دهلی نو

دهلی دومین کلانشهر بزرگ هند است و دهلی نو، پایتخت هند، نیز بخشی از این کلانشهر است. دهلی طبق سرشماری سال ۲۰۰۱ با جمعیتی برابر ۱۳٬۷۸۲٬۹۷۶ نفر جمعیت مرکزی و بیش از ۲۲ میلیون نفر در کلان شهر دهلی یکی از بزرگترین شهرهای هند است و با قدمتی افزون بر ۵۰۰۰ سال به همراه دمشق و بنارس از قدیمی‌ترین شهرهای جهان محسوب می‌شود. این شهر تاکنون ۱۱ بار ویران گشته و از نو ساخته شده‌است. دهلی قدیمی‌ترین ناحیه مسکونی جهان به‌شمار می‌رود که تاکنون همواره مسکون بوده‌است. دهلی آمیخته‌ای است از جامعه سنتی و مدرن و نمودی است از اجتماع مذاهب، قومیت‌ها و فرهنگ‌های مختلف.

جغرافیا

شهر دهلی در ناحیه مرکزی نیمه شمالی هند و در ساحل غربی رود یامونا (جمنا) واقع شده و دارای ۲۳۹ متر ارتفاع از سطح دریا است. وسعت ناحیه پایتختی ملی دهلی برابر ۱۴۸۳ کیلومتر مربع است که ۷۰۰ کیلومتر آن ناحیه شهری و ۷۴۳ کیلومتر مربع ناحیه روستایی است و از بزرگترین کلانشهرهای جهان محسوب می‌گردد. ناحیه پایتختی ملی دهلی یا ایالت دهلی که دهلی‌نو مرکز آن می‌باشد، از طرف شرق به ایالت اوتارپرادش و از طرف شمال، غرب و جنوب به ایالت هاریانا محدود می‌گردد. و تماما بر روی جلگه رود گنگ واقع است.

آب و هوا

دهلی به تناسب سایر مناطق هندوستان به‌داشتن هوای نچندان مطلوب مشهور است. از طرفی گرما و خشکی بیابان‌های راجستان را دارد و از طرفی سرمای هیمالیا. بین آوریل تا اکتبر هوا گرم و سوزان است معمولاً بالای ۴۰ درجه سانتی گراد. در فصل باران‌های موسمی به‌ویژه در ماه‌های ژوییه و اوت باران‌ها سیل‌آسا هستند و در زمستان مخصوصاٌ در دسامبر و ژانویه دما تا نزدیکی صفر پایین می‌آید.

به‌طور کلی دهلی دارای سه فصل آب و هوایی است: ۱- فصل باران‌های موسمی یا مانسون از اول ماه جون به مدت ۴ تا ۵ ماه. ۲- فصل سرما از اول ماه نوامبر به مدت ۴ ماه و فصل گرما از اواسط ماه مارچ به مدت ۳ ماه. آب و هوای دهلی در بهار گرم و مرطوب است و باید از کولر گازی استفاده کرد. در طول زمستان نیز حداقل برای ۳ ماه نیاز به استفاده از بخاری احساس می‌شود.

تاریخ

از سال ۱۷۷۲ تا ۱۹۱۱ شهر کلکته پایتخت هندوستان بود ولی به خاطر مرکزیت دهلی، جرج پنجم بریتانیا، که در دههٔ ۱۹۰۰ پادشاه هند به‌شمار می‌آمد پایتخت را از کلکته به دهلی نو منتقل کرد.

این شهر دارای پنج هزار سال قدمت است و آثار دوران تمدن موهنجودارو و یا دره رود سند در آن یافت شده‌است. دهلی اولین پایتخت حکومت مسلمانان از قرن دوازده تا ۱۹ میلادی بوده و طی قرون متمادی، جنگها و ویرانیهای فراوانی را به خود دیده‌است که از مهمترین آنها حمله تیمور و نادر شاه به این شهر را می‌توان نام برد. تخت طاووس و الماس معروف دریای نور از غنائم با ارزشی است که از این شهر به ایران منتقل شده‌است.

اولین جنگ برای استقلال سرزمین هند، درسال ۱۸۷۵ در شهر دهلی به وقوع پیوست. انگلیسی‌ها در سال ۱۹۱۱ مرکز حکومت خود را از کلکته به این شهر انتقال دادند. طراحی و احداث دهلی نو بلافاصله پس از استقرار حکومت انگلیسی‌ها، توسط یک معمار برجسته انگلیسی به نام «ادوین لوتینز» در جنوب دهلی آغاز گردید. دهلی نو پس از استقلال به‌عنوان پایتخت هند معرفی شد.

گردشگری

پرونده:RedFort.jpg

قلعه سرخ یا رد فورت

در کلان شهر دهلی اماکن تاریخی و گردشگری زیادی موجود است و این شهر از ظرفیت قابل قبولی برای پذیرایی گردشگران برخوردار است. از مهمترین اماکن جلب گردشگر در این شهر می‌توان به مراکز زیر اشاره کرد:

قلعه سرخ (رد فورت یا لال قلعه Red Fort or Lal Qila) الگو:اصلی بزرگترین مرکز جلب توریست در دهلی است. که دستور احداث این قلعه را شاه جهان امپراتور گورکانی، وقتی که پایتخت خود را از اگرا به دهلی تغییر داد، صادر کرد. ساخت آن نه سال به طول انجامید و در سال ۱۶۴۸ تکمیل شد. این قلعه به وسیله دیواری از سنگهای قرمز رنگ محصور گشته که طول آن ۵/۲ کیلومتر و ارتفاع آن از ۱۶ تا ۳۳ متر متغیر است.

این بنا شامل بخش‌ها و اجزاء محتلفی است که شامل تالارها، ایوان‌ها و بناهای گوناگون خصوصی و عمومی باشکوه و زیبایی است که معروفترینشان را می‌توان به‌این ترتیب نام برد:

• دروازه لاهور (Lahore Gate)، دروازه دهلی (Delhi Gate)، دروازه فیل (Elephant Gate)، چاتاچوک (Chatta Chowk)، نقاره‌خانه (Naqqar Khana) یا نوبت خانه (Naubat Khana)، دیوان عام (Diwan-i-Am)، کرسی (Qursi) یا تخت شاهی، لال پرده (Lal Pardah) یا پرده قرمز، باغ حیات بخش (Hayat Baksh Bagh)، دیوان خاص (Diwan-i-Khas)، خاص محل (Khas Mahal)، موسامان بُرج (Mussaman Burj)، نهر بهشت (Nahr-i-Behisht)، میزان عدالت (Scale of Justice)، ساوان و بادان (Sawan and Bhadon)، ظفر محل (Zafar Mahal)، حمام (Hammam)، زنانه (Zenana) یا اندرونی، ممتاز محل (Mumtaz Mahal)، رنگ محل (Rang Mahal)، دعوت‌خانه (Daawat Khana)، موتی مسجد (Moti Masjid) یا مسجد مروارید و دو موزه است.

آن‌را با قلعه دیگری که به همین نام «قلعه سرخ» مشهور است و در آگرا ساخته شده، نباید اشتباه گرفت.

پرونده:Jamamasjid.JPG

مسجد جامع دهلی

مسجد جامع دهلی الگو:اصلی

مسجد جامع دهلی یا «مسجد جهان نما» از بزرگترین مساجد هندوستان و از باشکوهترین مساجد در جهان اسلام است. این بنا به دستور شاه جهان سازنده تاج محل در سال ۱۶۵۶ میلادی ساخته شده‌است. این مسجد که روبروی قلعه سرخ، در قسمت دهلی قدیم قرار دارد، یکی از مراکز مهم مسلمانان هند به شمار می‌رود. محوطه خارجی این مسجد می‌تواند بیش از ۲۵ هزار نمازگزار را در خود جای دهد و ازجمله اشیاء باستانی که در این مسجد نگهداری می‌شود، قرآنی است که روی پوست آهو نوشته شده‌است. برای ساخت این مسجد ۵۰۰۰ کارگر به مدت بیش از ۶ سال کار کرده‌اند. سقف این مسجد دارای سه گنبد است که روی آن‌ها با مرمرهای سیاه و سفید تزیین شده‌است. دو مناره این مسجد دارای ۴۰ متر ارتفاع هستند.

پرونده:New Delhi India Humayun.jpg

آرامگاه همایون اولین باغ ساخته شده به سبک ایرانی در شبه قاره

آرامگاه همایون (همایون تمب Humayun's Tomb) الگو:اصلی

همایون دومین پادشاه امپراتوری مغولی هند یا گورکانیان هند بود که پس از پانزده سال که در دربار ایران پناهنده بود به کمک شاه طهماسب اول تاج و تخت خود را باز ستاند و به هند برگشت اما پس از چند ماه به طور ناگهانی و بر اثر سقوط از پله‌های کتابخانه‌اش فوت کرد. این آرامگاه با شکوه به دستور همسر وی حمیده بانو بیگم که در ایران با معماری ایرانی آشنا شده بود ساخته شد. کار ساخت این بنا در سال ۱۵۶۲ یک سال پس از مرگ همایون آغاز و هشت سال به طول انجامید. معماران این باغ سید محمد بن میرک غیاث الدین و پدر وی میرک غیاث الدین بودند که از هرات به دهلی آورده شده بودند. این آرامگاه با الهام از مقابر ایرانی و فضای چهار باغ یا باغ جنت ساخته شده که اولین باغ به این سبک در هندوستان به شمار می‌رود.

پرونده:Nezamaldin complex 11-2010 (3).JPG

مقبره یا درگاه نظام‌الدین اولیاء در دهلی

درگاه حضرت نظام‌الدین اولیا (Hazrat Khawaja Nizamuddin Auliya) الگو:اصلی

آرامگاه صوفی بزرگ هند، خواجه نظام الدین اولیا (۱۲۳۸ - ۱۳۲۵ میلادی) در محلی شلوغ و پرتراکم، میزبان جمع کثیری از زایران مسلمان و غیر مسلمان است. شاه نظام‌الدین اولیاء در ۷۲۵ ه‍.ق در دهلی دیده از جهان فروبست و در همانجا دفن شد. مجموعه درگاه یا آرامگاه وی در مقبره ٔ شکرگنج هندوستان در نزدیکی آرامگاه همایون در محلی شلوغ و پرتراکم که به نام خود او منطقه «حضرت نظام‌الدین» شناخته می‌شود، مورد بازدید تعداد زیادی از مردم و زیارتگاه مسلمانان و اهل تصوف است و هر سال یک روز برای وی در این محل مجلس یادبود تشکیل می‌شود و هزاران مسلمان در آنجا اجتماع می‌کنند و از طرف خطباء خطبه‌ها خوانده می‌شود. آرامگاه امیرخسرو دهلوی از مریدان نظام‌الدین اولیاء بود نبیز در همین مجموعه قرار دارد.

پرونده:Qutab.jpg

قُطُب منار

قُطُب منار (Qutub Minar) الگو:اصلی

ارتفاع این منار عظیم۷۲/۵ متر است که ۳۹۹ پله دارد و بلندترین بنای آجری دنیاست. این بنا از سنگ ساخته شده و جزو اولین بناهای عظیم هند و از نمونه‌های بارز معماری هندو-اسلامی است. تزئینات روی این منار بی نظیر است. این بنا در کنار مسجد قوة الاسلام در سال ۱۱۹۹ میلادی توسط قطب الدین ایبک در جنوب شهر دهلی و بر روی خرابه‌های تعداد زیادی از معابد مربوط به آئین جینیسم ساخته شده است. آنچه این مسجد را جذابتر می‌کند وجود یک ستون مرموز از فلزی ناشناخته است. این ستون فلزی از آلیاژ ناشناخته‌ای ساخته شده که هرگز زنگ نمی‌زند و رنگ عوض نمی‌کند و فرسوده نیز نمی‌شود. این ستون فلزی در صحن اصلی مسجد نصب شده و مربوط به قرن پنجم میلادی است که عامه، حلقه کردن دست از پشت، دور این ستون را خوش یمن می‌دانند. قطب منار همراه با مسجد قوة الاسلام و بقایای چندین بنای قدیمی دیگر «مجموعه قطب» در دهلی را تشکیل می‌دهد.

پرونده:Image-New Delhi Lotus.jpg

معبد نیلوفر یا لوتوس تمپل

لوتوس تمپل یا معبد نیلوفر (Bahá'í Houses of Worship یا Lotus Temple) الگو:اصلی

معبد آیین بهائی یا مشرق الاذکار بهائیان در شهر دهلی‌نو است که از معروفترین بناهای مدرن هند به‌شمار می‌آید و به عنوان مادر معابد شبه قاره هند شناخته شده‌است. به معماری این بنا که به شکل گل لوتوس است جوایز معتبر بین‌المللی بسیاری تعلق گرفته و مقالات بیشماری در نشریات معتبر جهانی در باره آن نوشته‌اند.

بنای یادبود مهاتما گاندی (راج گت Raj Ghat)

سکوی چهار گوش ساده‌ای از مرمر سیاه، محل نگهداری خاکستر مهاتما گاندی است که در سال ۱۹۴۸ به قتل رسید. هر ساله در روز سی ام ژانویه، روز شهید، به یاد پدر ملی هند گردهمایی در این محل تشکیل می‌گردد.

پرونده:NorthBlock.jpg

دفتر نخست وزير و وزارت خارجه هند (معروف به ساوت بلاك South Block) در مجموعه راشتراپاتی بهاوان

کاخ ریاست جمهوری راشتراپاتی بهاوان (Rashtrapati Bhavan) و مغول گاردن

در سمت منتهاالیه غربی میدان مرکزی دهلی نو که دروازه هند در میان آن قرار گرفته، مجموعه بزرگ کاخ ریاست جمهوری قرار دارد. دفتر نخست وزیر و وزارت خارجه (معروف به ساوت بلاک South Block) در حاشیه شرقی و ساختمان مدور مجلس هند نیز در حاشیه شمال شرقی این کاخ واقع شده‌است. این مجموعه، بخش اصلی از معماری انگلیسی دهلی‌نو است.

کاخ ریاست جمهوری دارای تالارهای بزرگ و ۳۴۰ اتاق است. باغ زیبا و معروف مغول گاردن در انتهای غربی محوطه این کاخ قرار دارد که سالی یک ماه، بازدید عموم از آن آزاد است.

سالن معروف آشوکا در طبقه دوم این کاخ قرار دارد که محل برگزاری رسمی‌ترین برنامه‌های رئیس جمهور هندوستان است. سقف این سالن و حاشیه فوقانی دیواره‌های آن به مساحتی بیش از ۷۵۰ متر مربع، تماماً با نقاشیهای ایرانی و اشعار فارسی پوشیده شده‌است.

پرونده:Indiagatelightening.jpg

دروازه هند دهلی

دروازه هند (ایندیا گیت India Gate)

این بنای باشکوه با ارتفاع ۴۲ متر در محوطه‌ای باز و نزدیک به کاخ ریاست جمهوری هند توسط معمار انگلیسی دهلی نو در سال ۱۹۳۱ ساخته شده‌است. در واقع یادبودی است برای ۹۰ هزار سرباز هندی که در جنگ جهانی اول کشته شده‌اند و نام این سربازان بر دیوارهای این بنا حک شده‌است. (با دروازه هند در بمبئی اشتباه نشود.)

پرونده:Jantar Delhi.jpg

جنتر منتر یا رصدخانه دهلی

جنتر منتر(Jantar Mantar)

این بنا به عنوان مرکز رصدخانه و تحقیقاتی نجومی توسط حاکم جی پور، در سال ۱۷۲۴ ساخته شده‌است. توسط این بنا که دارای محاسبات نجومی است، گردش ستارگان را اندازه گیری می‌کردند.

قلعه کهنه هند (پورانا کیلا Purana Quila)

قلعه کهنه هند معروف به پورانا کیلا بر روی خرابه‌های شهر کهن پاندواها که زمانی درکنار رودخانه یامونا قرار داشته، توسط شیر شاه سوری سلطان افغان که بر همایون شورید و دهلی را تصرف کرد طی سالهای ۱۵۳۸ و ۱۵۴۵ ساخته شده‌است.

پرونده:Safdarjung tomb.jpg

آرامگاه صفدر جنگ

آرامگاه صفدر جنگ (Safdarjung's Tomb)

بنای آرامگاه صفدر جنگ، وزیر دربار گورکانی، آخرین سبک معماری باغ مقبره‌ای دهلی در دوران امپراتوری مغولی هند است که در خلال سال‌های ۱۷۵۳ تا ۱۷۵۴ در زمان محمد شاه گورکانی، پادشاه هند، ساخته شده‌است.

پرونده:Tomb of Abdul Rahim Khan-I-Khana, Delhi.jpg

آرامگاه عبدالرحیم خان‌خانان در دهلی که از آرامگاه همایون الهام گرفته شده و در نزدیکی همان بنا نیز قرار دارد.

آرامگاه خان خانان (Abdul Rahim Khan-I-Khana's Tomb ) الگو:اصلی

میرزا عبدالرحیم خان‌خانان (۱۷ دسامبر ۱۵۵۶ - ۱۶۲۷ م /۱۴ صفر ۹۶۴ - ۱۰۳۶ ه‍. ق) پسر محمد بیرام‌خان خان‌خانان و از وزیران صاحب قدرت جلال‌الدین اکبرشاه بود که در روند مهاجرت هنرمندان ایرانی به هند نقش مؤثری داشت.

بنای آرامگاه عبدالرحیم خان خانان توسط او برای همسرش در ۱۵۹۵ م ساخته شد و خود او را در ۱۶۲۷ م در همانجا به‌خاک سپردند. این آرامگاه از آرامگاه همایون مشتق شده‌است و نمونه‌ای از یک نسخه جمع و جور از نوع آرامگاه‌های «مکعبی» است که در دهلی زیاد استفاده شده‌است. ازاره‌های دیوارهای بنا در باغی استوار است که نهرهای آب و استخر آن جایگزین باغ بزرگی است که در مقبره همایون دیده می‌شود.

آرامگاه عبدالرحیم خان‌خانان در نزدیکی مجموعه نظام‌الدین اولیاء و در کنار آرامگاه همایون در دهلی واقع است.

بازار چندی چوک

بازار بزرگ چندی چوک (به معنای میدان نقره) که روبه روی قلعه سرخ و در ضلع شمالی مسجد جامع دهلی قرار دارد، توسط جهان آرا بیگم دختر شاه جهان و به دست سازندگان تاج محل ساخته شده و یادآور هنر و تمدن عصر گورکانیان هند است. این بازار سنتی دارای راسته‌های زیادی است که بازار اصلی شهر دهلی (قدیم) را تشکیل می‌دهد. این بازار توسط کانال‌هایی پر از آب به دو بخش تقسیم شده که آب کانال هنگام شب بسان نقره در زیر نور ماه می‌درخشیده‌است.

قلعه تغلق آباد

پایتخت غیاث الدین تغلق در فاصله ۸ کیلومتری از قطب منار قرار دارد که به دلیل استراتژیک احداث گردیده و اکنون تعداد کمی از استحکامات و تالارهای زیر زمینی آن بر جای مانده‌است. براساس برخی حکایات ویران شدن شهر بر اثر نفرین خواجه نظام الدین اولیا بوده‌است.

فیروز شاه کتلا

در شهر فیروزآباد هند، نزدیک به دهلی گیت در قرن ۱۴ میلادی به وسیله فیروز شاه تغلق ساخته شد. ستون معروف سنگی به ارتفاع ۱۴ متر حامل پیغام صلح آشوکا در این محل قرار دارد.

اماکن مذهبی غیر اسلامی

معبد آکشاردام که بزرگترین معبد آیین هندو در جهان به حساب می‌آید، چترپور مندیر (شهر معابد)، بیرلا مندیر، بنگالاصاحب گوردوارا، کلیسای قلب روحانی و معبد ایسکون، از معروفترین معابد و اماکن مذهبی غیر اسلامی در دهلی به شمار می‌روند.

پارک‌ها

پرونده:Delhi Park.jpg

پارک دهلی

لودی گاردن پارک پنج حس (Garden of Five Senses)، نهرو پارک، بودا پارک، پارک آهوها(Deer Park)، پارک دهلی، دلهی ریج، پارک اجمل خان و مجموعه دهولاکن از معروفترین پارک‌های این شهر محسوب می‌شوند.

مراکز خرید

از مراکز عمده خرید برای جهانگردان می‌توان دیلّی هات، جان پت، کانات پَلِس، پالیکا بازار، اَنسال پلازا، آی.ان.ای (آینا) مارکت، سروجی نگر، کارول باغ را نام برد. صنایع دستی پارچه‌ای، چوبی و سنگی از بهترین سوغاتی‌های هند است.

زبان

زبان‌های رسمی این شهر زبان هندی، پنجابی، اردو و انگلیسی می‌باشند.

دانشگاه‌ها

پرونده:Delhi airport departure terminal 1A (1).JPG

ترمینال خروجی فرودگاه بین‌المللی ایندرا گاندی دهلی‌نو

دهلی از شهرهای مهم دانشگاهی هند به شمار می‌رود. در سال تحصیلی ۰۵-۲۰۰۴ در دهلی ۱۶۵ کالج دایر بوده‌است شامل ۵ کالج پزشکی ۸ کالج مهندسی. شهر دهلی شش دانشگاه مهم دارد که عبارتند:

• دانشگاه جواهر لعل نهرو (Jawaharlal Nehru University) سال تاسیس ۱۹۶۹
• دانشگاه دهلی (University of Delhi) سال تاسیس ۱۹۲۱
• دانشگاه جامعه ملی اسلامی (Jamia Millia Islamia) سال تاسیس ۱۹۲۰
• دانشگاه گورو گوبیند سینگ ایندراپراستا (Guru Gobind Singh Indraprastha University) سال تاسیس ۱۹۹۸
• دانشگاه ایندرا گاندی (Indira Gandhi National Open University) سال تاسیس ۱۹۸۵
• دانشگاه جامعه همدرد (Jamia Hamdard) سال تاسیس ۱۹۸۹

افزون بر آن دهلی ۹ دانشگاه مجازی دارد.

پرونده:DelhiMetro.jpg

مترو دهلی

همچنین از دیگر مراکز آموزش عالی و تحقیقاتی دهلی می‌توان به این موسسات اشاره کرد:

• All India Institute of Medical Sciences
• Indian Institute of Technology Delhi
• Netaji Subhas Institute of Technology
• Delhi College of Engineering
• Faculty of Management Studies
• Delhi School of Economics
• Indian Institute of Foreign Trade

پانویس

الگو:پانویس <tr>

پرونده:GateIndia.jpg

دروازه هند یاایندیا گیت

پرونده:India gate.jpg

بنای یادبود سربازان هندی کشته شده در جنگ جهانی اول

منابع

• http://www.iranconsulatehyd.org/

• الگو:یادکرد-ویکی

• الگو:یادکرد-ویکی
• ویکی‌تراول، صفحه دهلی (بازیابی ۱۹ آوریل ۲۰۰۸)

• الگو:یادکرد-ویکی

• Provisional Population Totals : India. Census of India ۲۰۰۱, Paper ۱ of ۲۰۰۱. Office of the Registrar General, India. Archived from the original on ۲۰۰۷-۰۸-۱۱. Retrieved on ۲۰۰۷-۰۱-۰۸.

• Chapter ۱۵: Education (PDF). Economic Survey of Delhi, ۲۰۰۵–۰۶ ۱۷۳–۱۸۷. Planning Department, Government of National Capital Territory of Delhi. Retrieved on ۲۰۰۶-۱۲-۲۱.
• الگو:یادکرد-ویکی
• Heaven on Earth: Islam", November ۲۳, ۲۰۰۴ video documentary, History Channel. Producer/director, Stephen Rooke. Scriptwriter/host: Christy Kenneally

• الگو:یادکرد-ویکی

• ۲۰۰۲ ,The Dawning place of the Remembrance of God, The National Spiritual Assembly of the Baha'is of India
• بروشور معبد لوتوس (مشرق اُلاذکار بهائی. بهاپور، دهلی‌نو، هندوستان)
• Red Fort, A Latest Tourist Guide Book

الگو:ایالت‌های هند