اسماعیلیه خالص
دائرة المعارف بزرگ اسلامی می نویسد: « نوبختی و سعد بن عبدالله اشعری اسماعیلیه خالصه را با خطّابیه، پیروان ابوالخطّاب غالی شیعی یکی می دانند. این دو که به طور کلی بر تأثیر خطّابیه بر شکل گیری اسماعیلیه تأکید دارند، یادآور می شوند که پس از مرگ ابوالخطّاب شماری از خطابیان به پیروان محمد بن اسماعیل ملحق گشتند و سرانجام، مدعی شدند که روح ابوالخطاب در محمد بن اسماعیل حلول کرده است. در امّ الکتاب نیز که اصل متن عربی آن احتمالاً در نیمه دوم قرن 2 هجری قمری در میان گروه مخمّسه از غلات شیعه در جنوب عراق تدوین یافته، و در قرون بعدی به کتابخانه های خصوصی اسماعیلیان نزاری در پامیر و بدخشان راه پیدا کرده، از خطّابیه به عنوان بنیان گذاران مذهب اسماعیلی نام برده شده است. شماری از منابع متأخر نیز از رابطه نزدیک خطابیان و اسماعیلیان نخستین سخن گفته اند. ماهیت دقیق روابطی که احتمالاً بین اسماعیلیه خالصه و مبارکیه از یک سو، و این گروه های نخستین اسماعیلی و خطّابیه از سوی دیگر وجود داشته، نامعلوم است. ولی مسلّم است که نخستین گروه های اسماعیلی در محیط شیعیان امامی در جنوب عراق، خاصه کوفه که در آن خطّابیه و غلات شیعی دیگر نیز فعالیت داشتند ـ ظاهر شدند و دهه های نخستین حیات مستقل خود را نیز در همان جا گذراندند. » [۲]
رک: اسماعیلیه.
پانویس
- ↑ خاندان نوبختی، عباس اقبال، ص250 / فرق الشیعة، حسن بن موسی نوبختی، ص68 / المقالات و الفرق، سعد اشعری، ص80
- ↑ دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج8، ص682
