ابراهیم بن سیار بن هانی ضُبَعی بصری

ابو اسحاق ابراهیم بن سیار بن هانی ضُبَعی بصری، متکلم بزرگ معتزلی است. از تاریخ ولادت وی که در بصره ساکن بوده، اطلاعی در دست نیست. نظام از امامان بزرگ معتزله است و شاگرد بزرگ نام وی، جاحظ درباره او می گفته: اگر در هر هزار سال یک مرد باشد که نظیری نداشته باشد، آن مرد ابواسحاق است. اهل سنت به شدت با وی مخالفند و وی را منکر نبوت و رسالت، دائم الخمر و امّی معرفی می کنند و بسیاری از ایشان و گروهی نیز از میان معتزله وی را تکفیر کرده اند. وی در فلسفه نیز صاحب نظر و متبحّر بوده است. وی دارای آرایی مخصوص به خود می باشد و علاوه بر علوم عقلی در شعر و ادب نیز جایگاه بالایی دارد. مرگ وی را در سال های دهه 220 یا 231 هجری قمری ضبط کرده اند. نظام، حجیت اجماع و قیاس را منکر بوده و تنها قول امام معصوم را حجت می دانسته و از این جهت بسیار به عقاید شیعه نزدیک شده است تا جایی که می گویند وی قائل به خلافت بلافصل علی علیه السلام و تعیین آن از جانب پیامبر صلی الله علیه و آله بوده است. می گویند وی اعجاز قرآن را از حیث فصاحت قبول نداشته است. علت نام گذاری وی به نظام، را موافقین وی قدرت وی در نظم بخشیدن به کلام و مخالفین وی شغل او که به نظم کشیدن خرمهره در بازار بصره بوده است، می دانند.