ابن حجر عسقلانی

شهاب الدین ابوالفضل احمد بن علی بن محمد بن محمد بن علی بن احمد بن محمود بن احمد حجر عسقلانی یکی از علمای بزرگ حدیث و فقه شافعی، مورخ و شاعر در قرن هشتم و نهم هجری قمری است. از او به حافظ العصر و شیخ الاسلام و امیرالمؤمنینِ در حدیث یاد کرده اند. ابن حجر در سال 773 هجری قمری به دنیا آمد. ابن حجر لقب یکی از اجداد او بوده است که به اولاد و احفاد او هم بسط یافته و شاخص ترین عنوان وی شده است. پدر او علی بن محمد عسقلانی (م: 777هـ. ق) نیز اهل علم و مدتی در حکم و قضا بود. تولد ابن حجر در قاهره اتفاق افتاد. پس از وفات پدر یکی از بازرگانان مشهور وصایت ابن حجر را بنا به وصیت پدرش به عهده گرفت. ابن حجر استادان و مشایخ بسیاری دارد و او همه آن ها را در کتابی به نام المجمع المؤسّس فی معجم المفهرس نام برده است. در 813 هجری قمری، نورالدین علی بن عبدالرحمن رَبعی رشیدی مدرس حدیث درگذشت و ابن حجر به جای او برای محدّثان تدریس کرد. در 811 هجری قمری وظیفه إفتاء در دارالعدل به او محوّل گردید و این وظیفه همچنان ادامه یافت. تخصص اصلی ابن حجر حدیث بود، اما قسمتی از شوق و همت را صرف فقه کرد. ابن حجر به کثرت إفتاء مشهور بود و می گویند غالباً در هر روز قریب به سی فتوا صادر می کرد و کمتر اتفاق می افتاد که در یک مجلس بیست فتوا ننویسد. از جمله مناصب و وظایف او ایراد خطبه در مساجد مصر بود. وی همچنین دارای منصب قضاوت بود. منصب قضا در زمان حکومت ممالیک از اهمیت خاصی برخوردار بود و چنین اهمیتی در تاریخ اسلام حتی در زمان خلافت عباسی در بغداد سابقه نداشت. ابن حجر با داشتن دوستان و شاگردان و معتقدان زیاد، مخالفانی هم داشته است که مخالفت ایشان بیشتر یا به سبب رقابت برای به دست آوردن مناصب و وظایف و یا به سبب رقابت در علم و یا صرفاً از حسد بوده است. ابن حجر در ذی قعده 852 پس از پایان مجلس املاء بیمار شد و در شب شنبه 28 ذی حجه سال مذکور وفات یافت. مردم قاهره بازارها و دکان ها را بستند و در تشییع جنازه او شرکت جستند. عده تشییع کنندگان را 50 هزار تن نوشته اند و می گویند پس از تشییع جنازه ابن تیمیه چنین تشییعی دیده نشده بود. ابن حجر خوش صورت با قدی مایل به کوتاهی و نحیف اندام و فصیح زبان بود. معاصرانش همه او را به قدرت حافظه و هوش تند و دانش زیاد و موثق بودن ستوده اند. تألیفات ابن حجر به طور عمده در حدیث و رجال حدیث و تاریخ است. مهم ترین کتاب او در حدیث فتح الباری بشرح صحیح البخاری است. از جمله کتب مهم ابن حجر، کتاب لسان المیزان است که اختصار و تکمله ای است بر کتاب میزان الاعتدال محمد بن احمد ذهبی درباره رجالی که به قول اهل سنت از ضعفا و متروکین و مجهولین هستند. از کتاب های مهم و مشهور ابن حجر الاصابة فی تمییز الصحابة است که شاید از مهم ترین کتاب ها در علم رجال باشد.