|
|
| (۴ نسخه‌های متوسط توسط ۲ کاربران نشان داده نشده) |
| سطر ۱: |
سطر ۱: |
| − | {{دیگر کاربردها}}
| |
| − | {{coord|12|39|N|8|0|W|type:country|display=title}}
| |
| − | {{جعبه اطلاعات کشور|
| |
| − | نام اصلی = République du Mali |
| |
| − | نام فارسی رسمی = جمهوری مالی |
| |
| − | نام عادی = مالی |
| |
| − | تصویر پرچم = Flag of Mali.svg |
| |
| − | تصویر نشان ملی = Coat of arms of Mali.gif |
| |
| − | شعار ملی = «یک مردم، یک هدف، یک کیش» |
| |
| − | سرود ملی = [[سرود ملی مالی|برای آفریقا و برای تو مالی]] |
| |
| − | نقشه = Mali (orthographic projection).svg|thumb|300px |
| |
| − | پایتخت = [[باماکو]] |latd=۱۲|latm=۳۹|latNS=N|longd=۸|longm=۰|longEW=W|
| |
| − | بزرگترین شهر = [[باماکو]] |
| |
| − | زبان رسمی = [[زبان فرانسوی]] |
| |
| − | نوع حکومت = نیمه [[جمهوری]] |
| |
| − | نوع حاکمان = • [[رئیس جمهور]]{{سخ}}[[نخست وزیر]] |نام حاکمان = [[ابراهیم ابوبکر کیتا]]{{سخ}}در اثر کودتای نظامیان سقوط کرد.
| |
| − | [[مودیبو سیدیبه]] |
| |
| − | نحوه تشکیل = استقلال |
| |
| − | موارد منجر به تشکیل = از [[فرانسه]] |
| |
| − | تاریخ تشکیل = [[۲۲ سپتامبر]] [[۱۹۶۰ (میلادی)|۱۹۶۰]] |
| |
| − | مساحت = ۱٬۲۴۰٬۱۹۲ |
| |
| − | رتبه مساحت = ۲۴ام |
| |
| − | درصد آبها = ۱٫۶ |
| |
| − | سال براورد جمعیت = [[۲۰۰۷ (میلادی)|۲۰۰۷]] |
| |
| − | جمعیت = ۱۴٬۵۱۷٬۱۷۶ |
| |
| − | رتبه جمعیت = ۶۶ام |
| |
| − | تراکم جمعیت = ۱۱ |
| |
| − | رتبه تراکم جمعیت = ۲۰۷ام |
| |
| − | سال تولید ناخالص داخلی = |
| |
| − | تولید ناخالص داخلی = |
| |
| − | رتبه تولید ناخالص داخلی = |
| |
| − | سرانه تولید ناخالص داخلی = |
| |
| − | رتبه سرانه تولید ناخالص داخلی = |
| |
| − | سال شاخص توسعه انسانی = |
| |
| − | شاخص توسعه انسانی = |
| |
| − | رتبه شاخص توسعه انسانی = |
| |
| − | وضع شاخص توسعه انسانی = |
| |
| − | واحد پول = فرانک سی اف ای |
| |
| − | کد واحد پول = XOF |
| |
| − | منطقه زمانی = GMT |
| |
| − | منطقه زمانی تابستانی = DST |
| |
| − | utc = +۰ |
| |
| − | dst = +۰ |
| |
| − | کد بین‌المللی خودرو = |
| |
| − | دامنه اینترنتی = [[.ml]] |
| |
| − | پیش‌شماره تلفنی = ۲۲۳ |
| |
| − | }}
| |
| − |
| |
| | '''جمهوری مالی''' کشوری است در [[آفریقا|آفریقای]] غربی. | | '''جمهوری مالی''' کشوری است در [[آفریقا|آفریقای]] غربی. |
| | این کشور محصور در خشکی، در جنوب [[صحرای بزرگ آفریقا]] قرار گرفته و بخش‌هایی از آن در این صحرا واقع شده‌است. | | این کشور محصور در خشکی، در جنوب [[صحرای بزرگ آفریقا]] قرار گرفته و بخش‌هایی از آن در این صحرا واقع شده‌است. |
| سطر ۵۵: |
سطر ۷: |
| | مالی در قدیم بخشی از یک پادشاهی بزرگ‌تر به نام [[پادشاهی مالی]] بود. | | مالی در قدیم بخشی از یک پادشاهی بزرگ‌تر به نام [[پادشاهی مالی]] بود. |
| | | | |
| − | در شمال مالی از ژانویه ۲۰۱۲ درگیری‌هایی آغاز شد. در ۲۲ مارس ۲۰۱۲ گروهی از سربازان کنترل کاخ ریاست جمهوری را به‌دست گرفته و دولت مالی را منحل اعلام کرده و قانون اساسی آن را به حال تعلیق درآوردند.<ref>Adam Hossiter [http://www.nytimes.com/2012/03/23/world/africa/mali-coup-france-calls-for-elections.html Soldiers Overthrow Mali Government in Setback for Democracy in Africa]. New York Times (22 March 2012)</ref> اسلام‌گرایان جدایی‌طلب شمال مالی منطقه شمال را «اَزَواد» می‌نامند و در ۶ آوریل ۲۰۱۲، شورشیان موسوم به «جنبش ملی برای آزادی ازواد» جدایی کشوری به نام [[ازواد]] را از مالی اعلام کرد.<ref>Lydia Polgreen and Alan Cowell, [http://www.nytimes.com/2012/04/07/world/africa/mali-rebels-proclaim-independent-state-in-north.html?_r=1&adxnnl=1&adxnnlx=1333728086-ZXpwSz3KFqUnA4lteq4j4w "Mali Rebels Proclaim Independent State in North"], "New York Times" (6 April 2012)</ref> مدت کوتاهی پس از آن، این جنبش توسط گروه‌های اسلام‌گرای مرتبط با [[القاعده]] به حاشیه رانده شد و خواسته‌های خود را برای جدایی از مالی کنار گذاشت. شورشیان اسلام‌گرای افراطی بعد از اعمال کنترل نظامی در مناطق شمال به اجرای مقررات اسلامی به سبک [[طالبان]] در افغانستان پرداختند.<ref>تقی‌زاده، رضا: [http://www.radiofarda.com/content/f12_islamists_in_mali/24822091.html آیا حکومت طالبان در مالی تکرار خواهد شد؟]. در رادیو فردا. ۲۵ دی ۱۳۹۱.</ref> سربازانی که در پایتخت قدرت را در دست گرفته‌اند به [[دیونکوندا ترائوره]]، رئیس مجمع ملی، اجازه دادند تا مطابق با قانون اساسی به عنوان رئیس دولت عمل کند، اما این سربازان نیز همچنان قدرت قابل توجهی در دولت دارند. برنامه‌هایی برای بازپس‌گیری کنترل در شمال کشور با کمک‌های بین‌المللی در حال انجام است و در این رابطه نظامیان فرانسه به یاری دولت مالی شتافته و مواضع شورشیان شمال را بمباران کرده‌اند.<ref>[http://www.radiofarda.com/content/f12_mali_french_bombs/24823414.html رادیو فردا]، بازدید: ژانویه ۲۰۱۲.</ref> دولت موقت قصد دارد پس از فیصله یافتن غائله شمال، انتخابات ملی را که مدت‌ها به تاخیر افتاده برگزار کند. البته باید اضافه کرد که کشور مالی یک از مستعمرات قدیم کشور فرانسه هست که این کشور به دلیل وجود منابع طلا و ارانیوم در مالی به سادگی دست بردار این سرزمین نخواهد بود و القاعده هم چشم به منابع غنی طلا و ارانیوم دوخته است.
| |
| | | | |
| | == جغرافیا == | | == جغرافیا == |
| − | [[پرونده:Mali Topography.png|راست|انگشتی|نقشه عوارض‌شناسی مالی.]]
| |
| | کشور مالی با [[موریتانی]]، [[الجزایر]]، [[نیجر]]، [[بورکینافاسو]]، [[ساحل عاج]]، [[گینه]] و [[سنگال]] همسایه است. | | کشور مالی با [[موریتانی]]، [[الجزایر]]، [[نیجر]]، [[بورکینافاسو]]، [[ساحل عاج]]، [[گینه]] و [[سنگال]] همسایه است. |
| | | | |
| سطر ۷۵: |
سطر ۲۵: |
| | مالی در گذشته به عنوان یک امپراتوری بازرگانی مطرح بود و راه ارتباطی از میان [[صحرای بزرگ آفریقا]] شناخته می‌شد. | | مالی در گذشته به عنوان یک امپراتوری بازرگانی مطرح بود و راه ارتباطی از میان [[صحرای بزرگ آفریقا]] شناخته می‌شد. |
| | | | |
| − | این سرزمین میان سال‌های [[۱۸۸۱ (میلادی)|۱۸۸۱و]] [[۱۸۹۵ (میلادی)|۱۸۹۵]] مستعمره [[فرانسه]] بود.
| |
| − | * [[۱۹۶۰ (میلادی)|۱۹۶۰]]: کسب استقلال به رهبری [[مودیبو کیتا]] که یک سوسیالیست ضد فرانسه بود.
| |
| − | * [[۱۹۶۸ (میلادی)|۱۹۶۸]]: کودتای نظامی و حکومت تک حزبی به رهبری ژنرال [[موسی ترائوره]].
| |
| − | * [[۱۹۸۵ (میلادی)|۱۹۸۵]]: جنگ شش روزه با بورکینافاسو.
| |
| − | * [[۱۹۹۰ (میلادی)|۱۹۹۰]]: تظاهرات دموکراسی.
| |
| − | * [[۱۹۹۱ (میلادی)|۱۹۹۱]]: ترائوره دستگیر می‌شود.
| |
| − | * [[۱۹۹۲ (میلادی)|۱۹۹۲]]: انتخابات آزاد چند حزبی.
| |
| − | * [[۳ فروردین]] [[۱۳۹۱]] ([[۲۰۱۲ (میلادی)|۲۰۱۲ میلادی]]): کودتای نظامی و سرنگونی دولت
| |
| − |
| |
| − | == سیاست ==
| |
| − | [[پرونده:George Bush and Amadou Toumani Toure.jpg|بندانگشتی|250px|جورج بوش و آمادو تومانی توره]]
| |
| − |
| |
| − | با شکست حکومت [[ترائوره]] در سال [[۱۹۹۲ (میلادی)|۱۹۹۲]] اکنون کشور به صورت چند حزبی اداره می‌شود. ارتش نقش اساسی در رهبری کودتا داشت. ترائوره که به عنوان رئیس جمهور موقت سرکار بود، در ظرف کمتر از یک سال حکومت کشور را به یک دولت غیر نظامی تبدیل کرد. این اولین تجربه مالی از سیاست چندحزبی بود. برقراری روابط دوستانه با توارگ، پس از امضای قرارداد صلح [[۱۹۹۱ (میلادی)|۱۹۹۱]]، یک واقعه مهم سیاسی است. فقرزدایی و فرونشاندن مخالفینی که احساس می‌کنند «مالی» توانایی ایجاد احزاب مختلف را ندارد، از رئوس برنامه دولت است.
| |
| − |
| |
| − | == جمهوری سوم ==
| |
| − | در سال ۱۹۹۱م بعد از یک همه‌پرسی، قانون اساسی که توسط یک کنفرانس ملی تدوین شده بود به تصویب رسید که در این قانون به نظام چندحزبی پس از ۳۰ سال قدرت تک حزبی اشاره شده بود. در جریان انتخابات پارلمانی ۱۹۹۱م حزب آدما ۷۶ کرسی از ۱۱۶ کرسی را بدست آورد و در ۲۶ آوریل ۱۹۹۱ بعد از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آلفا عمر کوناره، کاندیدای حزب آداما به پیروزی دست‌یافت.
| |
| − |
| |
| − | وی یونسی توره را به عنوان نخست وزیر انتخاب کرد ولی اعتراضات موجب شد تا عبدالله سکوسو مامور تشکیل کابینه شود. به سبب جنگ داخلی با [[طوارق]] و موافقت نامه صلح ۱۹۹۴ سکوسو به سبب نابسامانی مجبور به استعفا شد و به جای آن [[ابراهیم ابوبکر کیتا]] نخست وزیر شد.
| |
| − | در سال ۱۹۹۷ آلفا عمر دوباره نامزد ریاست جمهوری شد و به هر حال رئیس جمهور کشور انتخاب گشت. در سال ۲۰۰۲ در انتخابات همگانی ژنرال [[آمادو تومانی توره]] به عنوان نامزد مستقل توانست قدرت را در دست گیرد.
| |
| − |
| |
| − | == مجلس ملی ==
| |
| − | [[پرونده:Bamakomali (3).jpg|thumb]]
| |
| − |
| |
| − | کشور مالی تنها دارای یک مجلس ملی است که در مرکز شهر باماکو در محله باگاداجی از محلات قدیمی آن قرار دارد. نمایندگان مجلس برای پنج سال از طریق رای گیری مستقیم و عمومی انتخاب می‌شوند. نمایندگان مجلس از مصونیت پارلمانی برخوردارند، اما با اجازه کتبی مجلس می‌توان یک نماینده را دستگیر و محاکمه نمود. مجلس با طرح استیضاح می‌تواند دولت را مستعفی کند یا اعتماد خود را از آن بردارد.
| |
| − | مجلس ملی هر دو سال دوبار نشست عادی دارد. نشست‌های فوق العاده با تقاضای اکثریت نمایندگان و یا با تقاضای نخست وزیر برگزار می‌شود. حضور در نشست‌های مجلس برای عموم آزاد است.
| |
| − |
| |
| − | == احزاب سیاسی ==
| |
| − | تکثر احزاب در قانون اساسی کشور مالی پیش بینی شده‌است. بیش از ۷۰ حزب ثبت شده در کشور وجود دارد؛ البته همه این احزاب فعال نیستند و حدود ۱۵ حزب را می‌توان فعال نامید و باقی احزاب به هنگام انتخابات یا برای برخورداری از مزایای احزاب تشکیل شده‌اند و اصطلاحاً آنها از احزاب صوری می‌نامند.
| |
| − |
| |
| − | از سال ۱۹۹۲ تا سال ۲۰۰۲ حزب آدما (ائتلاف دمکراسی مالی) اکثریت کرسی‌های مجلس و شهرداری‌ها و نیز دولت را در اختیار داشت.
| |
| − | چهار حزب عمده مالی عبارتند از:
| |
| − | - حزب آدما،
| |
| − | - کمیته ملی ابتکار دمکراتیک به رهبری آقای مونتاگال که حزب مخالف و تندرو است،
| |
| − | - اتحاد سودانی اجتماع دمکراتیک آفریقایی که قدیمی‌ترین حزب کشور مالی
| |
| − | - جنبش میهنی برای نوگرایی به رهبری شوگل مایکا
| |
| | | | |
| | == تقسیمات کشوری == | | == تقسیمات کشوری == |
| | | | |
| − | [[پرونده:Mali Regions.png|چپ|بندانگشتی|250px]]
| |
| | * [[گائو]] | | * [[گائو]] |
| | * [[کیدال]] | | * [[کیدال]] |
| سطر ۱۲۰: |
سطر ۳۴: |
| | * [[تومبوکتو]] | | * [[تومبوکتو]] |
| | * [[سیکاسو]] | | * [[سیکاسو]] |
| − | * [[استان موپتی]] | + | * [[موپتی]] |
| | * [[سگو]] | | * [[سگو]] |
| | * [[باماکو]] | | * [[باماکو]] |
| | | | |
| − | == اقتصاد ==
| |
| − | [[پرونده:Usine de coton CMDT.png|thumb]]
| |
| − | * نقاط قوت: امکانات اقتصادی در این مدت رو به فزونی است. رودهای [[رود نیجر|نیجر]] و [[رود سنگال|سنگال]] امکانات آبیاری را فراهم می‌سازد.
| |
| − | * نقاط ضعف: فقر شدید. کشوری محصور و با مشکلات فراوان. آب و هوای مستعد خشکسالی.
| |
| − | * تولید ناخالص ملی - ارزش کلی و خدمات تولید شده در مالی (بر حسب [[دلار آمریکا]]): ۸٫۲ میلیارد دلار
| |
| − | * منابع معدنی این کشور عبارت‌اند از: طلا، اورانیم، فسفات و سنگ آهک.
| |
| − |
| |
| − | == آموزش ==
| |
| − | نظام آموزشی کشور مالی میراث بر جای مانده از زمان استعمار است و اهداف استعماری از جمله تقویت پایه‌های وابستگی و بهره‌برداری از آن ملت را دنبال می‌کند. مدرسه اسرای شهر کای یکی از نخستین مدارس کشور مالی که در سال ۱۸۸۶ گشایش یافت نماد هدف فوق است. رؤسای قبایل و سران مجبور بودند پسران خود را به این مدارس بفرستند تا آنها تحت آموزش‌های استعمار تربیت شوند و پس از جانشینی به جای پدران خود متحدان خوبی برای فرانسه باشند. هدف مدارس و مؤسسات آموزشی زمان استعمار فقط پرورش کارکنان نظام اداری بود. تدریس فقط به زبان فرانسه صورت می‌گرفت و دانش‌اموختگان، کارمندان دستگاه‌های دولتی می‌شدند.
| |
| − |
| |
| − | [[پرونده:Lycéens kati.jpg|thumb]]
| |
| − |
| |
| − | در زمان استقلال (۱۹۶۰م.)، تعداد ۵۰ هزار دانش‌آموز در ۱۰۱۷ کلاس تحت آموزش قرار داشتند و نرخ سوادآموزی ۶/۹ درصد بود. اولین هدف مقامات پس از استقلال افتتاح کلاس‌های جدید و تشویق زبان‌های مادری در روند آموزش بود. در ۱۷ سپتامبر ۱۹۶۲ اصلاح تعلیم و تربیت در کشور به تصویب رسید و هدف آن عبارت بود از: انطباق تحصیلات با واقعیات جامعه، امکان پذیرش تعداد تبیشتر دانش‌آموز در نظام آموزشی و آماده کردند آنها برای فعالیت به عنوان یک شهروند مفید. هدف تعلیم و تربیت زدودن تفکر استعماری و ارزش گذاری مجدد به فرهنگ آفریقایی تعریف شد.
| |
| − | در سال ۱۹۷۶ نرخ مدرسه روها ۱/۲۹ درصد (۹/۳۵ درصد پسر و ۲۲ درصد دختر) بود. در سال ۱۹۸۳ نرخ مدرسه روها در مقطع ابتدایی از ۴۶/۲۱ درصد (در سال ۷۹-۱۹۷۸) به ۶۵/۱۶ درصد کاهش یافت و در مقطع راهنمایی نیز از ۹۱/۱۳ درصد به ۲۱/۵ درصد کاهش یافت. علت این کاهش در واقع عدم وجود کلاس درس و معلم کافی بود. در سال ۱۹۸۴ برای هر هزار کودک در سن مدرسه فقط پنج کلاس درس وجود داشت. کلاس‌های موجود نیز قدیمی و فرسوده و مواد آموزشی بسیار کمیاب بود.
| |
| − |
| |
| − | در سال ۱۹۸۴ دولت وامی برای ساخت دو مرکز تربیت معلم (سالانه ۳۶۰ معلم) اخذ نمود. شغل معلمی جاذبه ندارد و معلم کافی موجود نیست. تعداد دانش آموزان در کلاس‌ها زیاد و اکثر مدارس چند نوبته کار می‌کنند. خانواده‌های سنتی هنوز هم فرستادن فرزندان خود به مدارس دولتی (فرانسه زبان) را مساوی با از دست دادن فرهنگ آنها می‌دانند. بسیاری از آنها ترجیح می‌دهند فرزندان خود را به مدارس عربی اسلامی و یا کلاس‌های حفظ قرآن بفرستند.
| |
| − |
| |
| − | در کنار مدارس فرانسه زبان، مدارس عربی نیز فعالیت دارند که تمام مواد درسی آنها به زبان عربی تدریس می‌شود و آموزش تا سطح دیپلم متوسطه ادامه دارد. خانواده‌های سنتی و مذهبی فرزندان خود را به این مدارس می‌فرستند. در سال ۱۹۹۶ دولت مالی دیپلم مدارس عربی را برای ورود به دانشگاه، اخذ بورس تحصیلی و ورود به دستگاه اداری از رسمیت انداخت و استدلال نمود که فرد برای ورود به دانشگاه و دستگاه اداری نیاز به تسلط بر زبان فرانسه دارد. اما مدارس عربی همچنان به کار خود ادامه می‌دهند و فارغ‌التحصیلان آنها با مشکل مضاعف بیکاری روبرو هستند.
| |
| − |
| |
| − | در کنار دو نوع آموزش فوق، کلاس‌های سنتی حفظ قرآن در مساجد، خانه‌ها و محله‌ها وجود دارد و کودکانی که توان تقبل هزینه‌های دو نظام آموزشی دولتی و عربی را ندارند به این کلاس‌ها می‌روند. اینها معمولاً فقرا و ضعیفان جامعه هستند که برای امرار معاش پس از پایان کلاس در خیابان‌ها به تکدی‌گری می‌پردازند و این امر یک عادت و امری پذیرفته شده‌است. دانش‌آموزان چنین مدارسی با گرسنگی و مشکلات کمبود لباس و مواد درسی آشنا هستند و بسیاری از آنها پس از چند سال مدرسه رفتن و عدم فراگیری سواد از مدرسه رانده می‌شوند و راه شهر را در پیش گرفته تا بر تعداد کودکان خیابانی و بزهکار شهرها بیفزایند.
| |
| − |
| |
| − | برنامه سواد آموزی رضایت بخش نیست. پس از استقلال پنج سال در روند آموزش توقف پدید آمد. در سپتامبر ۱۹۶۵ کنفرانس یونسکو در تهران برگزار شد و مالی، ایران و الجزایر برای اجرای تجربه سواد آموزی عملی برگزیده شدند. در فوریه- مارس ۱۹۶۶ یونسکو در باماکو سمیناری برای آغاز کار برگزار نمود و طرح به «مرکز ملی سواد آموزی» سپرده شد که بعدها به «انستیتو سواد آموزی کاربردی و زبان‌شناسی کاربسته» تبدیل و در سال ۱۹۷۵ به اداره کل تبدیل شد. در ۲۶ می۱۹۶۷ طی حکمی کاربرد زبان‌های محلی (بامبارایی، مالینکه، پل، سونقوی و تماچک) در تعلیم و تربیت مجاز شد.
| |
| − |
| |
| − | نتیجه طرح آنچنان که پیش‌بینی می‌شد نبود و کندی نظام اداری و عدم وجود انگیزه در مسؤولان موجب عدم موفقت طرح شد اما یک اثر مثبت داشت: افزایش انتشار نشریات به زبان‌های محلی که موجب می‌شد افراد آنچه را به زبان محلی فرا گرفته‌اند فراموش نکنند.
| |
| − |
| |
| − | == بهداشت ==
| |
| − | طبق گزارش‌های منتشره در سال ۱۹۸۵ برای هر یکصد هزار نفر ۵/۳ پزشک در کشور مالی وجود داشت و اکثر پزشکان در پایتخت تجمع کرده‌اند (۳۵ پزشک برای یکصد هزار نفر در پایتخت و ۲ پزشک در دیگر استان‌ها). نخستین پزشکان دانش‌آموخته در داخل کشور در تاریخ ۲۳ نوامبر ۱۹۷۴ دانشنامه دریافت کردند. در سال ۱۹۸۴ یک واحد تولید دارو با وامی به مبلغ ۶/۲ میلیارد فرانک سیفا توسط چین ساخته شد.
| |
| | | | |
| | == مذاهب و آداب == | | == مذاهب و آداب == |
| سطر ۱۶۴: |
سطر ۵۱: |
| | {{bar percent|[[ادیان بومی]]|red|5}} | | {{bar percent|[[ادیان بومی]]|red|5}} |
| | }} | | }} |
| − | تاریخ کشور مالی از قرن یازدهم میلادی با اسلام آمیخته شده‌است. مهمتریم شخصیت‌های تاریخ مالی مربوط به تاریخ اسلامی این کشور است. [[المراودین]] تحت لوای اسلام امپراتوری غنا را در سال ۱۰۷۶م. منقرض نمودند. | + | تاریخ کشور مالی از قرن یازدهم میلادی با اسلام آمیخته شده‌است. مهمتریم شخصیت‌های تاریخ مالی مربوط به تاریخ اسلامی این کشور است. |
| | | | |
| − | [[مانسا موسی|کانکان موسی]] امپراتور معروف مالی شهرت خود را مدیون سفر حجی است که در سال ۱۳۲۵م. انجام داد. در این سفر شصت هزار باربر از جمله پانصد برده وی را همراهی می‌کردند که هر کدام استوانه‌ای از طلا به وزن دو و نیم کیلوگرم حمل می‌کردند. وی با اهدای پنجاه هزار دینار به سلطان مصر و توزیع بیست هزار سکه طلا میان محرومان، [[قاهره]] و [[مکه]] را حیرت واداشت.
| |
| | | | |
| − | [[پرونده:Great Mosque of Djenné 3.jpg|بندانگشتی|بزرگترین مسجد]]
| + | == اقوام و زبان == |
| − | در قرن نوزدهم نیز دولت پل در [[ماسینا]] و امپراتوری [[الحاج عمر]] با اعلام جهاد علیه بی‌دینان و کافران بنیان‌های اسلام در این سرزمین را تحکیم نمودند. الحاج عمر رهبر فرقه تیجانیه در غرب [[آفریقا]] بود و در روستای دگیمبره نزدیک شهر باندیاگارا دفن است و مدفن وی زیارتگاه مؤمنان بسیاری است که به زیارت «امیرالمؤمنان» خود می‌آیند. وی بسال ۱۸۶۴ از دنیا رخت بربست.
| + | |
| | | | |
| − | در کشور مالی روستایی نیست که مسجد نداشته باشد ولو بسیار محقر با تسطیح قطعه‌ای زمین و ساخت برجی گلی و قرار دادن تخم شتر مرغ روی این مناره. مسجد با عظمت و تاریخی شهر جنه شاهکار معماری سودانی است. در هر روستا و محله‌ای کودکان آموزش قرآن می‌بینند. در این کشور فرقه‌های افراطی حضور چندانی ندارند، فقط [[وهابیت]] حضور اندکی دارد. در مکتب‌خانه‌ها طلبه‌ها قرآن را حفظ می‌کنند. این طلبه‌ها از هفت سالگی با سفر از شهری به شهر دیگر با تکدی‌گری امرار معاش می‌نمایند. هنوز هم آداب و سنن قدیمی در کنار آداب و سنن اسلامی اجرا می‌شود. تمامی اقوام (به غیر از تعدادی [[بت پرست]]) به خدای یگانه اعتقاد دارند. قوم سونقوی خدا را ایرکه می‌نامند و دسترسی به آن را فقط از طریق واسطه‌ها و ارواح میسر می‌دانند. قوم سنوفو خدا را «کولوکی‌اییر» می‌نامند و معتقدند خداوند پس از آفرینش جهان به استراحت پرداخت و امور را به ارواح و عقول سپرد. دوگون‌ها خدا را «آما یا آمو» می‌نامند که جهان را از طریق رقابت سیال نر و سیال ماده که از وی صادر می‌شود اداره می‌نماید.
| |
| − |
| |
| − | == ارواح و عقول ==
| |
| − | در آداب و سنن مالی ارواح و عقول نقش مهمی دارند. در این فرهنگ هر حیوان، گیاه یا جسم بی جانی دارای روح است. جهان از دو دنیای موازی و درگیر با زندگی روزمره ساخته شده‌است: دنیای پیدا و دنیای نهان.
| |
| − |
| |
| − | هنوز هم مراسم سنتی به هنگام صید، کاشت، برداشت یا در موقعیت‌های خاص برگزار می‌شود. در طی این مراسم‌ها از انواع ارواح تقاضای حمایت و کمک و یا دور کردن نحسی و شر می‌نمایند. اکثر اقوام و حتی خانواده‌ها طلسم‌ها و مهره‌های جادویی خاص خود دارند.
| |
| − |
| |
| − | در واقع اسلام موجب حذف کامل آداب روح پرستی نشده‌است. طوارق شمال مالی مسلمان‌ترین گروه قومی در این سرزمین به شمار می‌روند اما هرگز طلسم را از خود جدا نمی‌کنند. حتی در برخی مکان‌های مقدس اسلامی آداب روح پرستی اجرا می‌شود. گفته می‌شود که در کلبه مقدس کانگابا که در آن اشیاء مقدسی از مکه آورده شده‌اند نگهداری می‌شود هر هفت سال یکبار گریوهای مانده برای خاکروبی می‌آیند و پس از خواندن وردهای جادویی، سقف کلبه خود بخود جدا شده و بر زمین قرار می‌گیرد تا نظافت شود. در این مراسم آدابی به کار می‌رود که هیچ همخوانی با تعلیمات اسلام ندارد. در واقع در این کشور اسلام و روح‌پرستی نوعی همزیستی با هم یافته‌اند. در شهر گائو افراد معتقد به هوله (نوعی الهه ثانوی رابط میان انسان و خدا) ها هستند که می‌توانند در قالب انسان یا یک برده درآیند و آینده جهان را هدایت نمایند.
| |
| − |
| |
| − | سونقوی‌ها به یاد می‌آورند که اولین امپراتورشان «سنی علی بر» یک دالی یعنی استاد غیبگویی و پیشگویی بود. وقایع نگاران عرب وی را مسلمان پایبندی نمی‌دانند. او فاتحی دهشت آور بود که تمام نمازهای روزانه را یکباره به جا می‌آورد. علمای تمبوکتو هم او را متهم به خیانت می‌دانستند.
| |
| − | امروزه اساتید جادوگری هنوز فعالیت دارند. هنوز هم گروه‌های سری وجود دارد که شاگردان پس از طی سال‌ها آموزش و تهذیب سخت به آنها راه می‌یابند. گروه‌های سری جادوگری کومو در قوم بامبارا به ویژه در منطقه بلدوگو هفت دوره آموزشی دارد که هر دوره هفت سال تمام به طول می‌انجامد به نحوی که اگر جوانی تمرین جادوگری را از هفت سالگی آغاز کند طی چهل و نه سال بر جادوگری و غیبگویی مسلط می‌شود و فقط پس از پنجاه و شش سالگی می‌تواند استاد اعظم شود.
| |
| − |
| |
| − | == اقوام و زبان ==
| |
| − | [[پرونده:Mali-demography.png|thumb]]
| |
| | گروه‌های زبانی: | | گروه‌های زبانی: |
| | | | |
| سطر ۲۰۳: |
سطر ۷۴: |
| | اکثر مالیایی‌ها به بیشتر از یک زبان و برخی اهالی موپتی به زبان‌های متعددی گفتگو می‌کنند. | | اکثر مالیایی‌ها به بیشتر از یک زبان و برخی اهالی موپتی به زبان‌های متعددی گفتگو می‌کنند. |
| | | | |
| − | [[پرونده:Mali - Bozo girl in Bamako.jpg|thumb]]
| |
| | درصد گروه‌های قومی: | | درصد گروه‌های قومی: |
| | :- بامبارا: ۳۳ درصد | | :- بامبارا: ۳۳ درصد |
| سطر ۲۲۰: |
سطر ۹۰: |
| | :- سونرای: ۶ درصد | | :- سونرای: ۶ درصد |
| | :- دوگون: ۵ درصد | | :- دوگون: ۵ درصد |
| − |
| |
| − | == فرهنگ ==
| |
| − |
| |
| − | == جستارهای وابسته ==
| |
| − | * شهر باستانی [[جنه]]
| |
| | | | |
| | == منابع == | | == منابع == |
| سطر ۲۳۲: |
سطر ۹۷: |
| | * احمدی، سیروس؛ فرهنگ و تمدن کشور مالی؛ مرکز مطالعات آفریقای دانشگاه تربیت مدرس؛ مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۸۴ | | * احمدی، سیروس؛ فرهنگ و تمدن کشور مالی؛ مرکز مطالعات آفریقای دانشگاه تربیت مدرس؛ مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۸۴ |
| | {{پانویس}} | | {{پانویس}} |
| − | {{اتحادیه آفریقا}}
| + | |
| − | {{استان‌های مالی}}
| + | |
| − | {{یکاهای پول آفریقا}}
| + | |
| | | | |
| | [[رده:مالی|مالی]] | | [[رده:مالی|مالی]] |
کشور مالی با مساحت ۱٬۲۴۰٬۱۹۲ کیلومتر مربع بیست و چهارمین کشور جهان از نظر مساحت است.
مالی به طور کل دارای آب و هوایی گرم و خشک بین فوریه تا ژوئن، بارانی، مرطوب و معتدل از ژوئن تا نوامبر و سرد و خشک از نوامبر تا فوریه می‌باشد.
از مهم‌ترین شهرهای مالی می‌توان به، سیکاسو ۱۱۴ هزار نفر، سگو ۹۰ هزار نفر، موپتی ۸۰ هزار نفر و گائو ۵۵ هزار نفر اشاره کرد.
کشور مالی دارای ده زبان ملی است که در میان اقوام مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد اما فرانسه زبان رسمی و اداری کشور است.
در این کشور سه خانواده زبانی متمایز را می‌توان برشمرد:
در میان زبان‌های فوق چهار زبان هیچ ارتباطی با هم ندارند: بامبارایی، پل، سونقوی و تماچک. اما زبان بامبارایی بدلیل غنای مجموعه لغات و ساده بودن ساختار آن بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. بامبارایی بسیار با زبان دیولا که در ساحل عاج و بورکینافاسو تکلم می‌شود، با زبان ماندیکا (زبان رایج در گینه، گامبیا، لیبریا و سیرالئون) شباهت دارد و در اکثر ادارات کشور کارکنان در ارتباطات شخصی خود از آن استفاده می‌نمایند. زبان‌های فوق به غیر از تماچک هیچکدام دارای خط نوشتاری نیستند اما اخیراً تلاش‌هایی بعمل آمده تا زبان بامبارایی با الفبای لاتین به نگارش درآید.
در غرب آفریقا زبان پل بسیار کم رواج دارد. زبان سونرای علاوه بر کشور مالی در نیجر و شمال بنین تکلم می‌شود.
زبان تماچک با لهجه بربر توسط گروه‌های طوارق و بلا در استان‌های تمبوکتو و گائل تکلم می‌شود. تماچک دارای خط نوشتاری بنام تیفینار است و به عنوان زبان ارتباطی ناحیه صحرا در کشور مالی، نیجر، الجزایر و لیبی تکلم می‌شود.
اکثر مالیایی‌ها به بیشتر از یک زبان و برخی اهالی موپتی به زبان‌های متعددی گفتگو می‌کنند.
