ناصرخسرو

ابومعین ناصر بن خسرو بن حارث قبادیانی بلخی مروزی ملقب به حجت از شعرای بنام و از جمله داعیان مشهور اسماعیلی است. وی که در 394 هجری قمری در قبادیان (از نواحی بلخ ) در خانواده ای از دیوانیان بلخ بدنیا آمده، از ابتدای جوانی به تحصیل علوم مختلف پرداخت. وی در جوانی به دربار غزنویان تقرب جسته و پس از مدتی از این امور دلزده شده و به قصد کشف حقیقت عازم سفر مکه گردید. این سفر که هفت سال (از سال437تا444هـ. ق) به طول انجامید، زمینه نوشتن کتاب سفرنامه را فراهم آورد. کتابی که ناصر در آن از سفر خویش به تمام سرزمین های اسلامی آن روزگار از مصر و سودان تا سوریه و فلسطین و آسیای صغیر سخن گفته است. ناصرخسرو در مصر 3سال ماندگار گردیده و در اثر آشنایی با « المستنصر بالله » (م: 487هـ. ق) خلیفه فاطمی به کیش اسماعیلی و طریقت فاطمی درآمد تا جایی که از مؤمنان متعصب به آن مذهب گردید و پس از چندی سرپرستی مذهب اسماعیلی در خراسان به او محول شد. وی در سال 440هجری قمری در حالی که پنجاه ساله بود به بلخ وارد گشته و در امر تبلیغ تا آن جا پیش رفت که اهل سنت بلخ وی را مجبور به فرار از آن منطقه نمودند. وی سپس به مازندران رفته و سرانجام در قلعه « یمگـان » واقع در منطقه بدخشان افغانستان مقیم گردید. وی در سال 481 یا471هجری قمری وفات یافته است. مذهب ناصرخسرو، قبل از گرویدن به اسماعیلیه معلوم نیست اما وی در اشعار خویش به گمراهی دوران جوانی خویش اشاره دارد.