اصحاب فضاء

(یا: فضائیه )

از مشبّهه.

مطهر مقدسی در البدء و التاریخ می نویسد: «ایشان معتقدند خداوند جسم است نه مانند اجسام، و بسیط است و در جای تمام اشیاء است».

محمد بن احمد خوارزمی یکی از فرقه مشبّهه را قضائیه (به قاف) بر شمرده و می نویسد: «فرقة هفتم از مشبّهه قضائیه اند و به این نام خوانده شدند چون معتقدند که خدا (تعالی الله عما یقولون علواً کبیراً) قضاء است». لکن از کلام البدء و التاریخ معلوم می شود که در کلام محمد بن احمد خوارزمی هم باید نام این فرقه فضاء (به فاء) باشد و نه قضاء (به قاف)؛ چرا که فضائیه (به فاء) با مشبّهه بودن سازگارتر است و در این صورت است که می توان آن ها را از مشبّهه برشمرد. چنان که ابوالحسن اشعری در باب تجسیم و مجسّمه می گوید: «عده ای می گویند معبودشان فضا است و او جسمی است که اشیاء در آن حلول می کنند و حد و نهایت ندارد. و بعضی می گویند او فضا است و جسم نیست و اشیاء، قائم به او می باشند».