عِبادیه (از معتزله)

از معتزله (کسانی که از جنگ با امام علی و مخالفین او خودداری کردند).

ایشان اصحاب عباد بن سلیمان می باشند. وی می گفته: «اعراض، دلالت بر خدا ندارند بلکه اجسام هستند که این دلالت را دارند». او قبول نداشت که خدا قبل از وجود اشیاء به آن ها علم دارد و استدلال می نمود که قبل از وجود، چیزی وجود ندارد تا علم به آن تعلق گیرد. وی در صورت امکان، قتل مخالفین خود را تجویز می کرد. عبادیه در مسئله علم و قدرت و سایر صفات رأی مخصوصی داشته و اجازه این که گفته شود خدا علم دارد و قدرت دارد یا بگوئیم ندارد، را نمی داده اند.

ابوسهل عباد بن سلیمان (یا بن سلمان) صَیمَری بصری معتزلی از بزرگان معتزله بوده است. وی که توسط ابوعلی جبایی به حاذق بودن در علم کلام توصیف شده، با عقاید معتزله در برخی از امور مخالفت داشته است. عقیده مناسبت طبیعی بین لفظ و معنا که در مباحث وضع اصول فقه مطرح می شود، از جمله عقاید اوست. از تاریخ دقیق مرگ او اطلاعی یافت نشد ولی از این که در ایام مأمون (م: 218هـ. ق) مناظره ای با عالمان دیگر داشته است، می توان گفت وی در اواخر قرن دوم و اوائل قرن سوم می زیسته است.

در چاپ موجود البدء و التاریخ این کلمه با باء مشدد و به صورت عبّادیه ضبط شده است. .

ابوالحسن اشعری در مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، غیر از آن چه آیت الله سید مهدی روحانی در متن، مورد اشاره قرار داده، می گوید: «اصحاب عباد بن سلیمان می گویند: خدا قادر بر ظلم است ولی نمی گوییم قادر بر ظلم کردن است و قادر بر جور است ولی نمی گوییم قادر بر جور کردن است». و در جای دیگر می گوید: «عبادیه، اصحاب عباد بن سلیمان می گویند: «خدا قبل است ولی گفته نمی شود او قبل از اشیاء است و گفته نمی شود بعد از اشیاء و یا اول اشیاء است».

مصحح مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین نام وی را به تشدید عبّاد بن سلیمان ضبط کرده بود.