واقفه (از اسماعیلیه)

از اسماعیلیه.

شریف یحیی الامین می نویسد: «گروهی از اسماعیلیه در باب اسماعیل بن جعفر و محمد بن اسماعیل قائل به توقفند.»

از ظاهر عبارت برمی آید که ایشان در باب مرگ این دو قائل به توقف می باشند.

در مـورد واقفه اسماعیلیه ایـن تـوضیـح لازم اسـت کـه پـس از درگـذشت اسماعیل، طرفداران او به دو دسته تقسیم شدند. گروهی از آنان مرگ اسماعیل را باور نکردند و معتقد شدند که مرگ او از روی تقیه اعلام شده و او مهدی موعود است. حسن بن موسی نوبختی در کتاب فرق الشیعة و اشعری قمی در کتاب المقالات و الفرق این گروه را اسماعیلیه خالصه و خطّابیه نامیده اند، و محمد شهرستانی در الملل و النحل این گروه را اسماعیلیان واقفه می نامد. چون در امامت اسماعیل متوقف شدند. دسته دوم که اکثریت اسماعیلیان در آن زمان را تشکیل می دادند و چون اکثریت از دسته دوم بودند عامه نامیده شده اند، مرگ اسماعیل بن جعفر الصادق را باور کرده و قائل به امامت محمد بن اسماعیل بن جعفر الصادق شدند. این گروه معتقدند محمد فرزند اسماعیل از سوی امام صادق علیه السلام به مقام امامت منصوب شده است. بنا به نظر عبدالقاهر بغدادی در کتاب الفرق بین الفرق این گروه به نام مبارکیه نامیده شده اند. از میان این گروه دسته ای به وجود آمدند که در امامت محمد بن اسماعیل متوقف شدند و او را مهدی و قائم دانستند در برخی از منابع همچون فرق الشیعة حسن بن موسی نوبختی از آن ها به عنوان سبعیه نام برده شده است. اما معروف ترین کسانی که به اندیشه مهدویت و قائمیت محمد بن اسماعیل بن جعفر الصادق قائل اند، زندیقیان هستند و بسیاری از نویسندگان قـدیم و جدیـد اسماعیلیان را کـاملاً منطبـق بـر زندیقیان دانستند.