساکن‌اند.<ref>{{یادکرد |فصل= نیشابور امروزین |کتاب=نگاهی به جغرافیا و تاریخ نیشابور |نویسنده = علی طاهری |ترجمه= |ناشر =نشر ابرهشر |چاپ=۱۳۷۸ |شهر=نیشابور |کوشش= |ویرایش= |صفحه=صفحه |سال=سال انتشار |شابک=}}</ref><ref>{{یادکرد |فصل=بخش آخر |کتاب=نیشابور شهر فیروزه|نویسنده = فریدون گرایلی|ترجمه= |ناشر = |چاپ=۱۳۷۵ |شهر=مشهد و نیشابور |کوشش|ویرایش=|صفحه= |سال=|شابک=}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | === آداب و رسوم گذشتگان ===
| |
| − | یکی از رسوم ویژه نیشابوریان <small>(در سده‌های پیش از حمله مغول)</small> به داوری نشستن [[سپهسالار]] با [[وزیر]] اوست که با یاریگریِ قاضی و رئیس و چند تن از دانشمندان و بزرگان مسلمان، روزهای [[یکشنبه]] و [[چهارشنبه]] دادخواهی ستمدیدگان را می‌پذیرند و روزهای [[دوشنبه]] و [[پنج شنبه]] در [[مسجد]] رجا حکم صادر می‌کنند و این در بین مسلمانان<small>(در آن زمان)</small> بی مانند بوده‌است.<ref>{{یادکرد |فصل= |کتاب=احسن التقاسیم فی معرفةالاقالیم |نویسنده = مقدسی|صفحه=۴۸۰|ویرایش=ج ۲}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | === ثبت در یونسکو ===
| |
| − | در تیرماه سال ۱۳۸۹ [[یونسکو]] با توجه به بزرگی شهر نیشابور در نشست اجرایی ۱۷۰ خود، پیشنهاد برگزاری همایش نیشابور شهر پایدار ایرانی را مطرح کرد که هدف از آن بررسی و تحلیل جایگاه علمی و ادبی نیشابور و کمک به توسعه آن و تقویت پیوند آن با سازمان یونسکو است. همچنین این سازمان تصمیم گرفت بین نیشابور امروزین و تاریخ آن پیوندی پایدار برقرار کند.<ref>{{یادکرد وب
| |
| − | | نشانی = http://www.qudsdaily.com/archive/1389/html/11/1389-11-24/page26.html
| |
| − | | عنوان = نیشابور به شبکه بین شهری میراث فرهنگی و معنوی جهان الحاق شد.
| |
| − | | تاریخ بازدید = ۲۴ مه ۲۰۱۱
| |
| − | | نویسنده =
| |
| − | | نشانی نویسنده =
| |
| − | | نویسندگان دیگر =
| |
| − | | تاریخ =
| |
| − | | سال = ۱۳۸۹
| |
| − | | ماه = بهمن
| |
| − | | قالب =
| |
| − | | اثر = وبگاه
| |
| − | | ناشر = روزنامه قدس
| |
| − | | صفحه =
| |
| − | | زبان = فارسی
| |
| − | | نشانی بایگانی =
| |
| − | | تاریخ بایگانی =
| |
| − | | نقل قول = دکتر سعیدآبادی}}</ref><ref>{{یادکرد وب | نشانی =http://www.kayhannews.ir/891204/11.htm | عنوان =پیوستن نیشابور به شبکه بین شهری میراث فرهنگی و معنوی جهان | تاریخ بازدید = | نویسنده = | نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = | سال = | ماه = | قالب = | اثر = | ناشر =روزنامه کیهان | صفحه = | زبان =فارسی | نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول =}}</ref> همچنین از سوی [[یونسکو]] نیشابور [[پایتخت|پایتختِ]] [[علوم زمین|علوم زمینِ]] [[ایران]] (دوره پنج ساله از ۲۰۰۵ میلادی) معرفی و وظیفه ارزیابی بین‌المللی علوم زمین کشور ایران را به این شهرستان سپرده شده‌است.<ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100004076280 | عنوان = نیشابور از سوی یونسکو، پایتخت علوم زمین ایران نامیده شده‌است | تاریخ بازدید = | نویسنده = | نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = | سال = | ماه = | قالب = | اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = فارسی | نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول =}}</ref>
| |
| − | یونسکو در سال ۲۰۱۰(۸تیرماه۸۹) همایش «نیشابور شهر پایدار ایرانی» را در نیشابور برگزاری کرد. در این همایش یونسکو اعلام کرد که نیشابور '' «پایدارترین شهر تاریخ ایران»'' است.<ref>{{یادکرد وب
| |
| − | | نشانی = http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8904081224
| |
| − | | عنوان = همایش نیشابور از برنامه‌های مؤثر یونسکو است.
| |
| − | | تاریخ بازدید = ۲۴ مهٔ ۲۰۱۱
| |
| − | | نویسنده =
| |
| − | | نشانی نویسنده =
| |
| − | | نویسندگان دیگر =
| |
| − | | تاریخ =
| |
| − | | سال = ۱۳۸۹
| |
| − | | ماه = تیر
| |
| − | | قالب =
| |
| − | | اثر = وبگاه
| |
| − | | ناشر = خبرگزاری فارس
| |
| − | | صفحه =
| |
| − | | زبان = فارسی
| |
| − | | نشانی بایگانی =
| |
| − | | تاریخ بایگانی =
| |
| − | | نقل قول = محمدمهدی مروج‌الشریعه}}</ref><ref> {{یادکرد وب | نشانی = http://www.mehrnews.ir/NewsPrint.aspx?NewsID=1107811 | عنوان = یونسکو در نیشابور همایش بر پا می‌کند | تاریخ بازدید = | نویسنده = | نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = ۶ تیر ۱۳۸۹ | سال = | ماه = | قالب = | اثر = | ناشر =خبرگزاری مهر | صفحه = | زبان =فارسی | نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول =}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | === سرود ویژه ===
| |
| − | سرود ویژه نیشابور در روز ۲۵ فروردین ۱۳۹۰ برای بار نخست رونمایی شد. از یک مقدمه و سه قسمت تشکیل شده، که در ابتدای مقدمه صدای زنگ‌های بیم‌آور آمده که اشاره [[تاریخ نیشابور]] و سه تهاجم و ویرانگری است که در طول تاریخ، نیشابور و مردمش شاهد آن بوده‌است. صدای سازهای کوبه‌ای و شیون‌زنان نمایانگر مصیبت‌های ناشی ازاین تهاجمات است.
| |
| − |
| |
| − | [[مقام]] قسمت نخست سرود مینور است که اشاراتی به [[همایون]] نیز شده و قسمت دوم در شور و قسمت سوم در [[مقام]] ماژور نوشته شده‌است. ساخت سرود از خدابخش صفادل با آهنگ‌سازی احمد بیان است.<ref>
| |
| − | {{یادکرد وب | نشانی = http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2270609 | عنوان =سرود ویژه نیشابور ساخته شد | تاریخ بازدید =۱ اردیبهشت ۱۳۹۰ | نویسنده = | نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = | سال = | ماه = | قالب = | اثر = | ناشر =روزنامه کیهان | صفحه = | زبان =فارسی | نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول = سرود ویژه نیشابور ساخته شد}}</ref><ref>
| |
| − | {{یادکرد وب | نشانی = http://www.khorasannews.com/News.aspx?type=2&year=1390&month=1&day=25&id=667588 | عنوان =سرود ویژه نیشابور هم زمان با روز ملی عطار رونمایی می‌شود | تاریخ بازدید = | نویسنده = | نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ =۲۵ فروردین ۱۳۹۰ | سال = | ماه = | قالب = | اثر = | ناشر =روزنامه خراسان رضوی | صفحه =شماره انتشار ۱۷۸۱۰ | زبان = فارسی | نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول =}}</ref>
| |
| − | {{شعر}}
| |
| − | {{ب|ای پایتخت اول ایرانی من|ای آسمانت فرصت بارانی من}}
| |
| − | {{ب|ای پیشتاز علم و دانشگاه و فرهنگ |در دفتر ایران من شعری خوش آهنگ}}
| |
| − | {{ب| «[[فیروزه]]» ات نقش نگین مهربانی|اندیشه‌های مردمانت آسمانی}}
| |
| − | {{ب| روییده در هر گوشه ات گل‌های احساس| خرداد «[[بینالود]]» تو سرشار «[[ریواس]]»}}
| |
| − | {{ب| شرمنده از کردار خود «[[تاتار]]» و «[[چنگیز]]» |پاینده باشی ای «[[ابرشهر]]» هنرخیز}}
| |
| − | {{ب| در کوچه باغت مانده رد پایی از ماه| گل کرده در چشمان تو نام «[[قدمگاه]]»}}
| |
| − | {{ب| از آسمانت آمد و آرام رد شد| خورشید در چشم «قلمدان»ها رصد شد}}
| |
| − | {{ب| خوابیده در دامان تو مردانی آرام| چون «[[فضل بن شاذان|فضل]]» و «[[عطار]]» و «[[کمال الملک]]» و «[[خیام]]»}}
| |
| − | {{ب|بارانی از امید صبح روشن تو| سرشار گل اردیبهشت دامن تو}}
| |
| − | {{ب|ای باغ‌هایت تا همیشه غرق انگور|ای شهر ایثار و شهادت ای «[[نشابور]]»}}
| |
| − | {{ب|ای باغ‌هایت تا همیشه غرق انگور| ای شهر سرشار از کبوتر ای «[[نشابور]]»}}
| |
| − | {{پایان شعر}}
| |
| − |
| |
| − | === مکانهای فرهنگی ===
| |
| − |
| |
| − | === موزه‌ها ===
| |
| − | '''[[گنجینهٔ تاریخ طبیعی نیشابور|موزه حیات وحش نیشابور]]''' یک موزه شخصی است که از تاریخ ۸۱/۱۰/۲۸ در جنوب غربی [[کاروانسرای شاه عباسی نیشابور]] به نام «شکار در طبیعت» راه‌اندازی شده‌است. وهم اکنون نزدیک به ۴۵۰ گونه جانوران وحشی و شماری جانور منقرض شده تاکسیدرمی وجانورانی زنده مانند موش‌های آزمایشگاهی و مارهایی زیبا و ماهی‌های گوشت‌خوار نگهداری می‌شود. همچنین این تماشاگه نسکخانه (کتابخانه) ای کوچک دارد که نسک‌هایی (کتاب‌هایی) دربارهٔ شکار در طبیعت و محیط زیست وفیلم‌هایی دربارهٔ حیات وحش می‌باشد. کار شکار و تاکسیدرمی جانوران آنجا بیشتر به دست آقای حسین حصاری انجام شده‌است.{{مدرک}}
| |
| − |
| |
| − | '''موزه تخصصی خیام''' در نزدیکی [[آرامگاه خیام]] قرار دارد. در سال ۱۳۷۶ تأسیس شد و مالکیت آن دولتی است. زمینه اصلی فعالیت تخصصی این موزه ابزار و ادوات مربوط علم نجوم است.{{مدرک}}
| |
| − |
| |
| − | '''[[کاروانسرای شاه عباسی نیشابور|موزه کاروانسرای شاه عباسی نیشابور]]''' این کارونسرا در سال ۱۳۷۴ تبدیل به موزه هنرهای دستی مردم شناسی و تاریخ نیشابور شد.{{مدرک}}
| |
| − |
| |
| − | '''[[موزه شهر و مرکز اسناد تاریخی نیشابور]]''' این موزه در ساختمان شهرداری قدیم نیشابور که تبدیل به موزه هنرهای دستی و اسناد تاریخی نیشابور شد قرار دارد.{{مدرک}}
| |
| − |
| |
| − | === تاثرپذیری و تاثیرگذاری ===
| |
| − | فرهنگ و [[تاریخ نیشابور]] یا [[فهرست اهالی نیشابور|اهالی مشهور نیشابور]] بر شاعران نویسندگان و هنرمندان بسیاری تاثیر گذار بوده‌است.
| |
| − |
| |
| − | {|border="2" cellspacing="0" cellpadding="3" rules="all" width="80%" style="clear:all; margin:3px 0 0em 0em; border-style: solid; border-width: 1px; border-collapse:collapse; font-size:85%; empty-cells:show"
| |
| − | |colspan="14" align=center style="background:#A96B53; color:white"|'''تاثیرپذیری از نیشابور'''
| |
| − | |-
| |
| − | |- bgcolor="#DDD5C5"
| |
| − | !نام اثر
| |
| − | !نویسنده
| |
| − | !موضوع مرتبط
| |
| − | !زبان
| |
| − | |- bgcolor="#F3F2EF"
| |
| − | |«صحراء نیسابور»(رمان)||حمید المختار||تاثیر از تاریخ نیشابور ||عربی
| |
| − | |- bgcolor="#F8F1E3"
| |
| − | |«محاکمة فی نیسابور»(نمایش نامه)||[[عبدالوهاب بیاتی]]||تاثیر از زندگی عمر خیام و تاریخ نیشابور|| عربی<ref>{{یادکرد|نویسنده =[[عبدالوهاب بیاتی]] |کتاب = محاکمه فی نیسابور| ناشر =الدار التونسیه للنشر |صفحه = |تاریخ =۱۹۷۳}}</ref>
| |
| − | |- bgcolor="#F3F2EF"
| |
| − | |«تنفس صبح» (شعر) ||[[قیصر امین‌پور]]||غزل «از نشابور با موجی از لا گذشتی» تاثیرپذیری از ورود علی بن موسی به نیشابور||فارسی
| |
| − | |-
| |
| − | |«کوچه باغهای نیشابور» (شعر) ||[[آندره ژید]]||غزل «و کوچه باغهای نیشابور.... افسوس که من آنها را نخواهم دید.» تاثیر پذیری از فرهنگ در نیشابور||فرانسوی
| |
| − | |-
| |
| − | |«در کوچه باغهای نشابور» (شعر) ||[[محمدرضا شفیعی کدکنی]]||تاثیر پذیری از فرهنگ در نیشابور||فارسی
| |
| − | |-
| |
| − | |«[[الهی نامه]]» (شعر) ||[[عطار نیشابوری]]||تاثیر پذیری از فرهنگ در نیشابور در داستان حکایت عمید نیشاپور||فارسی
| |
| − | |-
| |
| − | |«[[اسرارالتوحید]]» (نثر) ||[[ابوسعید ابوالخیر]]||تاثیر پذیری زندگی ابوسعید ابوالخیر در نیشابور||فارسی
| |
| − | |-
| |
| − | |«حادثه در نیشابور»<ref group="پانویس">Incident at Neshabur</ref> (موسیقی) ||[[کارلوس سانتانا]] و آلبرتو جیانکوینتو||یک قطعهٔ جَز-راک بدون کلام از دومین [[آلبوم استودیویی|آلبوم]] [[سانتانا (گروه موسیقی)|سانتانا]] به نام ''[[آبراکساس (آلبوم)|آبراکساس]]''<ref group="پانویس">Abraxas</ref> (۱۹۷۰) است.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.allmusic.com/album/r403823| عنوان = Abraxas| نویسنده = Alex Henderson| تاریخ بازدید = ۲۷ مه ۲۰۱۱| تاریخ = | ناشر = وبگاه Allmusic| صفحه = | زبان = انگلیسی| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67UVwdm6M | تاریخ بایگانی = ۰۷ مه ۲۰۱۲}}</ref>||بدون کلام
| |
| − | |-
| |
| − | |«راه نیشابور»<ref group="پانویس">The Road Of Nishapur</ref> (موسیقی) ||Milagro Acustico||||بدون کلام
| |
| − | |-
| |
| − | |«نوای نیشابور»<ref group="پانویس">Nava-Nishapur</ref> (موسیقی) ||Bahram Mansurov||||بدون کلام
| |
| − | |}
| |
| − |
| |
| − | === مناسبت‌های فرهنگی و محلی ===
| |
| − |
| |
| − | {|border="2" cellspacing="0" cellpadding="3" rules="all" width="80%" style="clear:all; margin:3px 0 0em 0em; border-style: solid; border-width: 1px; border-collapse:collapse; font-size:85%; empty-cells:show"
| |
| − | |colspan="14" align=center style="background:#A96B53; color:white"|'''مناسبت‌های فرهنگی و محلی در نیشابور'''
| |
| − | |-
| |
| − | |- bgcolor="#DDD5C5"
| |
| − | !نام
| |
| − | !روز
| |
| − | !تقویم
| |
| − | |- bgcolor="#F3F2EF"
| |
| − | | [[۱ فروردین|یکم فرودین (حمل)]] || روز بازدید از خویشاوندان-روز «عرفهٔ نو» (علفهٔ نو در گویش محلی) || خورشیدی
| |
| − | |- bgcolor="#F8F1E3"
| |
| − | |[[۱۳ فروردین|سیزدهمین فروردین]]|| روز «[[سیزده‌به‌در]]» و روز «طبیعت»|| خورشیدی
| |
| − | |- bgcolor="#F3F2EF"
| |
| − | |[[۲۵ فروردین|بیست و پنجم فروردین]] ||روز بزرگداشت «[[عطار نیشابوری|شیخ محمد عطار نیشابوری]]» || خورشیدی
| |
| − | |-
| |
| − | |[[۲۸ اردیبهشت|بیست و هشتم اردیبهشت (ثور)]] ||روز بزرگداشت «[[عمر خیام|حکیم عمر خیام نیشابوری]]» || خورشیدی
| |
| − | |-
| |
| − | |[[۱۰ تیر|دهم و یازدهم تیر (سرطان)]] ||روز «بزرگداشت و یادآوری ورود [[امام رضا]] به نیشابور» و روز [[حدیث سلسلةالذهب]] || خورشیدی
| |
| − | |-
| |
| − | |[[۲ مرداد|دوم مرداد (اسد)]] || روز همدردی با قربانیان حادثه «[[سیل بوژان (نیشابور)|سیل بوژان]]» || خورشیدی
| |
| − | |-
| |
| − | | [[۳۰ آذر|سی ام آذر (قوس)]] || «[[شب یلدا]]» || خورشیدی
| |
| − | |-
| |
| − | | [[۲۹ بهمن]] || روز همدردی با قربانیان حادثه «[[فاجعه قطار نیشابور|انفجار قطار]]» || خورشیدی
| |
| − | |-
| |
| − | | آخرین چهارشنبه سال در ماه اسفند (حوت) || جشن «[[چهارشنبه سوری]]» || خورشیدی
| |
| − | |-
| |
| − | | [[۲۹ اسفند|بیست و نهم اسفند]] || روز «عرفهٔ کهن» (علفه در گویش محلی) || خورشیدی
| |
| − | |-
| |
| − | | [[۱۰ محرم|دهم محرم]] || روز عزاداری و نمایش «[[شبیه خوانی]]» || قمری
| |
| − | |-
| |
| − | | [[۲۰ صفر|بیستم صفر]] || بزرگداشت چهلمین روز درگذشت امام [[حسین بن علی]] و «[[روضه خوانی]]» || قمری
| |
| − | |-
| |
| − | | [[۱۲ ربیع‌الاول|دوازدهم ربیع‌الاول]] || جشن «مولد نبی» || قمری
| |
| − | |-
| |
| − | | [[۲۵ رجب|بیست و پنجم رجب]] || روز برزگداشت «[[مسلم بن حجاج نیشابوری]]» || قمری
| |
| − | |-
| |
| − | | [[۱۴ شعبان|چهاردهم شعبان]] || «شب‌های برات»(سه شب متوالی) || قمری
| |
| − | |-
| |
| − | | [[۲۹ شعبان|بیست و نهم یا سی ام شعبان]] || جشن «غره رمضان»|| قمری
| |
| − | |-
| |
| − | | [[۱ شوال|یکم شوال]] || عید فطر ||قمری
| |
| − | |-
| |
| − | | [[۱۸ ذی‌الحجه|هجدهم ذی‌الحجه]] || عید غدیر - روز بازدید از [[سید|سادات]] || قمری
| |
| − | |}
| |
| − |
| |
| − | == هنر ==
| |
| − | {{اصلی|صنایع دستی شمال شرق ایران}}
| |
| − |
| |
| − | === سفالگری ===
| |
| − | {{اصلی|سفالگری در نیشابور}}
| |
| − |
| |
| − | نیشابور در [[دوران طلایی اسلام]] یکی از مراکز بزرگ صنعت [[سفالگری]], [[کوزه گری]] و صنایع وابسته نیز به شمار می‌رفته‌است. سده سوم و چهرم هجری را اوج هنر سفالگری در نیشابور بوده‌است و نیشابور مهمترین مرکز هنر و صنعت سفال گری در ایران و خراسان در این دوره بوده‌است.<ref>
| |
| − | {{یادکرد وب
| |
| − | | نشانی = http://www.britannica.com/EBchecked/topic/415980/Nishapur-pottery
| |
| − | | عنوان = سفال نیشابور از دانشنامه بریتانیکا
| |
| − | | تاریخ بازدید =
| |
| − | | نویسنده = Encyclopædia Britannica
| |
| − | | نشانی نویسنده =
| |
| − | | نویسندگان دیگر =
| |
| − | | تاریخ =
| |
| − | | سال =
| |
| − | | ماه =
| |
| − | | قالب =
| |
| − | | اثر =
| |
| − | | ناشر =
| |
| − | | صفحه =
| |
| − | | زبان = انگلیسی
| |
| − | | نشانی بایگانی =
| |
| − | | تاریخ بایگانی =
| |
| − | | نقل قول =}}</ref> درسال ۱۹۸۸ میلادی- سال ۱۳۶۷ شمسی طی [[پژوهش‌های باستان‌شناسی در نیشابور]] پیشینه سفال گری در نیشابور مشخص شد.
| |
| − |
| |
| − | آثار سفالین کشف شده از نیشابور در موزه‌هایی [[موزه آبگینه و سفالینه]] و [[موزه متروپولیتن نیویورک]] نگهداری می‌شود.
| |
| − |
| |
| − | پژوهشگران، بر این باورند که هنر برجای مانده در سفالینه‌های نیشابور، در ادامهٔ روند [[ساسانیان|هنر دوره ساسانی]] بر روی فلز است که بررسی در مهارت ساخت و به کار بردن تزیینات و عبارات مختلف و تحول خط را بر روی سفالینه‌ها ممکن می‌سازد. هنر سفالگری نیشابور، علاوه بر تنوع در تکنیک‌های ساخت، دارای تنوع‌های تازه طراحی نقوش و [[خوشنویسی]] روی آن نیز هست که بیانگر قدرت و تسلط هنرمندان این هنر است. شکل لعاب‌دهی، کتیبه‌های زیبای ظروف به [[خط کوفی]]، تزیینات نقوش گیاهی، حیوانات و انسان و نیز توانایی در ترکیب‌بندی تصویری هر یک از این عناصر در ظروف، این بخش از [[هنر اسلامی]] را دارای برتری کرده‌است. علاوه بر این، رابطه معنوی کلمات و جملات که شامل [[احادیث]] می‌شود-<small>نیشابور یکی از مراکز نشر علم حدیث در دوران طلایی اسلام به شمار می‌رفته است</small>- از جمله ویژگیهای هنر این دوره‌است که به تزیینات صرف اکتفا نکرده و همسویی و معنادار بودن این هنر را دربر دارد. به سبب ویژگیهای موجود در سفالینه‌های سدهٔ سوم و چهارم معروف به سفال سامانی، این نوع سفال به لعاب «گِلی» معروف شده‌است که بیشتر در شرق [[ایران]]، به‌ویژه نیشابور، ساخته می‌شده. صنعتگرانِ حوزه سفال سازی در نیشابور با ترکیب نقوش ساسانی و هنر [[خوشنویسی]] اسلامی سفالینه‌هایی را به وجود آوردند که در تاریخ بی نظیر است.
| |
| − | <gallery>
| |
| − | پرونده:Statue of potter man.jpg| تندیس مرد کوزه گر در نیشابور
| |
| − | پرونده:Bowl Iran sabz.JPG|'''جـام'''. در بخش سبزپوشان در نیشابور کشف شده‌است و متعلق به سده نهم تا دهم میلادی است. [[موزه متروپولیتن نیویورک]]
| |
| − | پرونده:Cup votive inscriptions MET 40-170-15.jpg|یک نمونه از هنر سفال سازی نیشابور. ظرف منقش به خط کوفی. سده ۱۰ یا ۱۱ میلادی. کشف شده در تپه مدرسه، نیشابور.
| |
| − | پرونده:Thr muze art islam 61.jpg|یک نمونه از کاربرد نقش حیوانات در سفال نیشابور.
| |
| − | پرونده:27102011493.jpg|قدح سفالین منقوش به رنگ سفید بر زمینه قهوه‌ای زیر پوشش لعاب شفاف سده سوم هجری قمری موزه رضا عباسی
| |
| − |
| |
| − | </gallery>
| |
| − |
| |
| − | === فرش بافی (قالیبافی) ===
| |
| − |
| |
| − | {{اصلی|قالی نیشابور}}
| |
| − | صنعت قالی بافی در بیش از ۴۷۰ روستای [[شهرستان نیشابور]] و شهر نیشابور رواج دارد مهمترین مناطق قالیبافی حومه نیشابور در روستاهای شفیع آباد، [[گرینه]]، [[دررود]]، باغشن، [[خرو]]، [[بزغان]]، سید آباد، سرچاه، معدن و سلیمانی، [[اسحاق‌آباد (نیشابور)|اسحاق‌آباد]] و [[دهستان سلطان‌آباد|سلطان آباد]] از مهمترین مراکز قالیبافی نیشابور هستند. آمادگی و توانمندی نیشابور در بخش صنعت قالی بافی به گونه‌ای است که اقدام به بافتن قالی‌هایی با متراژ چند هزار متری و در نوع خود بزرگترین در سطح جهان می‌نماید.<ref>{{یادکرد |فصل=فصل کتاب |کتاب=فرش ایران |نویسنده = فضل الله حشمتی رضوی |ترجمه=نام مترجم |ناشر =دفتر پژوهش‌های فرهنگی |چاپ=چاپ سوم ۱۳۸۰ |شهر=تهران |کوشش= |ویرایش= |صفحه=ص |سال= |شابک=}}</ref>
| |
| − | * فرش [[مسجد شیخ زاید|مسجد شیخ زاید بن سلطان آل نهیان]] در شهر [[ابوظبی]] با ابعاد ۱۳۲ متر طول، ۴۲ تا ۴۸ متر عرض و ۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون گره، بزرگترین فرش دست باف ثبت شده در کتاب رکوردهای جهان است که به دست فرشبافان نیشابوری بافته شده‌است.<ref>{{یادکرد وب | نشانی =http://www.el-wasat.com/portal/News-9575.html | عنوان = ایران تنسج أکبر سجادة عالمیا لمسجد الشیخ زاید بأبو ظبی | تاریخ بازدید = | نویسنده = | نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = | سال = | ماه = | قالب = | اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = | نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول = إن هذه السجادة قام علی حیاکتها ألف ومئتی عامل تم اختیارهم من قری نیسابور وجری العمل فیها ۱۸ شهرا.}}</ref>
| |
| − | * فرش [[مسجد جامع سلطان قابوس]] در [[استان مسقط]] به سفارش [[سلطان قابوس]] اثر مشهور هنرمندان فرشباف نیشابوری است. طرح این فرش که در حدود ۵ هزار متر مربع مساحت دارد و از اتصال ۴۸ قطعه کوچک و بزرگ به یکدیگر تشکیل شده، از نقشه گنبد [[مسجد شیخ لطف‌الله|مسجد شیخ لطف الله اصفهان]] و ترکیب طرح افشان شاه عباسی و سایر نگاره‌های تزیینی ایرانی و اسلامی الهام گرفته‌است.
| |
| − | * فرش کاخ ریاست جمهوری [[ارمنستان]] با مساحت ۷۰ متر مربع
| |
| − | * فرش سفارش سفارت [[فنلاند]] در [[تهران]] به مساحت ۴۰ متر مربع
| |
| − | در کارگاه‌های این شهرستان بافته‌اند.<ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.omanet.om/arabic/goverment/gov14.asp?cat=gov | عنوان = جامع السلطان قابوس الأکبر | تاریخ بازدید = | نویسنده = | نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = | سال = | ماه = | قالب = | اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = | نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول = قامت حیاکةالسجادة فی نیشابور (الواقعة شرق ولایة خراسان فی إیران) علی ید ۶۰۰ امرأة محترفة تحت إشراف خبراء فی تصمیم ونسج السجاد.}}</ref>
| |
| − | * سومین فرش بزرگ جهان با مساحت تقریبی ۲ هزار و ۴۰۰ متر مربع که به سفارش سلطان عمان برای استفاده در مسجد امین این کشور سفارش داده شده است.<ref>[http://www.fardanews.com/fa/news/222938/رونمایی-از-سومین-فرش-بزرگ-جهانعکس رونمایی از سومین فرش بزرگ جهان/عکس]</ref>
| |
| − | نام چند طرح که در میان قالیبافان از عمومیت برخوردار است طرح‌های ''خراسانی''، '' برگ بیدی''، '' دهانه اژدر''، ''شاه عباسی''، '' لچک ترنج'' است.
| |
| − |
| |
| − | === فیروزه تراشی ===
| |
| − | {{اصلی|فیروزه}}
| |
| − | [[پرونده:Madan Turquoise Mines.jpg|بندانگشتی| تصویری از معدن سنگ فیروزه نیشابور در روستای معدن ۱۹۰۷ میلادی]]
| |
| − | با توجه به شهرت سنگ [[فیروزه]] نیشابور استخراج سنگ فیروزه یکی از صنعت‌های قدیمی و تراشیدن آن از هنرهای قدیمی اهالی این شهر به حساب می‌آید.[[شهرستان نیشابور]] که به شهر [[فیروزه]] شهرت دارد، دارای [[کانی|کانی‌های]] ارزشمندی از فیروزه می‌باشد که از بیش از ۲۰۰۰ سال پیش بهره برداری می‌شده‌است. '''فیروزه تراشی''' یکی از پیشه‌های قدیمی در استان خراسان و نیشابور است. و مراکز تراش فیروزه به فراوانی در بخش‌های گردشگری نیشابور و مشهد دیده می‌شود. اشکال پیکانی و مسطح از جمله تراش‌هایی است که طرفداران فراوان دارد. فیروزه یکی از [[ره‌آورد|ره‌آوردهای]] مهم نیشابور است و بازار پررونقی در استان‌های خراسان، و ایران دارد.
| |
| − |
| |
| − | معدن فیروزه در نزدیکی روستای معدن نیشابور است و از سطح زمین ۲۰۱۲ متر بلندی دارد. فیروزه یکی از ره‌آوردهای نیشابور به شمار آمده و فروشگاه‌های فراوانی در بخش‌های سیاحتی شهر نیشابور و مشهد این فیروزه را به شکل‌های گوناگون عرضه می‌کنند. افزون بر آنها رنگ فیروزه‌ای یک رنگ نمادین برای نیشابور تلقی شده‌است و در دهه ۱۳۷۷ هجری از سوی [[شهرداری نیشابور]] تلاش‌هایی برای فیروزه‌ای کردن رنگ دیوارها و مغازه‌های خیابان‌های اصلی شهر نیز انجام گرفت.
| |
| − |
| |
| − | <center>
| |
| − | <gallery>
| |
| − | پرونده:Fragment sphinxes Louvre MAO489-67.jpg| فیروزهٔ نیشابور بر روی سفال نیشابور. سده یازدهم هجری. کشف شده در نیشابور. نگهداری در [[موزه لوور]].
| |
| − | پرونده:Cutting and grinding turquoise in Meshed, Iran. 1973.jpg| یک کارگاه فیروزه تراشیِ فیروزهٔ نیشابور در [[مشهد]] سال ۱۹۷۳ م.
| |
| − | </gallery>
| |
| − | </center>
| |
| − |
| |
| − | === کاشی‌کاری ===
| |
| − |
| |
| − | هنر [[کاشی‌کاری]] در نیشابور کاربردی وسیع دارد. در بسیاری از بناهای مهم نیشابور از این هنر استفاده شده‌است. در این خط [[کاشی‌کاری|کاشی‌کاری‌ها]] از [[خط بنایی]] استفاده شده‌است. خط بنایی الهام گرفته از [[خط کوفی]] است و در کاشی‌کاری و معماری اسلامی جایگاه ویژه‌ای دارد و در بناها و مساجد استفاده شده‌است. این نوع خط کاربرد زیادی در کاشی‌کاری و آجرکاری در نیشابور دارد. البته این هنر در نیشابور پیش از حمله مغول رواج داشته و امروزه دوباره رواج پیدا کرده‌است. نمونه ساختمان بدون تزیین [[کاشی‌کاری]] در نیشابور [[مسجد جامع نیشابور|مسجد جامع این شهر]] است. در این بنا از هنر سنگ‌تراشی و آجرکاری استفاده شده‌است.
| |
| − |
| |
| − | استادان کاشی کار نیشابوری فقط به مرمت بناهای نیشابور اکتفا نکردند. در سال [[۲۰۰۸ (میلادی)]] به دعوت وزارت فرهنگ [[تاجیکستان]] چند تن از استادان کاشی کار نیشابوری به نمایندگی از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی [[استان خراسان رضوی]] برای مرمت آرامگاه [[رودکی]] سمرقندی به [[تاجیکستان]] اعزام گشتند. کار گروه ایرانی در این مرمت بازسازی گنبد آرامگاه رودکی به مساحت یکصد متر مربع به سبک افلاک نما، با بهره‌گیری از کاشی فیروزه‌ای نیشابور بوده‌است.<ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.aftabir.com/news/view/2008/oct/05/c5c1223195534_art_culture_literature_verse_rodaki.php/مرمت-آرامگاه-رودکی-توسط-هنرمندان-نیشابوری/ | عنوان = مرمت آرامگاه رودکی توسط هنرمندان نیشابوری | تاریخ بازدید = ۳ مه ۲۰۱۱ میلادی | نویسنده = | نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = یکشنبه ۱۴ مهر ۱۳۸۷ | سال = | ماه = | قالب = | اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = ٰفارسی | نشانی بایگانی = http://www.aftabir.com/news/view/2008/oct/05/c5c1223195534_art_culture_literature_verse_rodaki.php/مرمت-آرامگاه-رودکی-توسط-هنرمندان-نیشابوری | تاریخ بایگانی = ۸۸/۰۵/۱۷ | نقل قول = مرمت آرامگاه رودکی توسط هنرمندان نیشابوری}}</ref><ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8805150486 | عنوان = آرامگاه رودکی در تاجیکستان | تاریخ بازدید = ۳ مه ۲۰۱۱ میلادی| نویسنده = | نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = ۸۸/۰۵/۱۷ | سال = | ماه = | قالب = | اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = فارسی | نشانی بایگانی = http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8805150486 | تاریخ بایگانی = ۸۸/۰۵/۱۷ | نقل قول = آرامگاه رودکی در تاجیکستان به‌شدت محافظت می‌شود}}</ref><ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.thefreelibrary.com/Iranian+team+helps+restore+Rudaki+tomb. -a۰۱۸۷۴۲۷۵۹۹ | عنوان =Iranian team helps restore Rudaki tomb | تاریخ بازدید = ۳ مه ۲۰۱۱ میلادی | نویسنده = | نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = | سال = | ماه = | قالب = | اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = انگلیسی | نشانی بایگانی = http://www.thefreelibrary.com/Iranian+team+helps+restore+Rudaki+tomb. -a۰۱۸۷۴۲۷۵۹۹ | تاریخ بایگانی = ۸۸/۰۵/۱۷ | نقل قول =Iranian team helps restore Rudaki tomb}}</ref>
| |
| − | <center>
| |
| − | <gallery>
| |
| − | پرونده:Attaar0.jpg| [[آرامگاه عطار نیشابوری]] بنایی از دوره تیموری و استفاده از هنر [[کاشی‌کاری]]
| |
| − | پرونده:Rudaki Tomb in Panjkent-after restored.jpg| تصویری از [[رودکی|آرامگاه رودکی]] در [[پنجکنت]] و گنبد آن پس از بازسازی توسط استادان کاشی کار نیشابوری
| |
| − | پرونده:Baqir al-'Ulum Mosque-Nishapur.jpg| مسجدی نوبنیان در نیشابور و استفاده از هنر [[کاشی‌کاری]]
| |
| − | پرونده:Decorative Brick Columns in Nishapur.jpg| ستون‌های آجری در نیشابور. نزدیکی [[آرامگاه عمر خیام]]. اثر [[محمد قاسم اخویان]]. نمونه از تزئیینات بدون کاشی در نیشابور
| |
| − | </gallery>
| |
| − | </center>
| |
| − |
| |
| − | === نمدمالی ===
| |
| − | [[نمد|نمدمالی]] و نمد بافی که از هنرهایِ صنعتی و دستی پُررونق در استان‌های خراسان است در نیشابور و شهرستان نیشابور نیز رواج دارد.۴ کارگاه صنایع نمدمالی در شهرستان نیشابور فعال است. این هنر از گذشته در این منطقه رواج داشته که ''نقش نیشابوری'' بر روی نمدهای ایرانی گویای این موضوع است.{{مدرک}} به جز کارگاه‌ها نمدمالی در روستاهای شهرستان نیشابور به شکل سنتی رونق دارد.
| |
| − |
| |
| − | === فرت‌بافی ===
| |
| − | یکی از صنایع دستی نیشابور امروز و روستای بوژان [[فرت بافی]] (در گویش نیشابوری= فردبافی f,rad bāfi) است. فَرد تغییر یافته واژه بَرد است. هنر فرت بافی که از صنایع دستی با قدمت دیرینه در نزد نیشابوریان شناخته شده مرکز آن روستای بیشتر بوژان می‌باشد. فرت بافی شامل حوله‌های دستی، حمام، لباس، روانداز و... می‌باشد. این هنر بیشتر در بین زنان رواج دارد. فرت بافی یک هنر روستایی است که در شهرستانهای خراسان رضوی از جمله [[کاشمر]]، [[گناباد]]، [[سبزوار]]، نیشابور و[[تربت جام]] رایج بوده‌است و اکنون در حال فراموشی است. فرت در بین اهالی نیشابور قدیم به بَرد معروف بوده‌است و بَرد نیشابوری یکی از محصولات مشهور این هنر به شمار می‌رفته‌است. هنر «فرت‌بافی نیشابوری»(بَرد نیشابوری) به دست صنعت‌گران بافندهٔ نیشابور، -که در آن زمان‌ها در اوج شکوفایی و مرکز صنعتی، هنری و تجاری خراسان بود- به سایر نواحی خراسان بزرگ، گسترش یافته و پس از گذر از سده‌ها، امروز نیز در جای جای خراسان بزرگ به زندگی خود ادامه می‌دهد.
| |
| − |
| |
| − | === پارچه‌بافی ===
| |
| − | نیشابور یکی از مراکز سنتی پارچه بافی ایران است. اکنون در نیشابور ۲ کارگاه صنایع پارچه بافی فعال است. پیشینه پارچه بافی نیشابور در دوره اسلامی به اوج می‌رسد. در دوره [[ایلخانیان]] کارخانه متعدد پارچه بافی در نیشابور همانند دیگر شهرهای بزرگ ایران در آن زمان فعال بوده. پارچه‌های ابریشمی نیشابور در این دوره گرانبها بوده‌است تا حدی که در شهرهای مصر (سده هشتم میلادی/از جمله [[:en:Tennis,Egypt:|تنیس]] و [[:en:Dimyat:|دمیاط]]) گرانترین پارچه نوع نیشابوری بوده‌است. در زمینه هنر بافت پارچه در ایران سده‌های نهم و دهم هجری را عصر طلایی این هنر نامیده‌اند که نیشابور یکی از مراکز مهم و بزرگ بافت پارچه در این دوران بوده‌است.{{مدرک}}
| |
| − |
| |
| − | در سده‌های چهارم و پنجم قمری در نیشابور و [[مرو]] بهترین پنبه و پارچه با تارهای نخی تولید می‌شد. نیشابور در دورة ساسانی بازاری بزرگ برای تجارت پارچة ابریشمی بود.{{مدرک}}در دوره سلجوقیان مورخان شهرهای نیشابور، ری، یزد و کاشان را به عنوان مراکز عمدة پارچه بافی در ایران ذکر کرده‌اند.{{مدرک}}با حملة مغول به ایران در سدة هفتم و به دنبال آن برپایی حکومت ایلخانان، مراکز مهم بافندگی چون ری و نیشابور از بین رفت.{{مدرک}}از دوره تیموری بندرت منسوجی باقی مانده‌است. در این دوره، و پیش از آن، بسیاری از مراکز سنتی پارچه بافی ایران از جمله نیشابور، در یورش مغولان به نابودی کشیده شدند.<ref>{{یادکرد |فصل=فصل کتاب |کتاب= The Places Where Men Pray Together: Cities in Islamic Lands, Seventh through the Tenth Centuries |نویسنده = Paul Wheatley |ترجمه= |ناشر = |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |صفحه=۱۷۸ |سال= |شابک=شمارهٔ شابک}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | == آموزش ==
| |
| − | [[پرونده:Nishapur aflak nama.jpg|بندانگشتی|[[افلاک نمای عمر خیام]]]]
| |
| − | اداره آموزش و پرورش نیشابور که معاونت اداره کل آموزش و پرورش استان خراسان رضوی است از سازمان‌های مرتبط با آموزش در نیشابور است. یکی از مراکز پژوهشی در حال ساخت در نیشابور [[افلاک نمای عمر خیام]] است.
| |
| − |
| |
| − | ==== دانشگاه‌ها و دانشکده‌ها ====
| |
| − | [[دانشگاه نیشابور]] یکی از دانشگاههای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران در نیشابور قرار دارد.
| |
| − | {{سخ}}
| |
| − | همچنین واحد علوم و تحقیقات [[دانشگاه آزاد]] خراسان رضوی در نیشابور در نیمه اول سال ۸۹ افتتاح شد.
| |
| − |
| |
| − | در اردیبهشت ماه سال ۱۳۶۴ یکی از واحدهای [[دانشگاه آزاد اسلامی نیشابور]] افتتاح شد که اکنون یکی از مهمترین واحدهای این دانشگاه به حساب می‌آید.
| |
| − | {{سخ}}[[دانشکده علوم پزشکی نیشابور|دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهرستان نیشـابور]] یکی از دانشکده‌های دولتی ایران و تحت پوشش [[وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی]] در شهر نیشابور است. این دانشکده با [[بیمارستان حکیم|بیمارستان عمومی حکیم]] در نیشابور فعالیت گسترده‌ای دارد.
| |
| − | {{سخ}}
| |
| − | از دیگر مراکز آموزش عالی و دانشگاهی در نیشابور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
| |
| − | * واحدهای دانشگاه پیام نور در نیشابور، شهرها و بخش‌های مجاور
| |
| − | * دانشگاه جامع علمی کاربردی- واحد نیشـابور
| |
| − | * مؤسسه آموزش عالی فنی مهندسی سبحان نیشـابور
| |
| − | * مؤسسه آموزش عالی ثامن نیشـابور
| |
| − | * دانشکده کشاورزی شهید رجایی
| |
| − | * دانشکدهٔ پرستاری
| |
| − | * دانشکده هنر نیشابور
| |
| − | * آموزشکده فنی وحرفه‌ای دختران نیشابور
| |
| − | * دانشکده و آموزشکده فنی پسران نیشابور
| |
| − | * مرکز تربیت معلم دانشور
| |
| − | * موسسه آموزش عالی ثامن نیشابور(عزیز دوراندیش)
| |
| − |
| |
| − | ==== مدارس ====
| |
| − | {{اصلی|مدرسه‌های نیشابور}}
| |
| − | [[پرونده:Khayyam high school.jpg|بندانگشتی| سردر ورودی [[دبیرستان خیام نیشابور]]]]
| |
| − | دو [[دبیرستان خیام نیشابور|دبیرستان خیام]] و [[دبیرستان عطار]] از جمله مدارس مهم نیشابور به شمار می‌آیند.[[دبیرستان خیام نیشابور]] در سال ۱۳۱۷ افتتاح شد و یکی از قدیمی‌ترین مراکز آموزشی در [[استان خراسان]] به شمار می‌آید.{{سخ}}
| |
| − |
| |
| − | [[دبیرستان عطار]] یکی از دبیرستان‌های قدیمی و مهم نیشابور است. این دبیرستان در ۱۳۴۴خورشیدی- میلادی۱۹۶۵ افتتاح شد.. شامل یک پژوهش سرا و [[آزمایشگاه]] و مرکز [[فناوری اطلاعات]] است. همه ساله در [[۲۵ فروردین|روز ملی عطار]]، زنگ [[عرفان]] در این [[دبیرستان]] نواخته می‌شود.{{سخ}}
| |
| − |
| |
| − | [[مدرسه فضل بن شاذان]] یکی از مدارس مهم حوزهٔ علمیهٔ نیشابور است که در سال ۱۳۵۵ خورشیدی-۱۹۷۶ میلادی توسط سید احمد موسوی تأسیس شد. تعدادی از دانش آموختگان این مدرسه اکنون جز مسئولان شهر نیشابور هستند.{{سخ}}
| |
| − |
| |
| − | [[مدرسه گلشن]] یکی از مدارس قدیمی نیشابور است که از حوزه‌های علمیه نیشابور و خراسان به حساب می‌آمده‌است. مجموعه مدرسه تاریخی گلشن نیشابور بنایی مربوط به دوره تیموریان که در فهرست آثار تاریخی ایران نیز به ثبت رسیده در سال ۱۳۸۹ دو بار در معرض تخریب کامل قرار گرفت و اکنون غیر فعال است. مدرسه تاریخی گلشن تنها مدرسه تاریخی باقیمانده در شهر نیشابور متعلق به دوره تیموری در سال ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی [[ایران]] به ثبت رسیده‌است.
| |
| − |
| |
| − | مرکز آموزشی شهید بهشتی و مرکز آموزشی فرزانگان، از دیگر مدارس مهم این شهر هستند که تنها مراکز [[سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان]] در این شهر می‌باشند. این دو مرکز به طور همزمان در سال ۱۳۷۴ تاسیس شدند<ref name="nodet.net">[http://nodet.net/marakez/markaz.asp?code=373 مدرسه شهید بهشتی در سایت سابق سمپاد]</ref><ref name="nodet.net"2>[http://nodet.net/marakez/markaz.asp?code=372 مدرسه فرزانگان در سایت سابق سمپاد]</ref> و در حال حاضر بهترین مدرسه‌های شهر نیشابور در مقاطع راهنمایی و دبیرستان هستند.
| |
| − |
| |
| − | ==== انجمن‌های هنری و علمی ====
| |
| − | در نیشابور تعدادی از انجمن‌های ادبی مربوط به [[شعر]] و [[داستان]] فعال است.
| |
| − | یکی از این انجمن‌های ادبی ویژه بانوان شاعر اهل نیشابور است.
| |
| − |
| |
| − | در زمینه هنر نمایش نیز در نیشابور انجمنی فعال با نام '''انجمن هنرهای نمایشی نیشابور''' برقرار است.. همچنین [[انجمن سینمای جوانان ایران]] شعبه‌ای در نیشابور دارد.
| |
| − |
| |
| − | با توجه به جایگاه علمی عمر خیام در علم [[ریاضیات]] و [[نجوم]], در نیشابور سه انجمن مربوط به این موضوع فعال است. در زمینه [[ریاضیات|علم ریاضیات]], [[خانه ریاضیات عمر خیام]] در سال [[۲۰۰۰ (میلادی)]] توسط [[مصطفی معین]] و دبیر کل یونسکو، در نیشابور هم زمان با سال جهانی ریاضیات بازگشایی شد.. در زمینه علم نجوم کانون نجوم عمر خیام و انجمن بین‌المللی علمی و فرهنگی عمر خیام در نیشابور فعال است.
| |
| − | دیگر مراکز علمی و آموزشی در نیشابور:
| |
| − | * پژوهش سرای دانش آموزی (پدان)
| |
| − | * آموزشکده عالی فنی و حرفه‌ای سما - واحد نیشابور
| |
| − | * هنرستان بزرگ فنی و حرفه‌ای پسرانه دکتر علی شریعتی
| |
| − |
| |
| − | ==== کتابخانه‌ها ====
| |
| − | {{اصلی|کتابخانه‌های نیشابور}}
| |
| − |
| |
| − | نیشابور یکی از مراکز [[کتابخانه|کتابخانه‌های]] [[تمدن اسلامی]] در دورهٔ تاریخی میانه [[سده ۳ (قمری)|سده سوم]] تا [[حمله مغول به سلطنت خوارزمشاه]] بوده‌است. امروزه چهار کتابخانهٔ مهم در شهر نیشابور و ده کتابخانه در [[شهرستان نیشابور]] فعال است. تعداد اعضای کتابخانه‌های نیشابور در سال ۱۳۸۵ شمسی ۸۸۵۰ نفر و تعداد کتاب‌ها ۸۴٫۷۷۸ جلد کتاب اعلام شد.<ref>
| |
| − | {{یادکرد خبر
| |
| − | |نام =
| |
| − | |نام خانوادگی =
| |
| − | |نویسنده =
| |
| − | |همکاران =
| |
| − | |پیوند = http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=386274
| |
| − | |عنوان = بیش از ۱۷۰ هزار نفر به کتابخانه‌های نیشابور مراجعه کردند
| |
| − | |اثر =
| |
| − | |ناشر = خبرگزاری مهر
| |
| − | |صفحات =
| |
| − | |صفحه =
| |
| − | |تاریخ = ۵ مهر ۱۳۸۵
| |
| − | |بازیابی =
| |
| − | |زبان = فارسی
| |
| − | | پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67UVxaZue | تاریخ بایگانی = ۰۷ مه ۲۰۱۲}}</ref> سالانه چند بار نمایشگاه‌های کتاب در نیشابور برگزار می‌شود. کتابخانه‌های نیشابور عمومی اند و تعدادی از آنها در مسجدها یا مراکز آموزشی قرار دارند.{{مدرک}}
| |
| − |
| |
| − | == ورزش ==
| |
| − | [[پرونده:Sport Coliseum Nishapur.jpg|بندانگشتی|ورزشگاه انقلاب نیشابور]]
| |
| − | [[پرونده:Nishapur Paragliding Site at Darrud.jpg|بندانگشتی|سایت [[پاراگلایدینگ]] در شهر [[دررود]] نیشابور]]
| |
| − | تعدادی سالن‌های ورزشی در سطح شهر نیشابور وجود دارد که مالکیت آنها دولتی خصوصی و سازمان تربیت بدنی ایران است. ورزش‌های هوایی، اسکیت، [[کوهنوردی]]،<ref>
| |
| − | {{یادکرد وب
| |
| − | | نشانی = http://www.neyshaburclimb.ir
| |
| − | | عنوان = پورتال جامع هیئت کوهنوردی و صعودهای ورزشی شهرستان نیشابور
| |
| − | | تاریخ بازدید =
| |
| − | | نویسنده =
| |
| − | | نشانی نویسنده =
| |
| − | | نویسندگان دیگر =
| |
| − | | تاریخ =
| |
| − | | سال =
| |
| − | | ماه =
| |
| − | | قالب =
| |
| − | | اثر =
| |
| − | | ناشر =
| |
| − | | صفحه =
| |
| − | | زبان = فارسی
| |
| − | | نشانی بایگانی =
| |
| − | | تاریخ بایگانی =
| |
| − | | نقل قول =}}</ref> [[فوتبال]]، [[کشتی]]، [[سنگ نوردی]]، [[پاراگلایدینگ]]، [[بسکتبال]]، [[والیبال]] و [[دوچرخه سواری]] از جمله ورزش‌های پر طرفدار در نیشابور است.
| |
| − |
| |
| − | === مراکز ورزشی ===
| |
| − | '''مرکز [[پاراگلایدینگ]] در شهر [[دررود]] نیشابور''' در دهه هفتاد(۱۳۷۰) ساخته و افتتاح شد. شامل جاده اختصاصی دسترسی به محلهای تیک آف است که به سایتهای ۳۵۰ متر،۹۵۰ متر و ۱۰۵۰ دسترسی دارد که در نوع خود یک سایت مسابقاتی محسوب شده و در ایران کم نظیر است. در سال۱۳۷۸ اولین مسابقات پاراگلایدر قهرمانی ایران در این سایت برگزار شد همچنین در پاییز ۱۳۸۷ اولین فستیوال پرواز پاراگلایدر در دررود برگزار شد.
| |
| − |
| |
| − | '''مجموعه ورزشی تختی''' که دارای سالن‌های ورزشی متعددی است در مرکز شهر نیشابور قرار گرفته‌است و در دوره [[محمدرضا پهلوی|پهلوی دوم]] ساخته شد.
| |
| − |
| |
| − | '''ورزشگاه انقلاب''' که بزرگترین سالن ورزشی سرپوشیده استان خراسان است در شهرک شمالی نیشابور قرار دارد و در سال ۱۳۸۵ افتتاح شد.
| |
| − |
| |
| − | '''مجموعه ورزشی کارگران''' در تاریخ ۲۲/۰۶/۱۳۸۹ توسط [[عبدالرضا شیخ‌الاسلامی]] افتتاح شد.<ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://mashhad.irib.ir/index.php?option=com_content&task=view&id=2579&Itemid=299 | عنوان = سایت به صدا و سیمای خراسان رضوی می‌باشد. | تاریخ بازدید = | نویسنده = | نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = | سال = | ماه = | قالب = | اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = | نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول = شیخ‌الاسلامی در حاشیه افتتاح مجموعه ورزشی کارگران نیشابور}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | '''مجموعه ورزشی شهید عابدینی''' در دهه هفتاد(۱۳۷۰) ساخته و افتتاح شد.
| |
| − |
| |
| − | === ورزش کاران مشهور ===
| |
| − | * [[یعقوب‌علی شورورزی|پهلوان شورورزی]](چهارم شهریور۱۳۰۲در روستای شورورز، نیشابور-مرگ ۱۳۷۸ شمسی نیشابور) از کشتی گیران و پهلوانان معروف ایرانی.
| |
| − | * [[سعید خانی]] (زاده ۱۳۵۹ در نیشابور) از بازیکنان تیم ابومسلم و لیگ برتر فوتبال ایران.
| |
| − | * [[سعید حاجی بگلو]] (زاده ۱۳۶۲در نیشابور) اولین کوهنورد نیشابوری عضو تیم ملی و صعود کننده به قلل هیمالیا. و مدیر بزرگترین سایت ورزشی صخره نوردی ایران
| |
| − | میثم فیاضی نسب زاده ۱۳۶۸ در نیشابور کشتی گیر برتر کشور سال ۱۳۸۸ تا ۹۰ وی بکی از برترین کشتی گیران کشور محسوب می‌شود.
| |
| − | محسن بشنیجی (1363)نیزدر سالهای اخیر در رده قهرمانی کشور زاده در دامان نیشابور است.
| |
| − |
| |
| − | == باستان‌شناسی ==
| |
| − | [[پرونده:Kohandezh excavations1940 2.jpg|بندانگشتی| نخستین حفاری در کهندژ نیشابور در سال ۱۹۴۰ میلادی انجام گرفت.]]
| |
| − | {{اصلی|پژوهش‌های باستان‌شناسی در نیشابور}}
| |
| − | اولین حفاری‌ها و [[پژوهش‌های باستان‌شناسی در نیشابور|پژوهش‌های باستان‌شناختی در نیشابور]]، از سالهای [[۱۹۳۵ (میلادی)]] و [[۱۹۴۷ (میلادی)]] شروع شد و توسط هیئت ایران‌شناسی [[موزه متروپولیتن نیویورک]]، بر روی خرابه‌های شهر قدیم نیشابور -جنوب شرقی شهر کنونی نیشابور- انجام گردید و در سال ۱۹۶۶ میلادی ریچارد بولیت نیز برنامهٔ پژوهشی مدونی را جهت تعیین وضعیت و بازسازی محلات و بازارها، و محدودهٔ شهر قدیم نیشابور انجام داد. در سال ۱۳۴۳ شمسی یک هیئت باستان‌شناسی از طرف وزارت فرهنگ و هنر به سرپرستی [[سیف‌الله کامبخش‌فرد]] و امیر ماهانی، و در سال ۱۳۶۷ شمسی نیز هیأتی به سرپرستی سید محمود موسوی در قسمتهایی از شهر قدیم نیشابور اقدام به کاوش نمودند. بر اثر کاوش‌های به عمل آمده مشخص شد که نیشابور در سده‌های سوم تا هفتم هجری یکی از مهمترین و بزرگترین مراکز ساخت سفالینه‌های اسلامی در ایران بوده و سفال نیشابور با سفال شهرهایی چون [[ری]] و [[جرجان]] برابری می‌کرده‌است. در سالهای (۱۳۸۰- ۱۳۷۸) کاوش‌های باستان‌شناختی [[شادیاخ|محله شادیاخ نیشابور]] توسط هیأتی به سرپرستی رجبعلی لباف خانیکی شروع شد که تاکنون به صورت فعال و نیمه‌فعال ادامه دارد.
| |
| − | [[پرونده:Kohandezh Panorama.jpg|بندانگشتی|وسط|800px| سراسرنمایی از کهندژ نیشابور، ناحیه‌ای به وسعت ۳۵۰۰ هکتار، در جنوب شهر کنونی]]
| |
| − |
| |
| − | === آثار کشف‌شده ===
| |
| − | [[پرونده:Shatranj.jpg|بندانگشتی| [[شطرنج نیشابوری]] ([[موزه متروپولیتن نیویورک]]) کشف شده در نیشابور (قرن ۱۲ میلادی)]]
| |
| − | باستان شناسان در پی حفاری‌ها آثار زیادی از خرابه‌های نیشابور قدیم کشف کردند. این خرابه‌ها مورد دست برد حفاری‌های غیر مجاز توسط افراد ناشناس قرار می‌گرفت. نیروی انتظامی شهرستان نیشابور پایگاهی برای حفاظت از این خرابه‌ها دایر کرده‌است و اکنون به‌ندرت حفاری‌های غیر مجاز و اصولی اتفاق می‌افتد. بیشتر آثار مکشوفه تکه‌های سنگی. سفال. ظروف. اشیای کاخ‌ها و یک شطرنج نفیس بوده‌است. بخش‌هایی از کاخ [[شادیاخ]] و کهندژ نیشابور قدیم نیز کشف شد.
| |
| − | یکی از آثار مهم کشف شده یک دست [[شطرنج]] مربوط به سده ۱۲ میلادی میلادی است. این مجموعه یکی از کهن‌ترین و کامل‌ترین مجموعه‌های [[شطرنج تاریخی ایران|شطرنج ایرانی]] است. این مجموعه نفیس شامل هفده مهره فیروزه‌ای و پانزده مهره بنفش رنگ است که در [[موزه متروپولیتن نیویورک]] نگهداری می‌شود.
| |
| − |
| |
| − | == ترابری بین شهری ==
| |
| − | [[پرونده:Iran railway en.png|بندانگشتی|چپ| [[راه‌آهن سراسری ایران|شبکهٔ راه‌آهن سراسری در ایران]] ایستگاه قطار نیشابور پس از ایستگاه قطار مشهد دومین ایستگاه مسافربری قطار در استان‌های خراسان به شمار می‌رود.{{مدرک}}]]
| |
| − |
| |
| − | === قطار ===
| |
| − | {{اصلی|ایستگاه راه آهن نیشابور}}
| |
| − |
| |
| − | یکی از طرح‌های [[ترابری]] در شهر نیشابور مربوط به ایستگاه راه آهن قطار است. این ایستگاه قطار در اول امرداد سال ۱۳۳۵ شمسی با حضور [[محمدرضا پهلوی]], اعضای دولت و سازمان پیشاهنگی افتتاح شد. همچنین این ایستگاه یکی از ایستگاه‌های اصلی در طول راه آهن مشهد- تهران است و متصل کننده این شهر به [[راه‌آهن سراسری ایران]] است. در دیماه سال ۱۳۸۸ تقاطع غیر همسطح این ایستگاه افتتاح شد که شرکت [[شرکت قطارهای مسافری رجا]] این طرح را بزرگترین تقاطع غیر همسطح راه و راه آهن در ایران معرفی کرده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده =شرکت رجا/اداره کل خط و سازه‌های فنی |نشانی =http://khat.rai.ir/skin/khat/samanehha/neyshaboor/link2/link2.htm |عنوان =افتتاح تقاطع غیر همسطح ایستــگاه راه آهن نیشابور بزرگترین تقاطع غیر همسطح راه و راه آهن در ایران | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید =مه ۲۰۱۱ میلادی | پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67UVyImRF | تاریخ بایگانی = ۰۷ مه ۲۰۱۲}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | === بزرگراه ۴۴ شرق ایران ===
| |
| − |
| |
| − | [[جاده ۴۴ (ایران)|بزرگراه ۴۴ شرق ایران]]، که تقریباً بیشتر مسیر این جاده به صورت بزرگراه است، از میان شهر نیشابور می‌گذرد و متصل کنندهٔ این شهر و [[شهرستان نیشابور]] به شبکه بزرگراه‌های ایران است. این بزرگراه شهر نیشابور را از شرق به [[مشهد]] و از غرب به [[سبزوار]] متصل می‌کند.
| |
| − |
| |
| − | == گردشگری ==
| |
| − | {{اصلی|گردشگری در نیشابور}}
| |
| − | با توجه به [[تاریخ نیشابور]] این شهر دارای بناهای تاریخی و مذهبی بسیاری است که قابلیت گردشگری دارند. این آرامگاه‌ها و بناهای تاریخی مورد بازدید گردشگران داخلی و خارجی است.<ref>{{یادکرد |فصل=فصل کتاب |کتاب=راهنمای گردشگری نیشابور |نویسنده = علی طاهری |ترجمه= |ناشر =نشر ابرشهر |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |صفحه= |سال=۱۳۸۸ |شابک=-۹۶۰۷۶-۹-۲}}</ref> از جمله مراکز گردشگری تاریخی نیشابور [[آرامگاه عمر خیام]]، [[آرامگاه محمد محروق|آرامگاه و مسجد محمد محروق]]، [[مسجد چوبی]]، [[آرامگاه عطار نیشابوری|آرامگاه محمد عطار نیشابوری]]، [[آرامگاه کمال‌الملک]] و [[آرامگاه حیدر یغما]] است.
| |
| − |
| |
| − | طبیعت [[شهرستان نیشابور]] که در دامنهٔ رشته‌کوه‌های البرز و بینالود و [[مناطق کوهستانی ایران|مناطق کوهستانی]] قرار دارند، از مراکز [[طبیعت‌گردی]] به حساب می‌آید. شهرها و روستاهای [[دیزباد]]، [[خرو (نیشابور)|خرو]]، [[بار (نیشابور)|بار]]، برفریز، [[دررود]] و [[بوژان]] و غار و کوه ابراهیم ادهم از جمله مراکز گردشگری طبیعی نیشابور است.
| |
| − | [[پرونده:Darrud non-natural Waterfall.jpg|بندانگشتی|وسط|800px| سراسرنمای از آبشارهای شهر [[دررود]] در [[شهرستان نیشابور]]]]
| |
| − | [[پرونده:Buzhan.JPG|بندانگشتی|غروب خورشید. روستای بوژان]]
| |
| − |
| |
| − | === مراکز اقامتی ===
| |
| − | [[پرونده:Nishapur Carvanseray.jpg|بندانگشتی|200px|[[کاروانسرای شاه عباسی نیشابور]] ساخته شده در [[صفویان|دوره صفویه]] امروزه کاربری موزه و فروش صنایع دستی دارد.]]
| |
| − | در گذشته [[کاروانسرا|کاروانسراهای]] نیشابور مکانهای اقامتی برای مسافران به حساب می‌آمده‌اند. این [[کاروانسرا|کاروانسراها]] اکنون به صورت آثار باستانی در نیشابور و [[شهرستان نیشابور]] شناخته شده‌اند. بسیاری از جهانگردانی که به نیشابور قدیم آمده‌اند در سفرنامه هایشان از این کاروانسرا نام برده‌اند. از کاروانسراهای قدیمی نیشابور پیش از [[حمله مغول]] به این شهر اثری نیست. مهم ترین کاروانسرای نیشابور مربوط به [[صفویان|دوره صفویه]] است.[[کاروانسرای شاه عباسی نیشابور]] یکی ازین کاروانسراهاست.
| |
| − |
| |
| − | [[کاروانسرای شاه عباسی نیشابور]] امروزه کاربری موزه و فروش صنایع دستی دارد و در بافت مرکزی شهر نیشابور، [[خیابان امام خمینی (نیشابور)]]، قرار دارد. همانند [[بازار تاریخی نیشابور]]، گمان بر این است که ساخت این کاروانسرا از جمله اصلاحات دوره [[شاه عباس صفوی]] در نیشابور بوده‌است.
| |
| − |
| |
| − | امروزه مراکز اقامتی نیشابور [[هتل|هتل‌ها]] است که بیشتر در مالکیت خصوصی‌اند.
| |
| − |
| |
| − | === ره‌آورد نیشابور ===
| |
| − | '''[[فیروزه|سنگ فیروزه]]''' سوغات [[شهرستان نیشابور]] که در شهر نیشابور مورد تراشکاری و فروش می‌رسد. این سنگ ره آوردی نیشابور که شهرت جهانی دارد بیشتر به عنوان، ترصیع در انگشتر، گردنبند و ظروف نقره استفاده و خریداری می‌گردد.
| |
| − |
| |
| − | '''[[ریواس]]''' (در دامنه [[بینالود]] روییده و بومیان با چیدن سنگ دور ساقه‌اش آن را پرورانده و سبب بلندتر شدن ساقه‌اش می‌گردند) یکی از ره‌آوردهای نیشابور است. دیگر ره آوردهای این شهر مربوط به صنایع دستی ویژهٔ این منطقه است؛
| |
| − |
| |
| − | '''[[قالی نیشابور|قالی دستباف نیشابور]]'''، قالیچه‌های دستباف و سفال.
| |
| − |
| |
| − | همچنین آثار مکتوبی از [[فهرست اهالی نیشابور|مشاهیر اهل نیشابور]] همچون [[رباعیات خیام]] از ره‌آوردهای فرهنگی نیشابور به حساب می‌آید.
| |
| − |
| |
| − | {{سوغات شهرهای استان خراسان رضوی}}
| |
| − |
| |
| − | == صنعت و اقتصاد ==
| |
| − | نیشابور در گذشته یکی از شهرهای بزرگ و مهم صنعتی در مسیر [[جاده ابریشم]] به شمار می‌آمده‌است. امروزه نیشابور یکی از فعال‌ترین شهرهای [[استان خراسان رضوی]] در [[صنعت]] و [[اقتصاد]] است و دومین قطب صنعتی استان‌های خراسان به شمار می‌رود.. طی سالهای ۱۹۰۵ تا ۱۹۱۵ میلادی با مشارکت چند تبعه روسی چهار کارخانه پنبه پاک کنی در نیشابور تأسیس شد. صنایع بزرگ و کوچکی در نیشابور فعال هستند. بیشتر کارخانه‌های بزرگ و همه شهرک‌های صنتعی در خارج از شهر نیشابور قرار دارد. با توجه به شهرت سنگ [[فیروزه]] نیشابور استخراج سنگ فیروزه یکی از صنعت‌های قدیمی اهالی این شهر به حساب می‌آید. اقتصاد این شهرستان برپایه کشاورزی، دام پروری و صنایع استوار است. این شهرستان، دارای ۵۰ واحد صنعتی وابسته به وزارت جهادکشاورزی می‌باشد که ۲۰ واحد آن در زمینه تولید و بسته‌بندی موادغذایی هفت واحد نساجی و سلولزی، هشت واحد فراورده‌های شیمیایی، ۱۱ واحد کانی و چهار واحد صنایع فلزی می‌باشد. همچنین دو واحد کشتارگاه طیور صنعتی مشغول فعالیت‌اند، با وجود کارخانه‌ها و واحدهای صنایع تبدیلی یاد شده، باز هم ظرفیت سرمایه‌گذاری بیشتر در این شهرستان احساس می‌شود.
| |
| − |
| |
| − | === نیروگاه‌ها ===
| |
| − | '''[[نیروگاه سیکل ترکیبی نیشابور]]'''با ظرفیت تولید ۶ /۱۱۱۰مگاوات (گازی ۴/۱۲۳×۶ + بخاری ۴/۱۲۳×۳)
| |
| − | توسط شرکتهای ای. جی. تی و سزلک در سال۱۳۷۲ در نزدیکی [[شهر نیشابور]] افتتاح شد. نوع سوخت این نیروگاه [[گاز طبیعی]] و [[گازوئیل]] است.: درحال حاضر انرژی تولیدی توسط این نیروگاه در نیشابور و استان‌های [[خراسان]] و [[استان گلستان]] مورد استفاده قرار گرفته و شبکه انتقال سراسری برق را در ایران نیز تغذیه می‌کند. این نخستین نیروگاه [[استان خراسان]] است که تمام مراحل نصب و راه اندازی آن توسط کارشناسان داخلی انجام شده است. موقعیت این نیروگاه در جاده میر آباد شمال [[شهر نیشابور]] است.<ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://news.tavanir.org.ir/press/press_detail.php?id=2754 | عنوان = سایت توانیر | تاریخ بازدید = | نویسنده = | نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = | سال = | ماه = | قالب = | اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = فارسی | نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول = فاز سوم نیروگاه سیکل ترکیبی نیشابور تکمیل شد}}</ref><ref> {{یادکرد وب | نشانی = Khorasan Electricity Industry history Website | عنوان =CCGT Plants in Iran - other provinces| تاریخ بازدید = | نویسنده = | نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = | سال = | ماه = | قالب = | اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = انگلیسی | نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول = Khorasan Regional Electric Power}}</ref><ref> {{یادکرد وب | نشانی =http://www.krec.ir/en/default.aspx | عنوان =Khorasan Electricity Industry history Website provinces| تاریخ بازدید = | نویسنده = | نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = | سال = | ماه = | قالب = | اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = انگلیسی | نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول = Khorasan Regional Electric Power}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | '''[[نیروگاه بادی بینالود]]''' یک [[نیروگاه بادی]] در [[استان خراسان رضوی]] در نزدیکی [[شهر نیشابور]] و در مسیر [[جاده ۴۴ (ایران)]] است. این نیروگاه در حال حاضر با ۴۳ توربین ۶۶۰ کیلوواتی، در مجموع، ظرفیتی معادل ۲۸٫۲ مگاوات دارد.<ref>{{یادکرد ویکی|عنوان =ویکی‌پدیای انگلیسی |پیوند = http://en.wikipedia.org/wiki/Binalood_wind_farm |زبان = انگلیسی| بازیابی =ژوئن ۲۰۱۱}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | === شهرک‌های صنعتی ===
| |
| − | '''[[شهرک صنعتی بینالود]]''' با مساحت ۱۱۰۰۰۰ هکتار و اندازهٔ صنعتی ۷۰ هکتار در کیلومتر ۵۰ [[جاده ۴۴ (ایران)|جاده نیشابور به مشهد]] قرار دارد. این شهرک صنعتی از سال ۱۳۷۲ شمسی/۱۹۹۳ میلادی فعال است. از سال ۱۳۸۸ کارگران [[چینی]] این شهرک در حومهٔ آن ساکن شدند..
| |
| − |
| |
| − | '''[[شهرک صنعتی خیام]]'''این شهرک با مساحت ۲۴۶ هکتار و مساحت صنعتی ۳۶/۱۰۹ هکتار در کیلومتر ۲۰ جاده [[جاده ۴۴ (ایران)|نیشابور به مشهد]] قرار دارد.
| |
| − |
| |
| − | === شرکت‌ها و کارخانه‌ها ===
| |
| − |
| |
| − | '''شرکت مجتمع فولاد خراسان'''(KSC) که به عنوان قطب سوم فولاد کشور [[ایران]] مطرح است در سال ۱۳۶۲ تأسیس شد و محل اجرای طرح در ۱۵ کیلومتری شمال غرب نیشابور تعیین شد. این مجتمع یکی از مهمترین و فعال‌ترین شرکت‌ها تولید کنندهٔ فولاد در [[ایران]] و [[خاورمیانه]] است.<ref>
| |
| − | {{یادکرد وب
| |
| − | | نشانی = http://www.khorasansteel.com/cms/index.php?id=28
| |
| − | | عنوان = درباره شرکت مجتمع فولاد خوزستان
| |
| − | | تاریخ بازدید =
| |
| − | | نویسنده =
| |
| − | | نشانی نویسنده =
| |
| − | | نویسندگان دیگر =
| |
| − | | تاریخ =
| |
| − | | سال =
| |
| − | | ماه =
| |
| − | | قالب =
| |
| − | | اثر =
| |
| − | | ناشر =
| |
| − | | صفحه =
| |
| − | | زبان = فارسی
| |
| − | | نشانی بایگانی =
| |
| − | | تاریخ بایگانی =
| |
| − | | نقل قول =}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | '''کارخانه شرکت صنایع خیام الکتریک''' در حومه غربی شهر نیشابور قرار دارد. این کارخانه مهمترین تولید کننده انواع کلید پریز و لوازم الکتریکی و الکترونیکی استاندارد و سیم کابل در [[شهرستان نیشابور]] و [[استان خراسان رضوی]] است. دفتر مرکزی این شرکت در [[تهران]] قرار دارد.
| |
| − | '''شرکت ایران شرق''' در سال ۱۳۵۵ در زمینه تولید لوازم خانگی به بهره برداری رسید. این شرکت تولیدکننده انواع بخاری می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده =شرکت ایران شرق |نشانی =http://www.iranshargh.com |عنوان =ایران شرق | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید =۲۳ مه ۲۰۱۱ میلادی | پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67UVyz2Kk | تاریخ بایگانی = ۰۷ مه ۲۰۱۲}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | '''کارخانهٔ نساجی و نخریسی ''' که بزرگترین کارخانهٔ نساجی شرق ایران است در نیشابور قرار دارد. فاز اول کارخانهٔ نخ ریسی و نساجی خسروی خراسان در نیشابور با سطح کل زیربنای ۴۳ هزار متر مربع در روز ۲۵ شهریور ۱۳۸۳ با حضور [[هاشمی رفسنجانی]] و [[عباس واعظ طبسی|واعظ طبسی]] افتتاح شد.
| |
| − |
| |
| − | '''شرکت ایران خودرو خراسان'''در کیلومتر ۵۵ جاده مشهد به نیشابور و در مجاروت شهر جدید بینالود و در [[شهرک صنعتی بینالود]] قرار دارد همچنین شرکت ساخت اگزوز ایران خودرو در غرب نیشابور و در جاده نیشابور به فیروزه قرار دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده =ایران خودرو خراسان |نشانی = http://www.ikkco.org/news/detail.asp?id=15 |عنوان =ikkco | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = مه ۲۰۱۱ میلادی| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67UW09zLM | تاریخ بایگانی = ۰۷ مه ۲۰۱۲}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | === کشاورزی ===
| |
| − | {{اصلی|کشاورزی در نیشابور}}
| |
| − |
| |
| − | اقتصاد شهرستان نیشابور برپایه کشاورزی، دام پروری و صنایع استوار است. وجود بیش از ۱۰ رودخانه در شهرستان و بیش از ۶۰۰ حلقه چاه عمیق و شرایط مناسب آب و هوایی و خاک مناسب، نیشابور را به قطب کشاورزی مبدل نموده است. مهمترین فراورده‌های آن [[گندم]]، [[جو]]، [[ذرت]]، [[پنبه]]، [[باقلا]]، [[عدس]]، [[لپه]]، [[ماش]]، [[نخود]]، صیفی جات، میوه‌های گوناگون و فراورده‌های دامی است. پرورش دام در این ناحیه به گونه سنتی و صنعتی رواج دارد عمده‌ترین دام‌هایی که در نیشابور پرورش داده می‌شود، شامل گوسفند، بز، گاو، گاومیش، شتر، اسب و استر است. پرورش مرغ به روش سنتی و صنعتی در نیشابور معمول بوده و از جایگاه خوبی برخوردار است.
| |
| − |
| |
| − | کل سطح زیرکشت اراضی زراعی، باغی و آیش شهرستان نیشابور، در حدود ۱۳۵ هزار هکتار است که از این مقدار ۱۰۲ هزار هکتار آن به کشت محصولات زراعی عمده‌ای مانند سیب‌زمینی، پیاز، گوجه فرنگی، انواع سبزی و گیاهان علوفه‌ای نظیر یونجه، شبدر، ذرت و محصولات دیگری همچون زیره، هندوانه، خاکشیر و به طور کلی ۴۲ محصول اختصاص یافته‌است. شهرستان نیشابور سالانه در حدود ۴۴۵ هزار تن تولیدات زراعی دارد.
| |
| − |
| |
| − | محصولات باغی نیز از سطحی در حدود ۱۲ هزار هکتار به صورت دیم و آبی با تنوع ۳۲ نوع محصول به دست می‌آید؛ که عمده‌ترین این محصولات: انار، انجیر، هلو، سیب، گلابی، گیلاس و دیگر میوه‌ها مانند عناب، توت، گل و گیاه زینتی، زعفران، بادام، گردو و فندق می‌باشد که در مجموع در حدود ۵۲ هزار تن در سال می‌رسد. در مقایسه با کل محصولات تولیدی استان که ۸۰ نوع می‌باشد، در بیست محصول شهرستان نیشابور رتبه‌های اول تا سوم تولید استان را دارا است.
| |
| − |
| |
| − | == مراکز دولتی ==
| |
| − | [[فرمانداری نیشابور]] جز [[فرمانداری ویژه|فرمانداری‌های ویژه]] در ایران و معاونت استانداری [[خراسان رضوی]] است. مقام فرماندار نیشابور معاون استاندار خراسان و فرماندار شهرستان نیشابور است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.khorasan.ir/neyshabur/tabid/782/Default.aspx |عنوان =استانداری خراسان رضوی معاونت فرماندری نیشابور | ناشر =وزارت کشور ایران |تاریخ = |تاریخ بازدید =۲۳ مه ۲۰۱۱ میلادی | پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67UW0OpRH | تاریخ بایگانی = ۰۷ مه ۲۰۱۲}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | [[شهرداری نیشابور]] سازمانی نیمه دولتی مربوط به شهر نیشابور است که زیر نظر شهردار اداره می‌شود. [[شهرداری نیشابور]] در ۱۳۱۰ شمسی-۱۹۳۱ میلادی تأسیس شد. شهرداری نیشابور به دو اداره، سه منطقه از نظر تقسیمات شهری تشکیل شده: منطقه ۱ و ۲ و ۳. همچنین شهرداری نیشابور در سال ۱۳۸۷ طرح‌هایی برای ارتقای شهر نیشابور از لحاظ شهرسازی و معماری نوین شهری در زمره شهرهای بزرگ و کلانشهر ایران اجرا
| |
| − | کرده است.<ref>{{یادکرد وب
| |
| − | | نشانی = http://www.asriran.com/fa/news/47881/احداث-برج-40-طبقه-اقتصادي-در-نيشابور
| |
| − | | عنوان = احداث برج ۴۰ طبقه اقتصادی در نیشابور
| |
| − | | تاریخ بازدید = ۲۴ مه ۲۰۱۱
| |
| − | | نویسنده =
| |
| − | | نشانی نویسنده =
| |
| − | | نویسندگان دیگر =
| |
| − | | تاریخ =
| |
| − | | سال = ۱۳۸۷
| |
| − | | ماه = تیر
| |
| − | | قالب =
| |
| − | | اثر = وبگاه
| |
| − | | ناشر = عصر ایران
| |
| − | | صفحه =
| |
| − | | زبان = فارسی
| |
| − | | نشانی بایگانی =
| |
| − | | تاریخ بایگانی =
| |
| − | | نقل قول = عباسعلی مدیح}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | [[زندان نیشابور]] یا ندامتگاه مرکزی نیشابور زندانی نسبتاً قدیمی است که در شهر نیشابور واقع شده‌است. این زندان در دوره پهلوی دوم ساخته شد. این زندان با «درجه بالای امنیتی و فرهنگی» شناخته شده و تنها زندان [[شهرستان نیشابور]] است.
| |
| − |
| |
| − | '''شورای اسلامی شهر نیشابور''' که مقر آن در باغ ملی شهر است. شورایی مرکب از ۷ نفر است که توسط مردم شهرهای شهرستان نیشابور برای تصمیم گیری در خصوص امور مربوط به [[شهرداری نیشابور]] انتخاب می‌شوند. در روز ۲۴ دی ۱۳۸۴ دفتر این شورا توسط افراد ناشناش به آتش کشیده شد.<ref>{{یادکرد وب
| |
| − | | نشانی = http://www.aftabnews.ir/vdcdns0s.yt05x6a22y.html
| |
| − | | عنوان = دفتر شورای شهر نیشابور توسط گروهی ناشناس به آتش کشیده شد.
| |
| − | | تاریخ بازدید = ۲۴ مه ۲۰۱۱
| |
| − | | نویسنده =
| |
| − | | نشانی نویسنده =
| |
| − | | نویسندگان دیگر =
| |
| − | | تاریخ =
| |
| − | | سال = ۱۳۸۴
| |
| − | | ماه = دی
| |
| − | | قالب =
| |
| − | | اثر = وبگاه
| |
| − | | ناشر = آفتاب
| |
| − | | صفحه =
| |
| − | | زبان = فارسی
| |
| − | | نشانی بایگانی =
| |
| − | | تاریخ بایگانی =
| |
| − | | نقل قول =}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | == جغرافیا ==
| |
| − | === موقعیت ===
| |
| − | نیشابور از طرف شمال به [[کوه بینالود]] و شهرستان چناران- از غرب به شهرستان فیروزه و[[شهرستان سبزوار]]، از شرق به شهرستان[[فریمان]] وشهرستان [[طرقبه شاندیز]] و زبرخان-از جنوب شرقی به کدکن و[[شهرستان تربت حیدریه]] و از جنوب به شهرستان میان جلگه و[[شهرستان کاشمر]] محدود است.
| |
| − |
| |
| − | شهر نیشابور در ۷۷۰ کیلومتری شرق تهران و ۱۲۷ کیلومتری غرب مشهد واقع شده‌است و مسیر بین‌المللی ریلی و جاده‌ای آسیایی (جاده ابریشم) از این شهر عبور می‌کند-نیشابور همچنین از طریق جاده محلی علاوه بر شهرهای مسیر بین‌المللی با شهرهای کاشمر-فیروزه-قوچان-کدکن-عشق آباد و تربت ارتباط دارد.
| |
| − | {{موقعیت جغرافیایی
| |
| − | | مرکز = نیشابور
| |
| − | | شمال =[[چکنه]]. [[قوچان]]. [[عشق‌آباد]]
| |
| − | | شمال شرقی = [[چناران]]
| |
| − | | شرق =[[قدمگاه]]. [[دررود]]. [[فریمان]]. [[مشهد]]
| |
| − | | جنوب شرقی = [[کدکن]]. [[تربت حیدریه]]
| |
| − | | جنوب = [[عشق‌آباد (خراسان رضوی)|عشق‌آباد]]. [[کاشمر]]
| |
| − | | جنوب غربی = [[بردسکن]]
| |
| − | | غرب = [[همت‌آباد (خراسان رضوی)|همت‌آباد]].[[بزغان]].[[سبزوار]]
| |
| − | | شمال غربی = [[اسفراین]]
| |
| − | | تصویر = Locator map Iran Razavi Khorasan Province.png}}
| |
| − | {{نمودار آب و هوا|نیشابور
| |
| − | |-۳|۱۰|۲۷
| |
| − | |۱|۱۶|۱۶
| |
| − | |۵|۲۲|۱۱
| |
| − | |۱۰|۲۹|۱
| |
| − | |۱۵|۳۳|۱
| |
| − | |۱۸|۳۴|۱
| |
| − | |۱۶|۳۲|۳
| |
| − | |۱۲|۲۷|۲۶
| |
| − | |۸|۲۱|۴۹
| |
| − | |۲|۱۴|۵۲
| |
| − | |-۳|۹|۳۶
| |
| − | |-۵|۷|۳۳
| |
| − | |float=left
| |
| − | |clear=both}}
| |
| − | [[پرونده:Iran-climate-map.svg|thumb|۲۰۰ px|نقشه اقلیمی ایران. شهر نیشابور در منطقه نیمه‌بیابانی سرد و مؤثر از منطقه مدیترانه‌ای با باران بهاره‌است. شمال شهرستان نیشابور در منطقه کوهستانی سرد قرار گرفته‌است.
| |
| − | {{راهنمای رنگی|#2adb34|معتدل خزری بسیار مرطوب}}
| |
| − | {{راهنمای رنگی|#70ff40|معتدل خزری}}
| |
| − | {{راهنمای رنگی|#cae4ff|مدیترانه‌ای با باران بهاره}}
| |
| − | {{راهنمای رنگی|#caffff|مدیترانه‌ای}}
| |
| − | {{راهنمای رنگی|#9dbfff|کوهستانی سرد}}
| |
| − | {{راهنمای رنگی|#ffffff|کوهستانی بسیار سرد}}
| |
| − | {{راهنمای رنگی|#f0f099|نیمه‌بیابانی سرد}}
| |
| − | {{راهنمای رنگی|#f5ce88|نیمه‌بیابانی گرم}}
| |
| − | {{راهنمای رنگی|#f0f0f0|بیابانی خشک}}
| |
| − | {{راهنمای رنگی|#f5d8ea|بیابانی خشک گرم}}
| |
| − | {{راهنمای رنگی|#ffca93|خشک ساحلی گرم}}
| |
| − | {{راهنمای رنگی|#ffeb6d|خشک ساحلی}}]]
| |
| − |
| |
| − | === آب و هوا ===
| |
| − | آب و هوای نیشابور درشمال و جنوب متفاوت است. چگونگی آب و هوای نیشابور توسط دو عامل تعیین می‌شود:<ref>{{یادکرد وب
| |
| − | | نشانی = http://www.weather-forecast.com/locations/Neyshabur/forecasts/latest
| |
| − | | عنوان = Neyshabur Weather Forecast
| |
| − | | تاریخ بازدید = ۲۴ مه ۲۰۱۱
| |
| − | | نویسنده =
| |
| − | | نشانی نویسنده =
| |
| − | | نویسندگان دیگر =
| |
| − | | تاریخ =
| |
| − | | سال =
| |
| − | | ماه =
| |
| − | | قالب =
| |
| − | | اثر = وبگاه
| |
| − | | ناشر = Weather Forecast
| |
| − | | صفحه =
| |
| − | | زبان = انگلیسی
| |
| − | | نشانی بایگانی =
| |
| − | | تاریخ بایگانی =
| |
| − | | نقل قول =}}</ref>
| |
| − | * با توجه به توده‌های مهم هوا (جریان‌های هوایی سیبری، مدیترانه‌ای، شمالی و غربی اقیانوس اطلس، موسمی اقیانوس هند و صحرایی عربستان) که به طور کلی شمال شرق کشور را تحت تأثیر خود قرار می‌دهند.
| |
| − | * ارتفاع و جهت رشته کوههای بینالود و کوه سرخ که دشت نیشابور را احاطه کرده‌اند.
| |
| − |
| |
| − | تابستان‌های خشک و گرم. زمستانی سرد و کوتاه از خصوصیات آب و هوایی منطقه نیشابور می‌باشد. با توجه به اختلاف زیاد ارتفاع (حدود ۲۳۰۰ متر) بین دشت نیشابور و کوههای منطقه، شرایط خاص آب و هوایی در این شهرستان حاکم بوده‌است.
| |
| − | در شمال که کوهستانی است هوانسبتاً سرد است. درفصول بهار و پاییز وزش بادهای شدید موسمی و محلی، اراضی مزروعی و محصولات کشاورزی دستخوش آسیب وآفت می‌گردد و همچنین تفاوت آب و هوای نیشابور به‌خاطر وسعت بسیار چشمگیرش می‌باشد. مثلاً سر ولایت از نواحی کوهستانی حدود قوچان هوایی به مراتب سردتر از بلوک عشق آباد، منطقهٔ کویری دارد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.rovzane.com/gallery/6.html| عنوان = آب و هوای شهرستان نیشابور| تاریخ بازدید = مرداد| تاریخ = شهریور | ناشر = پورتال شهرستان نیشابور | زبان = فارسی| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67UW2RnLX | تاریخ بایگانی = ۰۷ مه ۲۰۱۲}}</ref> در شمال که کوهستانی است هوانسبتاً سرد است. درفصول بهار و پاییز وزش بادهای شدید موسمی و محلی، اراضی مزروعی و محصولات کشاورزی دستخوش آسیب وآفت می‌گردد و همچنین تفاوت آب و هوای نیشابور به‌خاطر وسعت بسیار چشمگیرش می‌باشد. مثلاً سر ولایت از نواحی کوهستانی حدود قوچان هوایی به مراتب سردتر از بلوک عشق آباد، منطقهٔ کویری دارد. به طور کلی چگونگی آب وهوای نیشابور توسط دو عامل مهم زیر تعیین می‌گردد:
| |
| − | ?)با توجه به توده‌های مهم هوا (جریان‌های هوایی سیبری، مدیترانه‌ای، شمالی وغربی اقیانوس اطلس، موسمی اقیانوس هند وصحرایی عربستان) که به طور کلی شمال شرق کشور را تحت تأثیر خود قرار می‌دهند.) ارتفاع وجهت رشته کوههای بینالود و کوه سرخ که دشت نیشابور را احاطه کرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.rovzane.com/gallery/6.html| عنوان = آب و هوای شهرستان نیشابور| تاریخ بازدید = مرداد | تاریخ = شهریور | ناشر = پورتال شهرستان نیشابور | زبان = فارسی| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67UW2etXf | تاریخ بایگانی = ۰۷ مه ۲۰۱۲}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | === زمین شناسی ===
| |
| − | [[پرونده:IranEarthquakeHazard.gif|بندانگشتی|چپ|مقايسهٔ نسبی ميزان خطر زمین‌لرزه در نقاط مختلف ايران؛ نقاط قرمزتر نقاطی هستند که شتاب حداکثر جنبش زمين در آنها بيش‌تر است.]]
| |
| − |
| |
| − | در ناحیه شمال شرقی ایران دو زون مجزا از هم به نام‌های [[بینالود]] و کپه داغ - هزارمسجد دیده می‌شود که به باور برخی از زمین شناسان آن را بخشی از زون البرز می‌دانند به طوری که تقسیم بندی‌هایی که توسط نبوی و اشتوکلین برای واحدهای زمین شناسی و ساختمانی ایران صورت گرفته‌است، زون البرز را از نظر زمین شناسی به سه قسمت تقسیم کرده‌اند،
| |
| − | * ۱)زون کپه داغ
| |
| − | * ۲)زون البرزمرکزی
| |
| − | * ۳)البرز غربی و آذربایجان
| |
| − | به نظر آنان زون بینالود بخشی از البرز محسوب می‌شود که حد غربی آن به زون البرز مرکزی محدود می‌شود. واحد بینالود - آلاداغ وسیلهٔ فرورفتگی کشف رود- اترک از واحد کپه داغ جدا شده و به موازات آن امتداد یافته‌است و حد جنوبی ان را گسل میامی یا شاهرود و حد غربی را گسل سمنان تشکیل می‌دهد. زون بینالود قسمتهایی از شهرستانهای [[مشهد]]، نیشابور و [[سبزوار]] را شامل می‌گردد، ولی چون سنگهای دگرگون شده و آذرین این زون در درون [[افغانستان]] نیز ادامه دارد. حد شرقی آن راادامهٔ [[هندوکش|هندوکشغربی]] در افغانستان در نظر می‌گیرند. رسوبهای کربونیفر در بینالود، شامل مجموعه‌ای از ماسه سنگ کوارتزیتی سیاه رنگ و شیل است که تا اندازه‌ای شبیه تشکیلات سر در (طبس - ایران مرکزی) است. در بینالود رسوبات تریاس تشخیص داده نشده‌است و تنها در منطقه آق دربند، رسوبات شیل وماسه سنگ همراه با آهک‌های فسیل دار وجود دارد که به تریاس میانی و فوقانی نسبت می‌دهند. با توجه به اینکه رسوبهای ژوراسیک در اکثر مناطق بینالود به طور هم شیب روی رسوبهای پالئوزوئیک و مجموعهٔ دگرگونی همین دوره قرارگرفته‌اند، حالت پلاتفرمی منطقه بینالود تقریباً تا ژوراسیک ادامه پیدا می‌کند. رسوبهای کرتاسه آن نیز شبیه البرز و رخسارهٔ آهکی دارد. احتمالاً دریای لیاس در بینالود باایران مرکزی ارتباط داشته و رسوبات اهکی کرتاسه که مشابه البرز می‌باشد، در جنوب غربی قشلاق برروی گرانیت‌های مشهد قرار می‌گیرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.ngdir.ir/Downloads/PDownloadDetail.asp?PID=681 |عنوان = پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور ایران (توضیحات نقشه زمین شناسی نیشابور) | ناشر =پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور ایران |تاریخ = |تاریخ بازدید = مه ۲۰۱۱ میلادی | پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67UW2rJ70 | تاریخ بایگانی = ۰۷ مه ۲۰۱۲}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | === زلزله خیزی ===
| |
| − | {{اصلی|زلزله‌ها در نیشابور}}
| |
| − |
| |
| − | از قرن سوم تا اوت ۱۹۲۸ میلادی؛ نیشابور در محاصره [[زلزله]] بوده‌است. در طول این مدت زلزله‌های ویران کننده بر روی سازه‌ها دگر ریختی زمین به طور متواتر بر گستره شهر نیشابور وارد کرده‌است. زلزله‌های وارد شده بر نیشابور به دلیل دسترسی نداشتن به اطلاعات و ثبت داده‌ها در جدول و نوشتار ذکر نشده‌است. برخی از زمین لرزه‌ها نیز به‌خاطر آسیب نرساندن ثبت و ضبط نشده‌اند. همچنین بعضی از نواحی به دلیل دسترسی نداشتن و نبود ارتباطات در تاریخ هم باقی نمانده‌اند. بر این اساس، میانگین تعداد زلزله‌ها در طول ۱۶۴۸ سال (از قرن سوم میلادی)، ۶۳ سال است. یعنی نیشابور هر ۶۳ سال یک بار، بر اثر زلزله ویران شده‌است.: بررسی‌های انجام شده بیانگر تخریب کامل شهر نیشابور براثر زمین‌لرزه بزرگ سال ۶۶۸ و ۷۰۸ هجری در پهنه باختری نیشابور است.<ref>
| |
| − | {{یادکرد وب
| |
| − | | نشانی = http://www.rovzane.com/gallery/17.html
| |
| − | | عنوان = زمین‌شناسی و زلزله‌خیزی نیشابور
| |
| − | | تاریخ بازدید =
| |
| − | | نویسنده =
| |
| − | | نشانی نویسنده =
| |
| − | | نویسندگان دیگر =
| |
| − | | تاریخ = شنبه ۱ آبان ۸۹
| |
| − | | سال =
| |
| − | | ماه =
| |
| − | | قالب =
| |
| − | | اثر =
| |
| − | | ناشر =
| |
| − | | صفحه =
| |
| − | | زبان = فارسی
| |
| − | | نشانی بایگانی =
| |
| − | | تاریخ بایگانی =
| |
| − | | نقل قول =}}</ref>. با توجه به زلزله خیزی منطقه نیشابور یکی از مسائل مطرح مربوط به اردوگاه‌های اسکان موقت بازماندگان زلزله‌است.<ref>
| |
| − | {{یادکرد وب
| |
| − | | نشانی = http://www.ncc.org.ir
| |
| − | | عنوان = مکان یابی اردوگاه‌های اسکان موقت بازماندگان زلزله با استفاده از AHP
| |
| − | | تاریخ بازدید =
| |
| − | | نویسنده = هادی نیرآبادی و حمیدرضا کوهبنانی
| |
| − | | نشانی نویسنده =
| |
| − | | نویسندگان دیگر =
| |
| − | | تاریخ =
| |
| − | | سال =
| |
| − | | ماه =
| |
| − | | قالب =
| |
| − | | اثر =
| |
| − | | ناشر =
| |
| − | | صفحه =
| |
| − | | زبان = فارسی
| |
| − | | نشانی بایگانی =
| |
| − | | تاریخ بایگانی =
| |
| − | | نقل قول =}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | == رویدادهای مهم ==
| |
| − | رویدادهای مهم تاریخی و بلایای طبیعی در طول [[تاریخ نیشابور]]
| |
| − |
| |
| − | === گذشته ===
| |
| − | * الحاق [[ابرشهر]] به قلمرو [[اردشیر]] سال ۲۳۷ میلادی
| |
| − | * تاسیس [[شهر نیشابور]] به فرمان [[شاهپور اول]] با نام نیو شَهپُهْر (به [[زبان پارسی میانه|پهلوی]]:{{پهلوی ج|n}}{{پهلوی ج|y}}{{پهلوی ج|w}}{{پهلوی ج|sh}}{{پهلوی ج|h}}{{پهلوی ج|p}}{{پهلوی ج|w}}{{پهلوی ج|h}}{{پهلوی ج|r}}{{پهلوی ج|y}} ''نیو شَهپُهْر''، به معنی: ''ساختهٔ نیک شاهپور'')
| |
| − | * [[فتح نیشابور|فتح نیشابور توسط مسلمانان]](۲۲ هـ/ ۶۴۳ م)
| |
| − | * ورود [[المهدی (خلیفه عباسی)|المهدی، خلیفه عباسی]] به نیشابور(۱۵۹ هـ ق)
| |
| − | * ورود [[هارون الرشید|هارون الرَّشید]] به نیشابور(۱۹۲ هـ ق)
| |
| − | * [[تاریخ نیشابور#علی بن موسی در نیشابور|ورود علی بن موسی به نیشابور]](۲۰۰ هـ/ ۸۱۵ م)
| |
| − | * [[پایتخت]] [[طاهریان]] (سال ۸۲۰ میلادی-۲۰۵ قمری تا ۸۷۲ میلادی)
| |
| − | * تصرف نیشابور توسط [[یعقوب لیث]] و انتخاب نیشابور به پایتخت موقت صفاریان (۸۷۲ میلادی -۲۵۹ قمری)
| |
| − | * تصرف نیشابور توسط [[طغرل بیک|طغرل سلجوقی]] و انتخاب نیشابور به عنوان اولین پایتخت سلجوقیان (سال ۱۰۳۷یا ۱۰۳۸ میلادی-۴۲۹ قمری)
| |
| − | * حمله [[غز|اوغوزها]] به نیشابور (۱۱۵۳میلادی-۵۴۸ قمری)
| |
| − | * [[حمله مغول به نیشابور]](۱۲۲۱ میلادی-۶۱۸ قمری)
| |
| − |
| |
| − | === معاصر ===
| |
| − | * [[سیل بوژان (نیشابور)|سیل بوژان]] (مرداد ۱۳۶۶. ش /۱۹۸۷میلادی)سیل مردم راغافل گیر کرد وبسیاری از اهالی و گردشگرانی که برای سیاحت به این مکان ییلاقی آمده بودند جان خودرا از دست دادند چراکه سیل همراه گل و لای و سنگهای عظیمی بود که از کوه سرازیر شده بود.
| |
| − | * [[۲۳ اسفند]] [[۱۳۷۵]] ([[۱۳ مارس]] [[۱۹۹۷ (میلادی)|۱۹۹۷]]): یک فروند هواپیمای [[سی-۱۳۰]] متعلق به [[نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران]] که از دزفول عازم مشهد بود در کوه شیرباد نیشابور سقوط کرد و ۸۶ سرنشین آن کشته شدند.
| |
| − | * [[فاجعه قطار نیشابور]](۲۹ بهمن سال ۱۳۸۲)
| |
| − | * زلزله [[۲۹ دی ماه]] [[۱۳۹۰]] ([[۱۹ ژانویه]] [[۲۰۱۲ (میلادی)|۲۰۱۲]]): زمین لرزه‌ای با حداکثر دامنه ۶ ریشتری به مدت ۷ ثانیه در عمق ۱۰ کیلومتری سطح زمین حوالی باغرود در ۱۱ کیلومتری شمال شهر نیشابور را لرزاند که با ۱۲۵ پس لرزه همراه بود و بیش از یک کشته و ۲۴۹ زخمی به جای گذاشت.
| |
| − |
| |
| − | == رسانه‌ها ==
| |
| − | [[پرونده:Sobh e Neyshaboor Vol 109 small size.jpg|بندانگشتی|نشریه صبح نیشابور شماره ۱۰۹]]
| |
| − | [[پرونده:IRIB-Khorasan-Television-Program-2.jpg|انگشتی|یک مرکز رسانه‌ای متعلق به [[صدا و سیمای مرکز خراسان رضوی]] در نیشابور.]]
| |
| − |
| |
| − | === نشریات ===
| |
| − | نشریات عمومی نیشابور شامل هفته نامه استانی و محلی است. اولین نشریه محلی خراسان با نام [[صبح نیشابور (هفته‌نامه)|هفته نامه صبح نیشابور]] چاپ شد.
| |
| − | در سال ۱۳۷۹ نشریه شادیاخ- درسال ۱۳۸۳ نشریه [[خیام نامه (هفته‌نامه)|خیام نامه]] و درسال ۱۳۸۵ نشریه نسیم نیشابور هم منتشر شدند- اما از سال ۱۳۸۸ به بعد بیشتر هفته نامه‌های نیشابور توقیف یا تعطیل شدند. در سال ۱۳۸۹ [[فر سیمرغ (هفته‌نامه)|هفته نامه فر سیمرغ]] که متعلق به سید علی حسینی (یکی از نمایندگان نیشابور در مجلس) است منتشر شد. در و در ابتدای سال ۱۳۹۰ نشریه استانی [[اقلیم رضا (هفته‌نامه)|اقلیم رضا]] به مرکزیت و چاپ نیشابور وارد عرصه مطبوعات این شهر شده‌است.
| |
| − |
| |
| − | === انتشارات ===
| |
| − | دو انتشاراتِ نشر کلیدر<ref>
| |
| − | {{یادکرد وب
| |
| − | | نشانی = http://www.klidar.ir
| |
| − | | عنوان = نشر کلیدر
| |
| − | | تاریخ بازدید =
| |
| − | | نویسنده =
| |
| − | | نشانی نویسنده =
| |
| − | | نویسندگان دیگر =
| |
| − | | تاریخ =
| |
| − | | سال =
| |
| − | | ماه =
| |
| − | | قالب =
| |
| − | | اثر =
| |
| − | | ناشر =
| |
| − | | صفحه =
| |
| − | | زبان = فارسی
| |
| − | | نشانی بایگانی =
| |
| − | | تاریخ بایگانی =
| |
| − | | نقل قول =}}</ref> و نشر ابرشهر<ref>
| |
| − | {{یادکرد وب
| |
| − | | نشانی = http://www.abarshar.ir
| |
| − | | عنوان = نشر ابرشهر
| |
| − | | تاریخ بازدید =
| |
| − | | نویسنده =
| |
| − | | نشانی نویسنده =
| |
| − | | نویسندگان دیگر =
| |
| − | | تاریخ =
| |
| − | | سال =
| |
| − | | ماه =
| |
| − | | قالب =
| |
| − | | اثر =
| |
| − | | ناشر =
| |
| − | | صفحه =
| |
| − | | زبان = فارسی
| |
| − | | نشانی بایگانی =
| |
| − | | تاریخ بایگانی =
| |
| − | | نقل قول =}}</ref> از ناشران کتاب در حوزه شهر نیشابور و [[شهرستان نیشابور]] است.
| |
| − |
| |
| − | === صدا و سیما ===
| |
| − | [[صدا و سیمای مرکز خراسان رضوی]] که زیر نظر [[صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران]] است مرکزی فعال برای [[شهرستان نیشابور]] و مرکز آن در نیشابور دارد. همچنین [[صدا و سیمای مرکز خراسان رضوی]] در سال ۱۳۸۸ مرکز رادیوی نیشابور را افتتاح کرد. این مرکز رادیو موقت شهری در شهرستان نیشابور و اولین مرکز رادیو شهری در [[استان خراسان رضوی]] بعد از [[مشهد]] است.<ref>
| |
| − |
| |
| − | {{یادکرد وب
| |
| − | | نشانی =http://mashhad.irib.ir/index.php?option=com_content&task=view&id=854&Itemid=447
| |
| − | | عنوان =راه اندازی رادیو موقت شهری نیشابور
| |
| − | | تاریخ بازدید = ۲۴ تیر ۱۳۸۸
| |
| − | | نویسنده =
| |
| − | | نشانی نویسنده =
| |
| − | | نویسندگان دیگر =
| |
| − | | تاریخ =
| |
| − | | سال =
| |
| − | | ماه =
| |
| − | | قالب =
| |
| − | | اثر =
| |
| − | | ناشر = صدا و سیمای استان خراسان رضوی
| |
| − | | صفحه =
| |
| − | | زبان = فارسی
| |
| − | | نشانی بایگانی =
| |
| − | | تاریخ بایگانی =
| |
| − | | نقل قول =}}
| |
| − | </ref>
| |
| − |
| |
| − | === در رسانه‌های دیگر ===
| |
| − | [[تاریخ نیشابور]] یا [[فهرست اهالی نیشابور|زندگی مشاهیر نیشابور]] الهام بخش ساخت فیلم‌ها سریال‌های تلویزیونی و فیلم‌های مستند بوده‌است.
| |
| − |
| |
| − | {|border="2" cellspacing="0" cellpadding="3" rules="all" width="80%" style="clear:all; margin:3px 0 0em 0em; border-style: solid; border-width: 1px; border-collapse:collapse; font-size:85%; empty-cells:show"
| |
| − | |colspan="14" align=center style="background:#A96B53; color:white"|'''تولیدات رسانه‌ای مرتبط با نیشابور'''
| |
| − | |-
| |
| − | |- bgcolor="#DDD5C5"
| |
| − | !نام
| |
| − | !کارگردان
| |
| − | !نوع
| |
| − | !موضوع مرتبط
| |
| − | !سال ساخت/زبان
| |
| − | |- bgcolor="#F3F2EF"
| |
| − | |سفر به نیشابور||خسرو سینائی||مستند||نمایش جلوه‌هایی از تاریخ و فرهنگ نیشابور گذشته و امروزه ||۱۳۸۹ش<ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://anthropology.ir/node/8751 | عنوان = انسان شناسی و فرهنگ | تاریخ بازدید =۲۱ مه ۲۰۱۱ میلادی | نویسنده = روزبه فرازمند | تاریخ = سه‌شنبه، ۳ اسفند ۱۳۸۹ — ۰۰:۱۵ | زبان = فارسی | پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67UW3HKan | تاریخ بایگانی = ۰۷ مه ۲۰۱۲}}</ref>
| |
| − | |- bgcolor="#F8F1E3"
| |
| − | |ولایت عشق||مهدی فخیمزاده||سریال تلویزیونی صدا و سیمای ج. ا. ایران|| زندگی علی بن موسی. بخش‌های ورود به نیشابور || سالهای ۱۳۷۵ تا ۱۳۷۹/فارسی و عربی<ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.kheimehnews.com/vdcd.n052yt0n5a26y.html | عنوان = خیمه | تاریخ بازدید = ۲۱ مه ۲۰۱۱ میلادی | زبان = فارسی | پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67UW3kEgn | تاریخ بایگانی = ۰۷ مه ۲۰۱۲}}</ref>
| |
| − | |- bgcolor="#F3F2EF"
| |
| − | |[[کمال‌الملک (فیلم)]]||علی حاتمی|| داستانی ||زندگی [[کمال‌الملک]]. بخش زندگی در نیشابور||۱۳۶۲ش/فارسی
| |
| − | |-
| |
| − | |}
| |
| − |
| |
| − | == ارتباط‌های بین‌المللی ==
| |
| − | === کنسولگری‌ها ===
| |
| − | * {{flagicon|USSR}}: [[اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی|اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی]] از سال ۱۹۶۵ تا ۱۹۷۹م
| |
| − |
| |
| − | === شهرهای هم پیوند و خواهرخوانده ===
| |
| − | {| class="infobox" style="padding: 2x; font-size: 92%;"
| |
| − | |-
| |
| − | !colspan="2" style="font-size: larger; text-align:center;" | شهرهای هم پیوند و خواهرخوانده نیشابور
| |
| − | |-
| |
| − | |colspan="2" style="text-align:center;" |
| |
| − | ----
| |
| − | |-
| |
| − | |{{flagicon|Iraq}} '''[[بصره]]، [[عراق]]'''
| |
| − | |-
| |
| − | |{{flagicon|Iraq}} '''[[بغداد]]، [[عراق]]'''
| |
| − | |-
| |
| − | |{{flagicon|Tunisia}} '''[[قیروان]]، [[تونس]]'''
| |
| − | |-
| |
| − | |{{flagicon|Tajikistan}} '''[[خجند]]، [[تاجیکستان]]'''
| |
| − | |-
| |
| − | |{{flagicon|Uzbekistan}} '''[[خیوه]]، [[ازبکستان]]'''
| |
| − | |-
| |
| − | |{{flagicon|Uzbekistan}} '''[[سمرقند]]، [[ازبکستان]]'''
| |
| − | |-
| |
| − | |{{flagicon|Uzbekistan}} '''[[بخارا]]، [[ازبکستان]]'''
| |
| − | |-
| |
| − | |{{flagicon|Turkmenistan}} '''[[مرو]]، [[ترکمنستان]]'''
| |
| − | |-
| |
| − | | {{flagicon|Afghanistan}} '''[[هرات]]، [[افغانستان]]'''
| |
| − | |-
| |
| − | |{{flagicon|Afghanistan}}''' [[بلخ]]، [[افغانستان]]'''
| |
| − | |}
| |
| − | شهرهای بزرگ خراسان خواهر خوانده این شهر هستند:<ref>
| |
| − | {{یادکرد
| |
| − | |نویسنده=هفته‌نامه صبح نیشابور
| |
| − | |مقاله=مصاحبه شهردار نیشابور
| |
| − | |ترجمه=
| |
| − | |ژورنال=
| |
| − | |نشریه=هفته‌نامه صبح نیشابور
| |
| − | |تاریخ=۲۰۰۲
| |
| − | |دوره=
| |
| − | |شماره=
| |
| − | |صفحه=}}</ref>
| |
| − | * {{flagicon|Afghanistan}} [[بلخ]]، [[افغانستان]]
| |
| − | * {{flagicon|Afghanistan}} [[هرات]]، [[افغانستان]]
| |
| − | * {{flagicon|Turkmenistan}} [[مرو]]، [[ترکمنستان]]
| |
| − | * {{flagicon|Uzbekistan}} [[بخارا]]، [[ازبکستان]]
| |
| − | * {{flagicon|Uzbekistan}} [[سمرقند]]، [[ازبکستان]]
| |
| − | * {{flagicon|Uzbekistan}} [[خیوه]]، [[ازبکستان]]
| |
| − | * {{flagicon|Iran}} [[ایران]]،[[بروجرد]], [[خوی]] از چهاردهم مهر ۱۳۹۰
| |
| − | * {{flagicon|Turkey}} [[قونیه]]، [[ترکیه]] از چهاردهم مهر ۱۳۹۰
| |
| − | و این شهرها نیز هر کدام به دلیلی از نظر تاریخی و فرهنگی با نیشابور پیوند دارند.
| |
| − | * {{flagicon|Tajikistan}} [[خجند]]، [[تاجیکستان]]
| |
| − | * {{flagicon|Tunisia}} [[قیروان]]، [[تونس]]
| |
| − | * {{flagicon|Iraq}} [[بغداد]]، [[عراق]]
| |
| − | * {{flagicon|Iraq}} [[بصره]]، [[عراق]]
| |
| − |
| |
| − | == گفتاوردها ==
| |
| − | ''این بخش دربرگیرندهٔ گفتاوردهایی دربارهٔ نیشابور یا مشاهیرِ جهانی آن است. ''
| |
| − | {{نقل قول| نیشابور چهل و چهار محله دارد که یکی از محله‌های آن با نیمی از شیراز برابری می‌کند. نیشابور وسیع تر از فسطاط، پرجمعیت تر از بغداد، کامل تر از بصره، بزرگتر از قیروان، پاکیزه تر از اردبیل و آبادتر از همدان است.... <small>[[محمد مقدسی|محمد بن احمد شمس‌الدین مقدسی]] در احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم ض ۳۱۴ ۳۰۰</small>}}
| |
| − | {{نقل قول| نیشابور، بزرگترین گنجینهٔ اسلامی در خاورمیانه‌است.<small>[[رجب علی لباف خانیکی]]</small>}}
| |
| − | {{نقل قول|«روزی که شاید در همهٔ اروپا دوازده تن یافت نمی‌شدند که نوشتن و خواندن بدانند، در نیشابور دوازده هزار تن قلمدان مرصّع بیرون می‌آمد تا یک حدیث را از زبان فرزند پیامبر بنویسند.(حدیث سلسله الذهب) <small>[[محمدرضا حکیمی|محمد رضا حکیمی]]</small>}}
| |
| − | {{نقل قول|حبذا شهر نیشابور که در روی زمین/گربهشت است، همان است وگرنه نیست.<small>[[انوری]]</small>}}
| |
| − | {{نقل قول|نیشابور از نخستین شهرهای خراسان و زادگاه اولین مدارس اسلامی و مرکز تربیت بی شماری از پیشوایان علم و دین بوده‌است<small>.[[یاقوت حموی]]</small>}}
| |
| − | {{نقل قول| نیشابور چه شهر دلپذیری می‌شد اگر که مجاری آبش بر روی زمین و بزرگانش در زیر خاک بودند.<small>[[اسماعیل بن احمد|اسماعیل بن احمد سامانی]]</small>}}
| |
| − | {{نقل قول|چگونه مقاتله نکنم از برای شهری که گِل آن خوردنی، بوتهٔ آن ریواس و سنگهای آن فیروزه‌است.<small>[[عمرو لیث صفاری]]</small>}}
| |
| − | [[پرونده:Claudius Ptolemaeus.jpg|60px|]]
| |
| − | {{نقل قول| شهر نیشابور به طول هشتاد درجه و پنج و عرض سی و نه درجه از اقلیم چهارم خارج و در اقلیم پنجم داخل است.<small>[[بطلمیوس]] در ملحمه</small>}}
| |
| − | [[پرونده:Al Istakhri map.jpg|60px|]]
| |
| − | {{نقل قول|ازین شهر دبیران و ادیبانِ معروف برخاسته‌اند، چندان که عُلمایِ این سامان را شمار نتوان کرد.<small>[[اصطخری|ابواسحاق ابراهیم بن محمد فارسی اصطخری]] در المسالک و الممالک ص۲۰۳</small>}}
| |
| − | [[پرونده:RuyGonzalezdeClavijo.JPG|60px|]]
| |
| − | {{نقل قول| نیشابور شهری است با وفور نعمت و در آن همه وسائل هست و جمعیت فراوان و جایگاهی بسیار نیکو دارد و پایتخت خراسان است. <small>[[کلاویخو]]</small>}}
| |
| − | {{نقل قول| تنها شهری که تواناییِ برابری با قاهره را داشت، نیشابور بود. <small>[[ناصرخسرو]]</small>}}
| |
| − | [[پرونده:Eslami-Nodushan.jpg|60px|]]
| |
| − | {{نقل قول|کمتر شهری در سراسر ایران می‌توان یافت که به‌اندازهٔ نیشابور عبرت انگیز و پرخاطره باشد.<small>[[محمدعلی اسلامی ندوش|محمد علی اسلامی ندوشن]]</small>}}
| |
| − | [[پرونده:Mohammad Khatami.jpg|60px|]]
| |
| − | {{نقل قول|«نیشابور محل پیوند ایران با اسلام است».«شأن والا و جایگاه ممتاز نیشابور در تاریخ ایجاب می‌کند که امروز با نگاه ویژه‌ای به آن نگریسته شود». <small>[[سید محمد خاتمی|محمد خاتمی]]</small>}}
| |
| − | [[پرونده:ShafieeKadkani.jpg|60px|]]
| |
| − | {{نقل قول|این نیشابور در نگاه من فشرده‌ای است از ایرانِ بزرگ..<small>[[محمد رضا شفیعی کدکنی|محمدرضا شفیعی کدکنی]]</small>}}
| |
| − | [[پرونده:Mohammad SAV.svg|60px|]]
| |
| − | {{نقل قول|بهترین شهرهای خراسان نیشابور است» و «نیکو شهری است نیشابور» <small>[[محمد|محمد بن عبدالله، پیامبر اسلام]]</small>}}
| |
| − | [[پرونده:Farsi.svg|60px|]]
| |
| − | {{نقل قول|دو چیز غمِ سفر ز مرد کند آزاد/ علی الصباح نیشابور و خفتنِ بغداد.<small>[[ضرب‌المثل]] [[فارسی]]</small>}}
| |
| − | {{نقل قول| نیشابور یک دمشق کوچک شده‌است...<small>[[ابن بطوطه]] در سفرنامه ابن بطوطه ترجمه محمدعلی موحد، بنگاه ترجمه و نشر کتاب ص ۳۹۷</small>}}
| |
| − |
| |
| − | [[پرونده:André Gide.jpg|60px|]]
| |
| − | {{نقل قول| و افسوس کوچه باغهای نیشابور که من آنها را نخواهم دید.<small>[[آندره ژید]]</small>}}
| |
| − |
| |
| − | == جستارهای وابسته ==
| |
| − | {{درگاه|نیشابور|Senmurv.svg}}
| |
| − | {{جعبه پیوند به پروژه‌های خواهر
| |
| − | |نویسنده=no
| |
| − | |ویکی‌واژه=نیشابور
| |
| − | |ویکی‌نسک=no
| |
| − | |ویکی‌گفتاورد=نیشابور
| |
| − | |ویکی‌نبشته=نیشابور
| |
| − | |ویکی‌انبار=Category:Nishapur
| |
| − | |ویکی‌خبر=no
| |
| − | |ویکی‌گونه=no}}
| |
| − | * [[فهرست پایتخت‌های ایران]]
| |
| − | * [[استان خراسان رضوی]]
| |
| − | * [[فرمانداری ویژه]]
| |
| − | * [[خراسان]]
| |
| − | * [[جاده ابریشم]]
| |
| − | * [[فهرست اهالی نیشابور]]
| |
| − | * [[بازار تاریخی نیشابور]]
| |
| − | * [[گویش نیشابوری]]
| |
| − | * [[لهجه نیشابوری]]
| |
| − | * [[تاریخ نیشابور]]
| |
| − | * [[مسیحیت در نیشابور]]
| |
| − | * [[ربع نیشابور]]
| |
| − | * [[شهرستان نیشابور]]
| |
| − | * [[فهرست جای‌های مهم شهرستان نیشابور]]
| |
| − | * [[کوه بینالود]]
| |
| − | * [[رشته‌کوه بینالود]]
| |
| − | * [[بهشت فضل]]
| |
| − | * [[موزه متروپولیتن نیویورک]]
| |
| | | | |
| | == پی‌نوشت == | | == پی‌نوشت == |
| سطر ۱٬۴۴۴: |
سطر ۱۱۶: |
| | | | |
| | == منابع == | | == منابع == |
| − | * {{یادکرد-ویکی |پیوند = http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Nishapur|عنوان =Nishapur|زبان = انگلیسی |بازیابی =۲۰۱۱}}
| |
| | * [[تاریخ نیشابور (الحاکم)]] | | * [[تاریخ نیشابور (الحاکم)]] |
| | * [http://www.fustat.com/I_hist/budawaya-shqif_3-11.shtml دربارهٔ تاریخ علم در نیشابور، مجله فسطاط] | | * [http://www.fustat.com/I_hist/budawaya-shqif_3-11.shtml دربارهٔ تاریخ علم در نیشابور، مجله فسطاط] |
| سطر ۱٬۴۵۲: |
سطر ۱۲۳: |
| | * [http://www.metmuseum.org/toah/hd/nish/hd_nish.htm بخش مربوط به نیشابور در موزه متروپولیتن نیویورک] | | * [http://www.metmuseum.org/toah/hd/nish/hd_nish.htm بخش مربوط به نیشابور در موزه متروپولیتن نیویورک] |
| | | | |
| − | == پیوند به بیرون ==
| |
| − | [http://www.hasanparsa.com وب سایت آقای مهندس حسن پارسا]
| |
| − | * [http://bonyad-neyshaboor.ir/ بنیاد نیشابور]
| |
| − | * [http://meteo.mirbig.net/fr/IR/30/122285_Nichapur آب و هوای نیشابور ]
| |
| − | * [http://www.rovzane.com/ درگاه اطلاع رسانی نیشابور]
| |
| − | * [http://neyshabour.ir شهرداری نیشابور]
| |
| − | * [http://www.www.neyshabur.ir معاونت استانداری و فرمانداری ویژه نیشابور]
| |
| − | * [http://www.ney.bre.ir نیشابور شهر قلمدان‌های مرصع]
| |
| − | * [http://www.ngdir.ir/Downloads/PDownloadDetail.asp?PID=681 نقشه زمین شناسی نیشابور]
| |
| − | * [http://www.icar.ir/documents/document/0/11586/home.aspx پایگاه پژوهشگاه حفظ و مرمت میراث فرهنگی]
| |
| − | * [http://www.unesco.org/culture/asia/html_eng/photos.htm چند تصویر مربوط به تاریخ نیشاپور در پایگاه یونسکو]
| |
| − | * [http://www.nums.ac.ir دانشگاه علوم پزشکی نیشابور]
| |
| − |
| |
| − | {{جعبه‌های گشت‌وگذار در مقاله‌ها
| |
| − | |title=الگوهای مربوط به نیشابور و ابرشهر
| |
| − | |list1=
| |
| − | {{ساسانیان}}
| |
| − | {{پایتخت‌های ایران}}
| |
| − | {{طاهریان}}
| |
| − | {{سلجوقیان}}
| |
| − | {{مزدیسنا}}
| |
| − | {{تاریخ نیشابور}}
| |
| − | {{شهرهای راه ابریشم}}
| |
| − | {{شهرهای مهم دوران طلایی اسلام}}
| |
| − | {{شهرستان نیشابور}}
| |
| − | {{شهر نیشابور}}
| |
| − | {{معماری ایرانی}}
| |
| − | {{خراسان بزرگ}}
| |
| − | {{استان خراسان رضوی}}
| |
| − | {{فرمانداری ویژه}}
| |
| − | {{پرجمعیت‌ترین شهرهای استان خراسان رضوی}}}}
| |
| − | {{ویکی‌سفر}}
| |
| − | {{ویکی‌انبار-رده|Nishapur}}
| |
| − | {{شهرهای جدید ایران}}
| |
| | | | |
| | [[رده:نیشابور|نیشابور]] | | [[رده:نیشابور|نیشابور]] |
لطافت هوا، آمادگی خاک و کانی‌های نادر (چون فیروزه، گوگرد، مس، نمک، گچ و...) موقعیت جغرافیایی این شهر که نیشابور را بر سر راه همه شهرهای خراسان و دیگر بخش‌های ایران قرار می‌دهد، امکانات اقتصادی، تجاری و فرهنگی ویژه‌ای فراهم آورده‌است که نیشابور را بدان مرحله از گستردگی رساند که در تمام ادوار پیش از حمله مغولان، آبادترین شهر خراسان و یکی از بزرگترین شهرهای ایران و جهان شود، چنان که پیش و پس از ورود اسلام به ایران، مرکز بزرگ مسیحیان ایران (نسطوری‌ها) و اقلیت کلیمیان بود و نیز پایتخت زرتشتیان به شمار می‌رفت.[۲۴] نشانه ها و شواهد امروزی که عبارت از خرابه های متعدد در اطراف شهر کنونی نیشابور است گستردگی این شهر را در زمان‌های قدیم، یعنی کهن شهرِ نیشابور را به خوبی نشان می‌دهد.[۲۵] نیشابور یکی از پایدارترین شهرهای ایران و خراسان است که بر سر جاده ابریشم قرار داشته‌است.[۲۶] قدمت شهرنشینی و پایگیری این شهر را به دوره ساسانی و دوران شاپور اول نسبت داده‌اند. اما برپایه پژوهش‌های باستان‌شناسی در نیشابور، این منطقه در هزاره سوم پیش از میلاد دارای ارتباط تجاری با دره سند در پاکستان و نیز منطقه بین النهرین بوده‌است و قدیمی‌ترین منطقه تاریخی و باستانی خراسان بزرگ است.[۲۷]
این شهر بدین علت که چندین بار در مواقع مختلف کاملاً ویران گردید کمتر مورد شناسایی قرار گرفته‌است. نیشابور چندین بار توسط زلزله ویران گشته.[۲۸] از قرن سوم تا اوت ۱۹۲۸ (میلادی) نیشابور در محاصره زلزله بوده‌است. در طول این مدت زلزله‌های ویران کننده بر روی سازه‌ها دگر ریختی زمین به طور متواتر بر گستره شهر نیشابور وارد کرده‌است.[۲۹]
