حَکمیه (هشامیه)

همان هشامیه .

ایشان منسوب به هشام بن حکم می باشند.

احمد بن علی مقریزی در المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و الآثار می گوید: «حکمیه، اتباع هشام بن حکم بوده و از فرقه هایی هستند که در اثبات صفات خدا غلو می کنند».

فخر رازی نیز اجمالاً از فرقه ای با نام حکمیه و منسوب به هشام بن حکم یاد می کند.

مقصود از غلو در اثبات صفات خدا، اثبات دست و صورت برای باری تعالی است، و با توجه به این که هشام بن حکم از بزرگان متکلمین و از اصحاب امام صادق و امام کاظم (علیهما السلام) بوده، نمی توان چنین انتسابی را به او پذیرفت و شاید این عقاید مربوط به قبل از شیعه شدن وی بوده است.

مقریزی در المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و الآثار در زمره فرق مشبّهه از این فرقه نام برده و می نویسد: « هشامیه، پیروان هشام بن حکم می باشند، به ایشان حکمیه هم گفته می شود. وی می گفت خدا همانند نور نقره ناب است که از هر سوی می درخشد. ایشان همان سخنان مقاتل بن سلیمان را بر زبان رانده و می گفتند خدا همانند انسان گوشت و خون دارد، و عمیق و عریض و طویل است، و عرض و طول و عمق او یک اندازه است، طعم و بو و رنگ دارد و هفت وجب، به اندازه وجب های خودش می باشد. »

آیت الله سید مهدی روحانی در موارد متعدد، این گونه انتساب ها را نسبت به اصحاب بزرگوار ائمه علیهم السلام رد کرده و آنها را ساخته مخالفین شیعه دانسته است، ضمن این که به طور کلی باید توجه داشت که اهل سنّت به این جهت که در پناه حکومت ها و دولت های خویش بوده اند، در نسبت دادن تهمت ها به فرقه های دیگر بسیار بی پروا عمل کرده اند. موارد بسیاری دیده می شود که بدون ذکر هیچ مأخذ روشنی به فرقه های غیر خود، نسبت های پوچ و غلط داده اند، تقریباً تمام فرقه هایی که مجبور بوده اند در خفا زندگی کنند و در صورت حضور آشکار، دستگیر و سرکوب و بعضاً کشته می شدند، آماج چنین نسبت هایی قرار گرفته اند، بدون این که فرصت دفاع از خویش داشته باشند. و تأسف آور این که چون کتاب های آنان مأخذ نویسندگان بعد قرار گرفته، پس از چند صد سال نوشته های گذشتگان مسلّم پنداشته شده و به عنوان مأخذ مورد نقل قرار گرفته است. لذاست که همواره باید در صحّت این انتساب ها نسبت به فرقه هایی که خود عقاید خویش را شرح نکرده اند و یا امکان پاسخ گویی نداشته اند، تشکیک کرد. به خصوص این که به یاد آوریم بسیاری از این گروهها در حال جنگ، نزاع و مقابله با خلافت اموی و عباسی بوده اند و حکومت های جور از هرگونه ستیزه تبلیغاتی برای دور کردن ذهن جامعه از ایشان استفاده می کرده اند.