محمد بن عثمان میرغنی

محمد بن عثمان المیرغنی مؤسس طریقه ختمیه است. وی در سال 1208 هجری قمری در طائف متولد می گردد و پس از چندی به احمد بن ادریس فاسی ارادت ورزیده و از زمره شاگردان مهم وی می شود. او به اشاره استاد خود به مصر مسافرت می نماید. پس از چندی از مصر به سودان رفته و در آن جا مقیم می گردد. وی در سودان مسجدهایی بنا می کند. میر غنی سفرهایی به مناطق دیگر آفریقا نیز داشته است. طریقت وی را ختمیه نامیده اند و آن را برگرفته شده از پنج فرقه نقشبندیه، قادریه، شاذلیه، جنیدیه و میرغنیه دانسته اند. طریقت میرغنیه ـ برخلاف آن چه در متن مشاهده می شود ـ منسوب به عبدالله المیر غنی معروف به محجوب (م: 1207هـ. ق) جدّ محمد بن عثمان دانسته شده است.

نام «میرغنی» را نام جدّ ششم وی دانسته اند و آن را نامی فارسی برشمرده اند. محمد بن عثمان دارای کتاب هایی بوده و فرقه او بزرگترین و اثرگذارترین طریقه تصوف در سودان برشمرده شده است. وی در سال 1268هجری قمری وفات یافته است. از وی مؤلفات بسیاری به جای مانده است. طریقه ختمیه بیشتر بر صلوات استوار است.

ابوجعفر محمد بن عثمان بن سعید العمری عسکری، دومین وکیل از نواب اربعه امام زمان (عجل‌الله فرجه) در عصر غیبت است. وی همراه با پدرش از وکلاء حضرت به حساب مي‌آیند. وی که ساکن سامرا بوده، در بعضی تراجم، به سَمّان ملقب شده است. از ناحیه امام زمان(عجل الله فرجه) توقیعاتی دالّ بر جلالت شأن وی وارد شده است. وی دو ماه پیش از مرگ خود برای خود قبری کنده و مي‌گویند حضرت به او خبر مرگش را داده است.

وی در سال 305 هجری قمری درگذشته است.

ابوجعفر محمد بن عثمان بن سعید عُمری دومین نائب خاص حضرت حجت علیه السلام است. وی که فرزند عثمان بن سعید نخستین نائب حضرت صاحب الزمان عجل الله فرجه بوده، پس از پدر به این مقام برگزیده مي‌شود. ابوجعفر که پیش از این در منزل امام عسکری علیه السلام ملازم پدرش بود، در دوره غیبت دستیار اصلی پدر خود مي‌گردد. در روایاتی که از امام عسکری علیه السلام نقل شده ایشان ابوجعفر و پدرش را توثیق کرده و به عنوان امین خویش معرفی کرده اند. توقیعی نیز از ناحیه امام زمان علیه السلام خطاب به ابوجعفر صادر شده که در آن امام به ابوجعفر تسلیت گفته اند. در این نامه امام علیه السلام مي‌فرمایند: «از کمال سعادت پدر تو آن بود که خداوند فرزندی مانند تو به او عطا کرد که جانشین او است. » و سپس او را دعا کرده اند. ابوجعفر مدتی طولانی در این مقام خدمت کرد، هرچند چند نفر از افراد نیابت او را به رسمیت نشناختند که برخی از ایشان عبارت بودند از: ابوطاهر محمد بن علی بن بلال، احمد بن هلال کرخی و محمد بن نصیر نمیری. ابوجعفر در سال 305 هجری قمری وفات یافت.