|
|
| سطر ۱: |
سطر ۱: |
| − | {{جعبه شهر ایران
| |
| − | |نام‌رسمی=بیرجند
| |
| − | |روی‌نقشه=آری
| |
| − | |عرض‌جغرافیایی=۳۲٫۸۷
| |
| − | |طول‌جغرافیایی=۵۹٫۲۱
| |
| − | |تصویر= Birjan-logo.jpg
| |
| − | |اندازه‌تصویر=۲۵۰
| |
| − | |برچسب‌تصویر= قلعه تاریخی بیرجند
| |
| − | |استان=خراسان جنوبی
| |
| − | |شهرستان=بیرجند
| |
| − | |بخش=[[بخش مرکزی (شهرستان بیرجند)|مرکزی]]
| |
| − | |نام‌محلی=
| |
| − | |نام‌های‌دیگر=
| |
| − | |جمعیت = ۱۷۸٫۰۲۰<ref name="آمار90">{{یادکرد وب|نشانی = http://www.amar.org.ir/Portals/0/sarshomari90/Files/ABADY-90/os29.xls|عنوان = تعداد جمعیت و خانوار تا سطح آبادی براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۹۰، استان خراسان جنوبی| ناشر = مرکز آمار ایران|تاریخ بازدید = ۲۸ مارس ۲۰۱۴}}</ref>
| |
| − | |رشدجمعیت=۲٪
| |
| − | |تراکم‌جمعیت=۳۶۹۷
| |
| − | |زبان=[[فارسی]]
| |
| − | |لهجه=بیرجندی
| |
| − | |مذهب=[[شیعه]]، [[سنی]]
| |
| − | |مساحت=۴۲٫۷ کیلومتر مربع
| |
| − | |ارتفاع= ۱۴۹۱ متر<ref name="هواشناسی">[http://www.chaharmahalmet.ir/iranarchive.asp آرشیو هواشناسی شهرهای ایران در وب‌گاه ادارهٔ هواشناسی استان چهارمحال و بختیاری]</ref>
| |
| − | |میانگین‌دما=۱۶٫۵ درجهٔ سانتیگراد<ref name="هواشناسی"/>
| |
| − | |میانگین‌بارش‌سالانه=۱۷۱ میلیمتر<ref name="هواشناسی"/>
| |
| − | |میانگین رطوبت هوا= ۵۳ درصد<ref name="هواشناسی"/>
| |
| − | |شمارروزهای‌یخبندان=۴۸ روز<ref>[http://www.weatherbase.com/weather/weather.php3?s=90804&refer=&units=metric Weatherbase: Historical Weather for Birjand, Iran<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
| |
| − | |شهردار=عباسعلی مدیح
| |
| − | |ره‌آورد=زعفران، زرشک، عناب، قالی و فرش دستباف
| |
| − | |پیش‌شماره=۰۵۶
| |
| − | |وب‌گاه=[http://www.birjand.ir شهرداری بیرجند]
| |
| − | |جمله‌خوشامد=
| |
| − | |پانویس=
| |
| − | }}
| |
| | '''بیرجَند''' {{تلفظ|Birjand.ogg}} مرکز [[استان خراسان جنوبی]] و مرکز [[شهرستان بیرجند]] در شرق [[ایران]] است. این شهر در سال ۱۳۹۰، تعداد ۱۷۸٫۰۲۰ نفر جمعیت داشته<ref name="آمار90"/> و چهل و نهمین شهر ایران بوده‌است. | | '''بیرجَند''' {{تلفظ|Birjand.ogg}} مرکز [[استان خراسان جنوبی]] و مرکز [[شهرستان بیرجند]] در شرق [[ایران]] است. این شهر در سال ۱۳۹۰، تعداد ۱۷۸٫۰۲۰ نفر جمعیت داشته<ref name="آمار90"/> و چهل و نهمین شهر ایران بوده‌است. |
| | | | |
| سطر ۶۲: |
سطر ۳۰: |
| | | | |
| | === قاجاریه === | | === قاجاریه === |
| − | [[پرونده:Birjand'scatidel.jpg|بندانگشتی|250px|تصویر ارگ بیرجند برگرفته از کتاب [[ایران در آستانه مشروطیت]]]]
| |
| | در سال [[۱۲۵۴]] خورشیدی، [[مک گرگور]] درباره شهر بیرجند مطالبی نوشته و شمار خانه‌های شهر را سه هزار باب ذکر کرده‌است. در سال [[۱۲۷۳]] خورشیدی، [[ادوارد ییت]] گزارشی درباره تجارت بیرجند از طریق [[بندرعباس]] و نیز جمعیت ۰۰۰ ۲۵ نفری آن داده‌است. | | در سال [[۱۲۵۴]] خورشیدی، [[مک گرگور]] درباره شهر بیرجند مطالبی نوشته و شمار خانه‌های شهر را سه هزار باب ذکر کرده‌است. در سال [[۱۲۷۳]] خورشیدی، [[ادوارد ییت]] گزارشی درباره تجارت بیرجند از طریق [[بندرعباس]] و نیز جمعیت ۰۰۰ ۲۵ نفری آن داده‌است. |
| | | | |
| سطر ۷۰: |
سطر ۳۷: |
| | | | |
| | در دوره [[قاجاریه]] به سبب کمبود آب، شهر بیرجند به کندی توسعه می‌یافت ولی همچنان مرکز ناحیه بود. | | در دوره [[قاجاریه]] به سبب کمبود آب، شهر بیرجند به کندی توسعه می‌یافت ولی همچنان مرکز ناحیه بود. |
| − |
| |
| − | ==== کنسولگری‌ها ====
| |
| − | در آغاز سدهٔ نوزدهم و پس از جنگ ایران در [[هرات]]، و نقش پشتیبانی که بیرجند در این جنگ داشت، [[انگلستان]] جهت حفظ منافع و مستعمرات خود در [[شبه قاره هند]] و توسعه نفوذ خود در [[افغانستان]]، در سال [[۱۸۹۴]] میلادی ([[۱۲۷۳]] خورشیدی)، اقدام به تاسیس کنسولگری در بیرجند نمود. به تبع ایجاد این کنسولگری، دولت [[روسیه]] تزاری نیز کنسولگری خود را در بیرجند تاسیس نمود.<ref name="بیرجندسیتی"/>
| |
| − |
| |
| − | به تدریج با شروع [[جنگ جهانی اول]] و [[جنگ جهانی دوم|دوم]] و نیز وقوع [[انقلاب روسیه]]، رقابت سیاسی بین انگلستان و روسیه در ایران کاهش یافته و در نتیجه کنسوگری‌های دو کشور تعطیل گشتند.
| |
| − |
| |
| − | ==== مدرسه شوکتیه ====
| |
| − | {{نوشتار اصلی|مدرسه شوکتیه}}
| |
| − | [[پرونده:BirjandShokatiyeSchool.jpg|بندانگشتی|250px|کتیبه بالای صحن مدرسه شوکتیه]]
| |
| − | این مدرسه توسط [[محمدابراهیم خان علم]]، در سال [[۱۲۸۴]] شمسی در محل خیابان خاکی قدیم ایجاد شده و فعالیت خود را با حضور ۷ معلم اتریشی و تعدادی مترجم ایرانی و آموزش ۴۰ دانش آموز آغاز نمود. لازم به ذکر است این مدرسه پس از [[دارالفنون]] تهران و [[رشدیه]] تبریز، سومین مدرسه آموزش به سبک جدید در ایران است.
| |
| − |
| |
| − | ==== بانک شاهنشاهی ====
| |
| − | در زمان حکومت قاجاریه و متعاقب اقدام انگلستان در تاسیس [[بانک شاهنشاهی]] در ایران، در سال [[۱۹۱۳]] میلادی ([[۱۲۹۲]] شمسی)، شعبه این بانک در بیرجند به ریاست یک انگلیسی به نام اف. هیل تاسیس شده و فعالیت خود را آغاز نمود.<ref name="بیرجندسیتی"/>
| |
| − |
| |
| − | ==== سینما ====
| |
| − | اولین سینمای بیرجند در اواخر دوران [[قاجاریه]] و در سال [[۱۲۹۲]] شمسی، با پخش فیلمهای صامت، فعالیت خود را آغاز نمود. این سینما که توسط محمدرضا صمصام الدوله، حاکم وقت [[زابل]] ساخته شده بود، از برق کارخانه‌ای بنام "مارشال" استفاده می‌نمود.<ref name="شهرداری بیرجند">[http://birjand.ir/info/Avalin.aspx پایگاه اطلاع رسانی شهرداری بیرجند]</ref>
| |
| − | اکنون نیز بیرجند دو سینما به نامهای سینما فردوسی و سینما بهمن دارد.
| |
| − |
| |
| − | === پهلوی ===
| |
| − | در سالهای نخستین دوران [[پهلوی]]، شهر به مرکز عمده نظامی تبدیل شد. لوله کشی آب در [[۱۳۰۲]] خورشیدی - که اولین لوله کشی شهری در ایران به حساب می‌آمد - و تغییر مسیر رود بیرجند دو عامل مهم در تحول شهر بود. در [[۱۳۱۰]] خورشیدی به نوشته [[روزنامه کیهان]] به سبب فراوانی آب قنات در شهر، بر جمعیت آن هنگام کم آبی افزوده می‌شد.
| |
| − |
| |
| − | به علت اهمیت [[راهبردی]] شهر بیرجند در شرق ایران، در سال [[۱۳۱۲]] خورشیدی، [[فرودگاه]] شهر بیرجند - سومین فرودگاه کشور پس از [[قلعه مرغی]] و [[بوشهر]] - مورد بهره‌برداری قرار گرفت.<ref name="وزارت راه و ترابری"/>
| |
| − |
| |
| − | در سالهای پس از [[۱۳۲۰]] شمسی، توسعه شهر سرعت یافت و در [[جنگ جهانی دوم]] [[متفقین]]، شاهراه [[مشهد]] - [[زاهدان]] را ساختند که به صورت یکی از شاهرگ‌های ارتباطی [[متفقین]] - که با راه آهن ایران رقابت می‌کرد - درآمد.<ref name="دانشنامه جهان اسلام"/>
| |
| − |
| |
| − | ==== بنگاه خیریه آبلوله ====
| |
| − | {{نوشتار اصلی|بنگاه آبلوله بیرجند}}
| |
| − | بنگاه مستقل خیریه آب و لوله بیرجند در سال [[۱۳۰۲]] شمسی، به عنوان اولین سازمان آبرسانی ایران توسط عده‌ای از افراد خیر و نیکوکار شهر بیرجند و همکاری [[محمدابراهیم خان علم]] تاسیس شد. این بنگاه به منظور تامین آب قابل شرب برای اهالی بیرجند، اقدام به خرید لوله‌های چدنی انتقال آب از [[هندوستان]] و نیز انتقال لوله‌های باقیمانده از [[جنگ جهانی اول]] در کمپ نیروهای انگلیسی در [[سفیدآبه]]، و مالکیت آب و اراضی قنات دشت علی‌آباد بیرجند نمود.<ref name="شهرداری بیرجند"/>
| |
| − |
| |
| − | ==== هنگ ژاندارمری ====
| |
| − | در سال [[۱۳۰۷]]، هنگ ژاندارمری بیرجند تاسیس شد. این هنگ دارای ۹ گروهان، [[گناباد]]، [[فردوس]]، [[طبس]]، شاهرخت، [[گزیک]]، بندان، حسین‌آباد رزاق زاده و گروهان مرکزی بیرجند بود. وظیفه مرزبانی نیز به عهده این هنگ بوده‌است. این هنگ تا زمان ادغام در [[نیروی انتظامی]]، مشغول فعالیت بود.
| |
| − |
| |
| − | ==== تیپ ارتش ====
| |
| − | [[پرونده:Padegan04birjand.jpg|بندانگشتی|300px|پادگان ۰۴ ارتش در بیرجند]]
| |
| − | در سالهای نخستین دوره پهلوی و متعاقب تاسیس ارتش نوین در ایران، تیپ ارتش در بیرجند مستقر شده و اقدام به تاسیس [[پادگان]] در شهر بیرجند نمود. این پادگان که امروزه به نام پادگان آموزشی ۰۴ نامیده می‌شود، از بدو تاسیس تا کنون، آموزش سربازان وظیفه را برعهده دارد.<ref name="بیرجندسیتی"/>
| |
| − |
| |
| − | ==== شهرداری ====
| |
| − | در سال [[۱۳۱۰]]، شهرداری بیرجند تحت عنوان بلدیه بیرجند در کنار [[آرامگاه حکیم نزاری]] افتتاح و با ۱۲ کارمند، فعالیت خود را آغاز نمود. اولین شهردار بیرجند، آقای افشار بود که به مدت ۶ سال سمت ریاست شهرداری را بر عهده داشت.<ref name="autogenerated4">[http://birjand.ir/info/ShahrdaryHis.aspx پایگاه اطلاع رسانی شهرداری بیرجند]</ref>
| |
| − |
| |
| − | ==== فرودگاه ====
| |
| − | در سال ۱۳۱۲ به جهت موقعیت سیاسی و نظامی شهر بیرجند و شرق کشور، فرودگاه بیرجند در زمینی به مساحت ۱۵۰ هکتار در شمال شهر ایجاد گردید.<ref name="وزارت راه و ترابری"/>
| |
| − |
| |
| − | ==== گمرک ====
| |
| − | در سال [[۱۳۱۷]]، به منظور سهولت در حمل و نقل و صادرات و واردات کالا به [[شبه قاره هند]] و [[افغانستان]]، اداره گمرک بیرجند تاسیس و با دو واحد گمرکی [[درح]] و [[گزیک]] فعالیت خود را آغاز نمود.<ref name="بیرجندسیتی"/>
| |
| − |
| |
| − | ==== بیمارستان امام رضا ====
| |
| − | در سال [[۱۳۲۷]] در یکی از اراضی و موقوفات متعلق به خاندان علم، معروف به باغ اناری، بیمارستان امام رضا تاسیس گردید. این بیمارستان علاوه بر پذیرش بیماران [[شهرستان بیرجند]]، نسبت به پذیرش سایر بیماران شهرستان‌های جنوبی [[استان خراسان]] اقدام می‌نمود.<ref name="autogenerated3">[http://www.birjandcity.com/Negin/html/fasl7.htm#loole پایگاه اطلاع رسانی شهر بیرجند]</ref>
| |
| − |
| |
| − | ==== دانشگاه ====
| |
| − | در سال [[۱۳۵۴]] شمسی، با پیگیری [[دکتر محمدحسن گنجی]]، در مجموعه موقوفات علم، موسسه آموزش عالی بیرجند تأسیس و در سال [[۱۳۵۶]] شمسی با پذیرش ۱۲۰ دانشجو در رشته‌های ریاضی، فیزیک و شیمی، کار خود را آغاز کرد و اکنون به نام رسمی [[دانشگاه بیرجند]] شناخته می‌شود.<ref name="دانشگاه بیرجند">[http://birjand.ac.ir/about.aspx پایگاه اطلاع رسانی دانشگاه بیرجند]</ref>
| |
| − | [[پرونده:Aerial_view_of_Birjand_City.jpg|بندانگشتی|350px|تصویر هوایی از شرق شهر بیرجند. از چپ به راست: خیابان پاسداران، عدل، معلم و غفاری]]
| |
| − |
| |
| − | === جمهوری اسلامی ===
| |
| − | پس از استقرار نظام جمهوری اسلامی توجه بیشتری به بخشهای اداری، آموزشی، صنعتی و کشاورزی مناطق محروم گردید. ایجاد شهرک صنعتی در غرب بیرجند، تاسیس دانشگاههای [[دانشگاه علوم پزشکی بیرجند|علوم پزشکی]]، آزاد، پیام نور، صنعتی و.. ، ارتقا سازمانهای اداری مانند اداره راه و ترابری بیرجند به اداره کل و تحت پوشش قرار دادن کلیه راههای شرق کشور، مهاجرت [[افغان|افغانها]] به سبب اشغال [[افغانستان]] توسط [[شوروی]] و مهاجرت روستاییان، سبب توسعه روزافزون بیرجند گردید، به طوری که پنجمین شهر استان [[خراسان]] گردید.
| |
| − |
| |
| − | اکنون بخش شمالی شهر، کارگرنشین با خانه‌های ارزان قیمت است. بخش مرکزی بافت قدیمی دارد و تقریبا تمام بیرجند قبل از قرن چهاردهم را در بر می‌گیرد و اماکن تاریخی شهر مانند [[قلعه بیرجند|قلعه]]، حسینیه‌ها، مساجد تاریخی و آب انبارها در آنجا واقع اند. بخش جنوبی نیز بیش از نیمی از مساحت شهر را شامل می‌شود و قسمت جدید شهر است.<ref name="autogenerated2">[http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=2437 بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، دانشنامه جهان اسلام]</ref>
| |
| − |
| |
| − | ==== تأسیس استان خراسان جنوبی ====
| |
| − | در تابستان سال [[۱۳۸۳]] این شهر، پس از تقسیم استان خراسان به سه استان، مرکز استان تازه تاسیس [[خراسان جنوبی]] گردید.
| |
| − |
| |
| − | == گویش بیرجندی ==
| |
| − | {{نوشتار اصلی|گویش بیرجندی}}
| |
| − | [[گویش]] یا [[لهجه]] بیرجندی از [[گویشهای فارسی]] نو است که مانند گویشهای دیگر به نسبت زبان رسمی کمتر تحول پذیرفته و از اینرو بسیاری از ویژگی‌های [[فارسی کهن]] را نگه داشته‌است. [[محمود رفیعی]] در مقدمه واژه‌نامه گویش بیرجند می‌نویسد که چون بیرجند در نزدیکی کویر و در منطقه‌ای کوهستانی واقع شده، در گذر تاریخ کمتر مورد تاخت و تاز و هجوم قرار گرفته و در نتیجه گویش آن نیز دست نخورده باقی مانده‌است.
| |
| − |
| |
| − | == آموزش و فرهنگ ==
| |
| − | مراکز علمی و فرهنگی جدید از مدارس [[علمیه]] نشأت گرفته‌اند و در این میان اهمیت [[مدرسه معصومیه]] که سابقهٔ بیش از هزار سال دارد و محل تحصیل اغلب مشاهیر بیرجند بوده قابل ذکر است. هم اکنون در شهرستان بیرجند پنج مدرسه علمیه با ظرفیت ۲۰۰ نفر طلبه و بیش از ۷۰۰ مرکز آموزشی وابسته به آموزش و پرورش به فعالیت مشغولند.
| |
| − |
| |
| − | مدارس جدید در [[شهرستان بیرجند]] زودتر از سایر نقاط کشور تأسیس شد. [[مدرسه شوکتیه]] در سال ۱۲۸۴ خورشیدی پس از تأسیس [[دارالفنون]] [[تهران]] و [[رشدیه]] [[تبریز]]، به همت [[امیر شوکت‌الملک]] علم، حکمران وقت در بیرجند تأسیس شد و به دنبال آن، دبیرستان شوکتیه و مدارس [[خضری دشت بیاض]], [[نهبندان]]، [[سربیشه]]، [[خوسف]] و دبستان دخترانه [[شوکتی]] افتتاح گردید.
| |
| − | [[آموزش و پرورش]] بیرجند هم اینک با بیش از ۹۰ سال عمر با برکت بیش از یکصدهزار نفر دانش آموز را تحت تعلیم و تربیت دارد. وجود ۴ اداره مستقل آموزش و پرورش در شهرستان بیرجند با بیش از ۷۰۰۰ نفر پرسنل، مرکز آموزش عالی فرهنگیان، مراکز تعلیم و تربیت، پژوهشکده معلم و... آموزش و پرورش این شهرستان را به قویترین آموزش و پرورش استان خراسان (پس از مشهد) تبدیل کرده بود.
| |
| − |
| |
| − | ==== آموزش عالی ====
| |
| − | بیرجند به عنوان قطب دانشگاهی شرق کشور از امکانات آموزش عالی خوبی برخوردار است.
| |
| − | در ۱۳۵۴ شمسی، در مجموعه موقوفات علم، موسسه آموزش عالی بیرجند تأسیس شد و در ۱۳۵۶ شمسی با پذیرش ۱۲۰ دانشجو در رشته‌های ریاضی، فیزیک و شیمی، کار خود را آغاز کرد و اکنون به نام رسمی [[دانشگاه بیرجند]] شناخته می‌شود.<ref name="دانشگاه بیرجند"/>
| |
| − | [[پرونده:دانشکده مهندسی.jpg|بندانگشتی|دانشکده مهندسی دانشگاه بیرجند]]
| |
| − | در حال حاضر ۱۴ هزار [[دانشجو]] در ۱۰ دانشگاه و مرکز آموزش عالی مشغول تحصیل می‌باشند که بالاترین تورم دانشجویی در سطح کشور را به خود اختصاص داده‌است. بدین معنی که به ازای هر ۹ نفر شهروند بیرجندی یک نفر دانشجو وجود دارد. از جمله مراکز آموزش عالی در بیرجند می‌توان از:
| |
| − | * [[دانشگاه بیرجند]]
| |
| − | * [[دانشگاه علوم پزشکی بیرجند]]
| |
| − | * [[دانشگاه صنعتی بیرجند]]
| |
| − | * [[دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند]]
| |
| − | * [[دانشگاه پیام نور بیرجند]]
| |
| − | * [[دانشگاه جامع علمی کاربردی بیرجند]]
| |
| − | * [[مرکز تربیت معلم شهید باهنر]]
| |
| − | * [[مرکز آموزش عالی ضمن خدمت فرهنگیان]]
| |
| − | * [[مرکز آموزش مدیریت دولتی]]
| |
| − | * [[مرکز آموزش عالی پسران بیرجند]] ([[ابن حسام]])
| |
| − | * [[مرکز آموزش عالی دختران بیرجند]] ([[سپیده کاشانی]])
| |
| − | نام برد.
| |
| − |
| |
| − | == جاذبه‌های گردشگری ==
| |
| − | [[پرونده:Akbarieh garden.jpg|بندانگشتی|200px|[[باغ اکبریه]] میراث جهانی یونسکو]]
| |
| − | علاوه بر جاذبه‌های گردشگری موجود در سطح [[شهرستان بیرجند]]، آثار تاریخی و مکانهای تفریحی نیز در داخل در محدوده شهری بیرجند وجود دارد.
| |
| − |
| |
| − | === تاریخی ===
| |
| − | [[پرونده:Band Darreh Birjand Sizdah Be-dar.JPG|بندانگشتی|200px|[[بند دره]] یکی از جاذبه‌های گردشگری بیرجند]]
| |
| − |
| |
| − | * [[آب انبار|آب انبارها]]
| |
| − | * [[آرامگاه حکیم نزاری]]
| |
| − | * [[ارگ کلاه فرنگی]]
| |
| − | * [[بند دره]]
| |
| − | * [[بند النگ (چارده)]]
| |
| − | * [[بند عمرشاه]]
| |
| − | * [[عمارت اکبریه]] ([[میراث جهانی یونسکو]])
| |
| − | * [[قلعه بیرجند]]
| |
| − | [[File:Birjand-sadegh.jpg|thumb|نمایی زیبا از شهر بیرجند که رشته کوههای باقران، درختان همیشه سبز کاج، ارگ کلاه فرهنگی و قلعه بیرجندنمایان است]]
| |
| − | * [[کنسولگری انگلیس (بیرجند)|کنسولگری انگلیس (باغ منظریه)]]
| |
| − | * [[مدرسه شوکتیه]]
| |
| − | * [[مدرسه معصومیه]]
| |
| − | * [[مصلی بیرجند]]
| |
| − | * [[یخدان رحیم آباد]]
| |
| − |
| |
| − | === تفریحی ===
| |
| − | * [[آبنمای موزیکال بیرجند|آبنمای موزیکال]]
| |
| − | * [[پارک آزادی بیرجند|پارک آزادی]]
| |
| − | * [[پارک توحید بیرجند|پارک توحید]]
| |
| − | * [[پارک صیادشیرازی]]
| |
| − | * [[موزه بیرجند]]
| |
| − | * [[پارک خانواده]]
| |
| − | * [[آستان مقدسه امامزادگان شهدای باقریه]]
| |
| − | * [[بازارمرکزی بیرجند]]
| |
| − | * [[بندامیرشاه]]
| |
| − | * [[بنددره]]
| |
| − | * [[روستای شوکت‌آباد]]
| |
| − | * [[موزه وقف]]
| |
| − | * [[فلکه دانشگاه آزاد بیرجند]]
| |
| − | [[File:IMAG0287.jpg|thumb|فلکه دانشگاه آزاد بیرجند]]
| |
| − |
| |
| − | == آب و هوا ==
| |
| − | {{نمودار آب و هوا|بیرجند
| |
| − | |-۲|۱۱|۳۳
| |
| − | |۰|۱۳|۳۱
| |
| − | |۴|۱۸|۳۸
| |
| − | |۱۰|۲۵|۲۹
| |
| − | |۱۴|۳۰|۸
| |
| − | |۱۸|۳۵|۰٫۵
| |
| − | |۲۰|۳۶|۰٫۱
| |
| − | |۱۷|۳۴|۰٫۱
| |
| − | |۱۲|۳۲|۰٫۳
| |
| − | |۷|۲۶|۲٫۵
| |
| − | |۲|۱۹|۸
| |
| − | |-۱|۱۴|۲۱
| |
| − | |float=left
| |
| − | |منبع=[http://www.irimo.ir/farsi/amar/map/province/khorasan-s.asp سازمان هواشناسی کشور]
| |
| − | }}
| |
| − |
| |
| − | آب و هوای بیرجند، نیمه بیابانی بوده و دارای زمستانهای سرد و تابستانهای خشک و گرم است. میزان بارش در این شهر با توجه به آب و هوای آن، کم بوده و بیشترین میزان آن، از آذر تا اردیبهشت رخ می‌دهد که در فصل زمستان اغلب به صورت بارش برف است.
| |
| − |
| |
| − | ایستگاه هواشناسی بیرجند در سال ۱۳۳۴ خورشیدی (۱۹۵۵ میلادی) راه‌اندازی گردید.<ref name="سازمان هواشناسی2">[http://www.irimo.ir/farsi/statistics/s7.pdf سازمان هواشناسی کشور، مشخصات ایستگاههای سینوپتیک کشور ]</ref> بر اساس اطلاعات این ایستگاه، میانگین سالیانه بیشترین و کمترین درجه حرارت این شهر برابر با ۲۴ و ۸ درجه سانتیگراد است. کمترین دمای ثبت شده در این شهر در ۱۶ ژانویه ۱۹۹۳ و برابر با ۲۱/۵ - درجه سانتیگراد و بیشترین آن در تاریخ ۱۱ جولای ۱۹۶۷ و برابر با ۴۴ درجه سانتیگراد بوده‌است. شهر بیرجند، به طور میانگین در ۷۶ روز از سال دارای دمای زیر صفر درجه و در ۱۴۲ روز از سال دارای دمای بالای ۳۰ درجه سانتیگراد است.
| |
| − |
| |
| − | مجموع بارش سالیانه در شهر بیرجند به طور میانگین برابر با ۱۷۱ میلیمتر در سال است. بیشترین میزان بارش در یک روز، در دوم ماه می۱۹۵۷ رخ داد و ۵۲ میلیمتر باران در این شهر بارید. همچنین میانگین سالیانه رطوبت نسبی در ابن شهر، ۳۶٪ است و به طور میانگین ۳۰ روز از سال، آسمان این شهر کاملاً ابری است. هوای بیرجند به طور میانگین در ۱۲ روز از سال، با طوفان و گرد و خاک شدید همراه است.<ref name="سازمان هواشناسی">[http://www.irimo.ir/farsi/amar/map/province/khorasan-s.asp سازمان هواشناسی کشور، ایستگاه سینوپتیک بیرجند]</ref>
| |
| − |
| |
| − | == ترابری ==
| |
| − |
| |
| − | === هوایی ===
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | ==== فرودگاه بین‌المللی بیرجند ====
| |
| − | {{نوشتار اصلی|فرودگاه بیرجند}}
| |
| − | به علت اهمیت [[راهبردی]] شهر بیرجند در شرق ایران، فرودگاه بیرجند، در سال [[۱۳۱۲]] شمسی، مورد بهره‌برداری قرار گرفت. این فرودگاه که در شمال شهر بیرجند واقع است، به مرور زمان گسترش یافته و در اردیبهشت ماه سال [[۱۳۸۷]]، با انجام پرواز بیرجند - [[مدینه]] به فرودگاه بین‌المللی بیرجند ارتقا یافت. در تاریخ ۱۳۸۹/۰۵/۱۲ اولین پرواز فرودگاه بیرجند به مقصد دمشق انجام شد.<ref name="روزنامه خراسان">[http://khorasannews.com/contents_details.aspx?2_16976_S01_10563.XML روزنامه خراسان، ۱۸/۰۲/۸۷ ]</ref>
| |
| − |
| |
| − | ==== فرودگاه نظامی خور ====
| |
| − | این فرودگاه، پس از احداث [[فرودگاه نظامی شیندند]] در [[ولایت هرات]] [[افغانستان]] توسط [[شوروی]]، در ۵۰ کیلومتری غرب بیرجند و در [[خور (شهرستان بیرجند)|خور]] ساخته شد. این فرودگاه که در پایگاه دوازدهم شکاری [[نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران]]، واقع است، کاربردی نظامی دارد.
| |
| − |
| |
| − | === زمینی ===
| |
| − |
| |
| − | ==== پایانه مسافربری بیرجند ====
| |
| − | این پایانه در سال [[۱۳۷۵]] در زمینی به مساحت ۲۴ هکتار و در شمال شهر بیرجند ساخته شد. در حال حاضر ۱۰ شرکت حمل و نقل مسافر و یک موسسه مسافربری در مسیرهای [[تهران]]، [[مشهد]]، [[زاهدان]]، [[کرمان]]، [[اصفهان]]، [[فردوس]]، [[زابل]] و... مشغول فعالیت هستند.<ref name="autogenerated5">[http://www.birjandcity.com/Negin/html/fasl8.htm#forood پایگاه اطلاع رسانی شهر بیرجند]</ref>
| |
| − |
| |
| − | ==== پایانه باربری بیرجند ====
| |
| − | این پایانه در شهریور سال [[۱۳۷۵]] در زمینی به مساحت ۲۳ هکتار و در شمال شهر بیرجند ساخته شد. تعداد ۱۳ شرکت باربری در مسیرهای [[اصفهان]]، [[یزد]]، [[کرمان]]، [[مشهد]]، [[تبریز]]، [[شیراز]] و [[تهران]] و [[نیشابور]] در این پایانه مشغول فعالیت هستند.<ref name="autogenerated5"/>
| |
| − |
| |
| − | ==== پایانه مسافربری شرق بیرجند ====
| |
| − | این پایانه در سومین روز دهه فجر سال [[۱۳۹۲]] با اعتباری بالغ بر ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون ریال به بهره‌برداری رسید.<ref>{{یادکرد وب | عنوان=پایانه مسافربری شرق بیرجند افتتاح شد | نشانی=http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13921114000236 | ناشر=خبرگزاری فارس | تاریخ=۱۴ بهمن ۱۳۹۲ | تاریخ بازبینی=۲۲ سپتامبر ۲۰۱۴}}</ref>
| |
| | | | |
| | == منابع == | | == منابع == |
| سطر ۲۴۸: |
سطر ۴۳: |
| | {{ویکی‌سفر}} | | {{ویکی‌سفر}} |
| | {{ویکی‌انبار_رده|Birjand}} | | {{ویکی‌انبار_رده|Birjand}} |
| − | {{شهرستان بیرجند}}
| |
| − | {{مراکز استان‌های ایران}}
| |
| − |
| |
| | | | |
| | [[رده:بیرجند|بیرجند]] | | [[رده:بیرجند|بیرجند]] |
| | [[رده:مراکز استان‌های ایران]] | | [[رده:مراکز استان‌های ایران]] |
نام اصلی این شهر، بیرجند است که به صورت‌های برجند، برجن، برکن و بیرگند نیز در نوشته آمده‌است.
آقای رجبعلی لباف خانیکی در مقاله خود تحت عنوان "تأملی در نام بیرجند"، بیرجند را مرکب از دو جزء "بیر" و "جند" می‌داند. "بیر" در پارسی باستان به معانی رعد و برق، صاعقه و طوفان و "جند" که معرّب "کند" است به زبان فرارودی به معنی مکان و شهر آمده‌است. با توجه به نامهای مناطق و شهرها در خراسان بزرگ، مانند تاشکند، خجند، سمرقند و... ، این وجه تسمیه درست تر به نظر می‌رسد.
