اسامة بن زید

از دایره المعارف فرق اسلامی
پرش به: ناوبری، جستجو

ابو زید اسامة بن زید بن حارثة بن شراحیل بن عبدالعزّی بن امرئ القیس، از صحابی رسول الله صلی الله علیه و آله است. کنیه وی را علاوه بر ابوزید، ابو محمد، ابوحارثه و ابویزید نیز ضبط کرده اند. وی احتمالاًً چهار سال بعد از بعثت به دنیا آمده و پدرش زید بن حارثه از آزادشده های پیامبر (صلی الله علیه و آله) و از نخستین مسلمانان بود. مادر اسامه نیز کنیز و آزاد شده رسول الله (صلی الله علیه و آله) بوده است. اسامه و پدر و مادرش در واقعه هجرت به مدینه رفتند. پیامبر اذن حضور در جنگ بدر و احد را ـ به سبب کم بودن سن اسامه ـ به وی نداده است. وی از زمره کسانی است که در غزوه حنین از رسول الله (صلی الله علیه و آله) جدا نشد.

مهمترین واقعه زندگی اسامه، فرماندهی وی بر لشگری است که در روزهای آخرین عمر رسول الله (صلی الله علیه و آله) عزم جنگ با روم یان را داشت. و این در حالی بود که اسامه نوزده سال سن داشت و بر بزرگان و پیران صحابه سمت فرماندهی یافت. این داستان با فوت رسول الله (صلی الله علیه و آله) همزمان شد و به سبب عدم همراهی بسیاری این امر به وقوع نپیوست. گفته شده که اسامه نیز در روزهای آخر به مدینه بازگشته است. پس از وفات رسول الله (صلی الله علیه و آله)، ابوبکر وی را به همان مأموریت گسیل داشت. گفته شد که اسامه ابتدا با خلافت ابوبکر موافق نبوده است. وی در دوره خلافت عمر و عثمان بن عفان مورد توجه ایشان بوده ولی از بیعت با امیرالمؤمنین علیه السلام سر باز زده و امام علی رغم اصرار عمار مبنی بر ستاندن بیعت از وی و گروهی دیگر، ایشان را به حال خود واگذاشته است. اسامه از شرکت در جنگ جمل سر باز زده ولی بنابر نقل روایاتی خود را دوستدار آن حضرت نشان می داده است. هرچند گویا یک بار به واسطه آن که شهادت می دهد طلحه و زبیر به اکراه تن به بیعت امیرالمؤمنین (علیه السلام) داده اند مورد خشم اصحاب حضرت واقع می شود. مرگ اسامه در سال 52 یا 54 هجری قمری واقع شده است. زندگی اسامه با توجه به زمانی که وی در آن زیسته بسیار کم فراز و نشیب است. اسامه که مورد علاقه پیامبر (صلی الله علیه و آله) بوده، بعدها توسط امامان شیعه نیز مورد محبت واقع شده و روایات ائمه (علیهم السلام) شاهد آن است که وی بعدها از رفتار خود با امیرالمؤمنین (علیه السلام) بازگشته است. داستان «جیش اسامه» از قضایای مهم کلامی است. [۱]


پانويس

  1. تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، جمال الدین مزی، ج2، ص338 / دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج8، ص85 / سیر اعلام النبلاء، محمد بن احمد ذهبی، ج4، ص119