نمایش مبدأ برای المقتدر بالله عباسی

ابوالفضل جعفر، ملقب به المقتدر بالله، هجدهمین خلیفه عباسی است. وی در سال 282 هجری قمری به دنیا آمده، پسر معتضد عباسی بوده و به سن 13 سالگی پس از مرگ برادرش مکتفی در سال 295 هجری قمری به خلافت نشست و تا آن زمان هیچ کس در این سن به خلافت ننشسته بود. مادر او کنیزکی بود به نام شغب و همین زن در مدت حدود 25 سالی که خلافت مقتدر طول کشید دست اندرکار بود و در امور مهم مملکتی مداخله مي‌کرد و همو بود که خزانه عظیم دولت عباسی را که به هنگام مرگ مکتفی و جلوس مقتدر حدود پانزده میلیون دینار بود، به باد داد. خود مقتدر که جوان بی تجربه و ناقص رأی و مسرف بود، در اتلاف اموال دولتی دست کم از مادرش نداشت، و چنانکه نوشته اند در طی خلافت خود حدود هشتاد میلیون دینار را تلف کرد. ایام خلافت مقتدر از دوره های تیره و اسفناک خلافت عباسی است چنانکه [[قرامطه]] در [[عراق]] قدرت پیدا کردند و [[فاطمیان]] بر [[آفریقای شمالی]] چیره شده بودند و [[مصر]] را تهدید مي‌کردند. در این دوره وزرا و عمّال خائن به اموال دولتی ظلم و خیانت و دزدی را به حد افراط رسانده بودند. گاهی وزیری که معزول مي‌شد به دست وزیر تازه که طبعاً دشمن او بود سپرده مي‌شد و انواع تحقیرها و شکنجه ها و توهین ها در حق او به عمل مي‌آمد. و شگفت آن که پس از چندی وزیر معزولِ توهین دیده دوباره به وزارت مي‌رسید و وزیر سابق گرفتار و به دست وزیر تازه سپرده مي‌شد. چنانکه ابن فرات سه بار به وزارت رسید و سرانجام او و پسرش محسن به وضع فجیعی کشته شدند. برای اولین بار در تاریخ اسلام، در زمان مقتدر در 317 هجری قمری عمل حج اصلاً صورت نگرفت زیرا سلیمان [[زندیقی]] در موسم حج وارد [[مکه]] شد و حاجیان را در حالی که مشغول اقامه مراسم حج بودند به قتل رسانید و تمام نفائس و گنجینه های [[کعبه]] را غارت کرد و حجرالاسود را از جای خود کند و با خود برد. موقعیت خود مقتدر دو بار به خطر افتاد. یکی در 296 هجری قمری یعنی سال دوم خلافت او که عده ای از سران و بزرگان به بهانه این که مقتدر کودکی بیش نیست او را از خلافت خلع کردند و به ابن المعتز که از افراد برجسته و فاضل و شاعر و خاندان عباسی بود بیعت کردند، ولی خلافت او یک روز بیشتر طول نکشید و هواخواهان مقتدر اطرافیان خلیفه تازه را فراری کردند و خود ابن المعتز را گرفتند و بار دوم در 317 هجری قمری بود که باز جمعی از سران سپاه مقتدر را از خلافت خلع کردند و محمد بن معتضد را به خلافت بر داشتند و به او لقب القاهر بالله دادند، اما پس از چند روز پیادگان مَصافیه که دسته ای از سپاهیان بودند، بشوریدند و مقتدر را دوباره بر سر کار آوردند. در 319 هجری قمری، مونس مظفر یکی از سران بزرگ سپاه که در توطئه ها و دسائس درباری همیشه دست داشت، از مقتدر رنجیده با اعوان و اطرافیان خود از [[بغداد]] بیرون رفت و [[موصل]] را از حمدانیان گرفت، و چون خود را به حدّ کفایت توانا دیدژ روی به [[بغداد]] نهاد. مقتدر شخصاً در حالی که فقها و قاریان [[قرآن]] او را احاطه کرده بودند برای جنگ با مونس خادم از [[بغداد]] بیرون آمد ولی در جنگی که درگرفت سپاه مونس بر سپاه خلیفه غالب آمد و مقتدر کشته شد (چهارشنبه 27 شوال 320 هـ. ق) مدت خلافت او نزدیک به 25 سال بود. <ref> [[دائرة المعارف فارسی]]، [[غلامحسن مصاحب]]، ج3، ص2823</ref>


==پانويس==