بابیة الحشویة

مصحف نابته.

ابن ندیم در الفهرست بابی منعقد کرده و در آن اخبار مجبّره و بابیه الحشویه و نام کتاب های آنان را برمی شمرد. وی در این باب از نجار، حفص القرد و ابن کلّاب نام برده و در ترجمة ابن الکلاب می گوید: «وی از بابیة الحشویة می باشد».

محقق کتاب لسان المیزان نام وی را حفص الفرد ـ به فاء ـ ذکر کرده است. در حالی که خود تصریح دارد که در نسخه خطی کتاب مذکور، قرد ـ به قاف ـ موجود است. حال آن که محمد بن احمد ذهبی در میزان الاعتدال نیز این کلمه را با قاف آورده است.

حفص القرد را ابن حجر عسقلانی، بدعت گذار معرفی کرده و از مناظره ای یاد می کند که در آن شافعی، حفص را تکفیر می نماید در صورتی که چنین مناظره ای موجود باشد، حفص تا اواخر قرن دوم زنده بوده است.

به نظر می رسد این لفظ مصحّف نابته است. چنان که زمخشری در اساس البلاغة، می گوید: « نابته فرقه ای از حشویه هستند». عبدالرحیم خیاط نیز در الانتصار و الرد علی ابن الراوندی الملحد، لفظ نابته را بسیار استعمال کرده ، و چنان که پیداست مراد وی، طرفداران معاویة بن ابی سفیان است که از اهل حدیث بوده اند.

البته ظاهراً نابته لقبی است که بر عموم اهل حدیث اطلاق شده و اختصاص به طرفداران معاویة بن ابی سفیان ندارد.

در چاپ های جدید الفهرست، این نام چنان که آیت الله سید مهدی روحانی ذکر کرده اند به صورت صحیح «نابتة الحشویه » ضبط شده است. و مصحّح کتاب در پاورقی اشاره دارد که در برخی از چاپ های قبل این نام به صورت بابیة الحشویة بوده است. شایان ذکر است که در ترجمه فارسی الفهرست، این نام به صورت بابیه الحشویه ضبط شده است.