پیرجمال

از دایره المعارف فرق اسلامی
پرش به: ناوبری، جستجو

پیرجمال عارف، شاعر و نویسنده مشهور ایرانی در قرن نهم هجری قمری می باشد وی متخلص به جمالی، ملقّب به جلال الدین و معروف به عاشق اردستانی است و لقب طریقتی وی، محمد شاه است. نام او را برخی احمد و برخی محمد ذکر کرده اند. وی در جوانی سفرهای بسیار کرده و سرانجام در اردستان به دست پیرمرتضی اردستانی (متولد784هـ. ق) خرقه درویشی می پوشد. از تاریخ و محل ولادت و نام پدر او که اکثر عمر خود را در اردستان گذرانده است، اطلاع دقیقی در دست نیست. فرقه پیرجمالیه یا جمالیه را یکی از فرقه‌های انشعاب یافته از سهروردیه دانسته اند. رؤسای فرقه پیرجمالیه عبارتند از پیرالحق، پیر علی، پیر حسین، پیر بابا صابر، سلطان سید لطیف، شیخ محمدعلی، سید علاء الدین، و شیخ عارف (بابا عارف) که یکی بعد از دیگری ریاست این فرقه را برعهده داشته اند. از زمره مهمترین مریدان پیرجمال، فضل الله بن روزبهان است که درباره مرشد خود کتابی نیز تألیف کرده است. پیرجمال گرایش‌هایی شیعی داشته و همین امر موجب تشنیع وی توسط عبدالرحمان جامی که پیرو فرقه نقشبندیه بوده، شده است. از ظواهر امر چنین پیداست که پای بندی به شرع در تعالیم طریقت پیرجمالیه جایگاه ویژه ای داشته و علیرغم تمایل به مشرب قلندری که سکر را تجویز می کرده، وی بارها بر متابعت از شریعت تأکید کرده است. از وی کتاب‌هایی به جای مانده و آثاری نیز به وی منسوب است که مجموعاً بالغ بر 30 اثر می شود. از جمله آن‌ها می توان به دیوان، میزان الحقایق، مرآة الاِفراد، شرح الکنوز و کشف الرموز، اشاره کرد.[۱]


پانويس

  1. دانشنامه جهان اسلام، ج5، صفحات 905 و 906 / الذریعة الی تصانیف الشیعة، آقا بزرگ تهرانی، ج9، ص924 / طرائق الحقایق، معصوم علی شاه، ج2، ص355 / مرآة الاِفراد، پیرجمال اردستانی.