سعدیه

از صوفیه رفاعیه.

این فرقه از مشهورترین فرقه های صوفیه است که در ترکیه بوده و منسوب به سعدالدین جباوی می باشد. وی در سال 700 یا 736 هجری قمری وفات کرده است. اولاد و نوادگان او به صلاح معروف بوده و زاویه ای در محله قُبَیبات (در دمشق ) داشته اند.

در میان ایشان، شخصی به نام محمد بن سعدالدین، شیخ این طائفه می گردد و چنین برمی آید که ظهور این طریقه بدست او و نه به دست جدش، سعدالدین، بوده است. محمد بن سعدالدین پس از نزاعی که با دیگر خویشاوندان شیخ سعدالدین پیدا می کند، شیخ این طریقه گشته و نفوذ و تمکن مالی بسیاری در دمشق می یابد. وی در سال 1012هجری قمری وفات کرده است. پس از او پسرش سعدالدین جانشین وی شده و در سال 1036هجری قمری در راه حج بدرود حیات می گوید. این طریقه در قرن یازدهم در مصر و ترکیه رواج داشته است.

سعدیه فرعی از رفاعیه بشمار می رود. عمامه های آن ها مایل به زردی و دوازده تَرَک دارد موی خود را رها کرده و تسلط ویژه ای نسبت به مارها دارند و پس از تجمع، چند افعی می خورند.

محبی در خلاصة الاثر می گوید: «بنو سعدالدین تخصصی در ابراء جنون دارند و خط هایی ـ هر جور شد ـ بر کاغذ می کشند و علیل را شفا می دهند».

سعدالدین جباوی فرزند شیخ یونس شیبانی بوده است. وی در جوانی از اطاعت پدر (که از مردان صالح دانسته شده) سر بازمی زند و به جماعتی راهزن می پیوندد، لکن در اثر دعای پدر، خوابی دیده و به مسیر صلاح باز می گردد. وی بر زهد اصرار می ورزیده و مکررا به حج می رود و پس از مدتی به شام بازگشته و در دمشق، سلسله خویش را پایه گذاری می نماید. جبا نام منطقه ای است که بین حوران و دمشق واقع است.

تری مینگهام در تشریح فرقه های رفاعیه به حضور ایشان در سوریه اشاره کرده و می نویسد: « رفاعیه در زمان وکالت ابومحمدعلی حریری (م: 645هـ. ق در بصره ) که مسلک ملامتی داشت، در سوریه منتشر شد. این فرع با نام حریریه شناخته می شود. و فرع دیگری نیز توسط طالب رفاعی (م: 683ق) تأسیس شد. فرع های دیگری که اهل سوریه بودند عبارت هستند از سعدیه یا جیباویه و سیادیه. »

لویی ماسینیون می نویسد رفاعیه در بصره پدید آمده و در دمشق و استانبول منتشر شدند. رفاعیه در سوریه دارای فروع: حریریه، سعدیه و سیادیه بوده و در مصر دارای فروع: بازیه، مالکیه و حبیبیه می باشند. رفاعیه مربوط به قرن نوزدهم میلادی می باشند.

لویی ماسینیون همچنین فرقه سعدیه (منسوب به سعدالدین جباوی (م: 1335میلادی) شاخه صوفیه رفاعیه در سوریه ) ر به دو شاخه عبدالسّلامیه و ابوالوفائیه تقسیم می کند.