ساوه (ابهام‌زدایی)

برای دیگر کاربردهای ساوه به صفحه ساوه (ابهام‌زدایی) بروید.

پرونده:Meydan-e-sardaran saveh.JPG

میدان سرداران ساوه

ساوه از شهرهای استان مرکزی و مرکز شهرستان ساوه، در کشور ایران است. جمعیت این شهر در سال ۲۰۱۲ برابر با ۲۰۱۸۲۸ نفر است. ساوه یکی از شهرها و مناطق باستانی بازمانده از دوره ساسانی است که در اواخر دوره ساسانی و در اوایل دوره اسلامی یعنی سال ۲۲ هجری، ساوه جزو ایالت کوهستان یا جبال بوده‌است.

ساوه از شمال به شهرستان زرندیه و استان قزوین از جنوب به شهرستان تفرش و استان قم و از شرق به استان تهران و قم و از غرب و جنوب غربی به استان همدان و شهرستان کمیجان محدود می‌گردد.

پرونده:سکه های ضرب ساوه در گذر زمان از مجموعه شخصی شهرام نگارشی.jpg

سکه های ضرب ساوه در گذر زمان از مجموعه شخصی شهرام نگارشی

پرونده:سکه های ضرب ساوه-مجموعه شهرام نگارشی.jpg

سکه های ضرب ساوه-مجموعه شهرام نگارشی

نامگذاری

• ساوه بر وزن کاوه، از نام پهلوانی تورانی به نام «ساوه‌شاه» گرفته شده است.
• ساوه تغییریافته واژه سه‌آبه به معنای مکانی با سه رودخانه خوانده شده‌است.
• ساوه در زبان فارسی به معنای خرده‌طلا است، نام بخش‌هایی مانند زرند، گواه کاربرد این معنی برای منطقه ساوه‌است.
• نام شهری است نامدار در عراق عجم، گویند دریاچه‌ای در آن جا بود که هر سال یک کس را در آن غرق می‌کردند تا از سیلاب ایمن بمانند و در شب ولادت محمد بن عبدالله آن دریاچه خشک شد.
• گروهی نام آن را ماخوذ از واژه اوستایی "سوا" Sava و یا واژه پهلوی "سوکا" Savaka دانسته‌اند.

پیشینه تاریخی

پرونده:Harold f Weston - Iran10.jpg

دروازه شهر ساوه در دهه ۱۹۲۰ میلادی

ساوه یکی از شهرها و مناطق باستانی بازمانده از دوره ساسانی است. این شهر در دوران گذشته در برخورد کلان‌ترین راههای کاروانی میان ری باستان، همدان، اصفهان، قزوین، زنجان، قم و کاشان قرار داشته و در روزگار پارتیان یکی از خانمانهای مهم میان راهی بوده و در سدهٔ ۷ (پیش از میلاد) یکی از دژها و خانمان‌های سرزمین ماد به شمار می‌رفته و زیست همگانی در این بخش از ایران از پیشینه و دیرینگی بسیار برخوردار است و از دید زمین‌شناسی از آن دوران سوم و چهارم زمین‌شناسی می‌باشد. ساوه نخست از توابع میدان بوده و بعد بخشی از ری بزرگ شده و به سبب نزدیکی با میانه‌های نیرومند برخی دودمان و پادشاهان بر ایران گذشته از این که همواره از ارزش ویژه‌ای برخوردار بوده دارائی و چمنزارهای آن نیز از دیرباز جای توجه دودمان‌ها بوده و روی همین پایه فرمانروایان آن اغلب از میان دولتمردان بنام برگزیده شده‌اند بعد از ساسانیان حکومت سامانیان و آل بویه و سپس سلجوقی بر این سرزمین دست داشتند.

ساوه در جریان حمله مغول در قرن هفتم هجری صدمه و آسیب فراوان دید، مغولان شهر را ویران کردند و ساکنان آن را از دم تیغ گذراندند. کتابخانه‌های بزرگ و موزه‌های ساوه طعمه حریق شد وکتاب‌ها و ابزار دانشی کتابخانه و دانشوران نابود شدند.

حمدالله مستوفی در مورد ساوه اینگونه نوشته:در اول در آن زمین بحریه (دریاچه) بوده و در شب ولادت رسول اکرم آب آن به زمین فرو شد و آن از مشروبات بوده‌است و بر آن زمین شهری ساختند. بانی آن معلوم نیست و در حمله مغول‌ها باروی آن دچار خرابی شد و خواجه ظهیر الدین علی بن ملک شرف الدین ساوجی آن را عمارت نمود. هوایش به گرمی مایل است و آبش از رودخانه مزدقان و قنوات مشروب می‌شود.

ساوه از دیر باز محل برخوردهای نظامی ایران بوده در دوره مغول نیز گذرگاه جهانگردان بیگانه شد مارکوپولو ی و نیزی و بسیاری از پیامبران و مبلغان آئینی، بازرگانان، و ایلچیان در گزارشها و نوشته‌های خود از ساوه یاد کرده‌اند. پی آمد حمله مغول کاهش شدید مردم ساوه بوده که کاهش زیاد ماندگاران روستایی و ویران شدن دستگاه‌های آبیاری موجب افت شدید کشاورزی در سرزمین ساوه شد. در دوره صفویه که آئین شیعه آئین رسمی کشور شد منطقه ساوه در دوره یاد شده جزو زمینگاه علی شکر بود در سال ۹۰۸ با چیرگی صفویه بر پادشاه مراد عثمانی همدان که والی نشین زمینگاه یاد شده بود بدست قزلباشها افتاد. در روزگار صفویه مردم ساوه از تیره‌های گوناگون بودند و زبان و آداب و روسوم آنان نیز طبعاً با هم فرق داشت. ولی بیشتر مردم از همان گذشته پارسی‌زبان با گویش محلی بودند تا به امروز هم ادامه دارد.

پرونده:شهرام نگارشی قهرمان شنای بالای 25 سال کشور.jpg

شهرام نگارشی قهرمان شنای بالای 25 سال کشور

دوران قاجار

براساس رساله و دست‌نوشته‌ای که در کتابخانه مجلس شورای اسلامی ایران وجود دارد اوضاع شهر ساوه در دوران قاجار اینگونه تفسیر شده است: نویسنده از قتل عام مردم ساوه و ویرانی بناها و آثار پس از حمله چنگیزخان مغول یاد کرده است که بعدها توسط صفویان بازسازی شده است، وی ساوه را محل زرادخانه (قورخانه) سلطنتی صفویه دانسته است، براساس این نسخه خطی ساوه به دلیل تصمیمات حاکمان و پادشاهی قاجار رو به نابودی رفته، به‌طوری که راه قافله‌ها و کاروان‌ها را به سمت ساوه ممنوع و فروش انار این شهر را قدغن کرده بودند و به اسم سمنان، کاشان و اردستان می‌فروختند، بر خلاف گذشته صد و پنجاه سال از ساوه فردی به دستگاه حکومتی نمی‌توانست راه یابد. مساحت کلی ساوه چهل فرسخ که چهار طایفه بزرگ به نام‌های خلج، بیگدلی، بیات و شاهسون داشته است.

جغرافیا

اقلیم

میانگین دمای سالانه ۲/۱۸ درجه سانتی گراد بوده است. میزان بارندگی کم و حدود ۲۱۶ میلیمتر در سال می‌باشد و بیشتر بارش بصورت باران است.در تقسیم بندی اقلیمی شهرستان ساوه دارای اقلیم نیمه خشک با تابستانهای گرم و زمستانهای کمی سرد نامگذاری شده است. متوسط رطوبت شهر ساوه ۳۹% می‌باشد که ماههای دی با میانگین ۵۸% مرطوبترین ماه و ماه تیر و مرداد با میانگین ۲۶ درصد خشکترین ماه سال می‌باشد. باد غالب ساوه شمالی و شمال غرب (۳۶۰ درجه) می‌باشد و بیشترین سرعت باد وزیده شده به میزان ۹۰کیلومتر در ساعت در ماه فروردین ۱۳۷۲ گزارش شده است. اقلیم ساوه براساس طبقه بندی دمارتن خشک و طبقه بندی آمبرژه معتدل می‌باشد.

زمین لرزه

ساوه از نظر مطالعات زلزله در محدوده محدوده زلزله خیزی بالا قرار دارد. وجود گسل ایندس در ۱۸ کیلومتری جنوب شهر در لرزه خیزی این منطقه تاثیر بسیاری دارد.

مردم‌شناسی

جمعیت

جمعیت شهر ساوه در سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۰ برابر ۲۰۰٬۴۸۱ نفر که شامل ۱۰۲٬۵۷۸ مرد، ۹۷٬۹۰۳ زن و ۵۸٬۲۵۵ خانوار بوده است. جمعیت این شهر در سال ۱۳۸۵ برابر با ۲۳۷٬۸۱۳ نفر بوده است.

زبان

زبان مردم ساوه فارسی است و به لهجه ساوه‌ای صحبت می‌کنند.

اتباع خارجی

شهر ساوه به دلیل جاذبه‌های صنعتی و کشاورزی و نزدیکی به پایتخت ایران یکی از مناطق جذب اتباع خارجی به‌خصوص مهاجرین کشور افغانستان به‌طوری بیش از ۲۰ هزار افغانستانی در شهرستان و شهر ساوه زندگی می‌کنند و در شغل‌های سخت مشغول به‌کار هستند.

همچنین در نزدیکی این شهر اردوگاه پناهندگان افغانی موسوم به مهمانشهر شهید ناصری وجود دارد که تاریخ ساخت آن به سال ۱۳۶۷ برمیگردد و براساس آمار رسمی فروردین ماه ۱۳۹۱، ۴۹۷۴ نفر پناهنده دارد.

فرهنگ

مشاهیر

پرونده:CHAMRAN-3.jpg

مصطفی چمران

• سلمان ساوجی: وی از شاعران و غزل‌سرایان قرن هشتم هجری قمری و هم عصر حافظ بوده‌است. دیوان شعر وی مشتمل بر دوازه هزار بیت است.
• تیلیم خان: شاعر ترک‌زبان قرن ۱۲ هجری شمسی
• ابوسعد آوی: شاعر، تاریخ‌نگار، دانشمند و یکی از وزیران طبرستان
• ابوطاهر خاتونی: از شاعران دوران ملکشاه سلجوقی سلجوقی
• ابوالفرج ساوجی: از نویسندگان و کُتاب آل بویه
• افضل‌الدین ساوی: شاعر و فیلسوف قرن ششم هجری قمری.
• بهاءالدین ساوجی: از شاعران قرن هشتم هجری
• فرخنده ساوجی: از شاعران قرن سیزدهم هجری
• حسین بن روح نوبختی: سومین نایب خاص (سفیر) حجت بن حسن (مهدی) در دوران غیبت صغری و یکی از اهالی روستاهای آوه در نزدیکی شهر ساوه.
• سید مرتضی عسکری پژوهشگر تاریخ اسلام و حدیث‌شناس و روحانی شیعه.
• علامه تاج‌الدین آوی: از علما و فقه‌های مشهور شیعه در زمان ایلخانیان (قرن هفتم و هشتم هجری قمری)
• ملا صالح ساوجی: از علما دوران سلطان حسین صفوی (قرن دوازدهم ه. ق) است. تالیفات وی عبارتند از: الحدیده الحسینیه – الدره العلویه
• ابن سهلان ساوجی: فیلسوف و منطق‌دان
• خواجه نصیر طوسی: از علما بزرگ ریاضی، نجوم و حکمت ایران و نیز یکی از فقه‌های مذهب تشیع در قرن هفدهم می‌باشد، نقل شده‌است که وی زاده روستای جهرود در نزدیکی شهر ساوه‌است.
• مصطفی چمران: در سال ۱۳۱۱ ه. ش متولد شد. او فرزند حسن چمران ساوجی بود که از روستای چمران بخش غرق آباد ساوه به تهران مهاجرت کرد. دکتر چمران پس از شروع جنگ تحمیلی در شهریور ماه سال ۱۳۵۹ به خط مقدم جبهه رفت و ستاد جنگ‌های نامنظم را تأسیس و فرماندهی نمود. وی در ۳۱ خرداد ۱۳۶۰ در منطقه جنگی دهلاویه کشته شد.
• احمد غلامی: نویسنده و روزنامه‌نگار معاصر
• یوسف عادل شاه ساوی: موسس سلسله عادلشاهیان
• شیخ جمال‌الدین ساوجی: موسس قلندریان فرقه‌ای از صوفیه.
• سعدالدین ساوجی: از سیاست‌مداران و دولت‌مردان دوران ایلخانیان
• عمادالدین ساوجی: دانشمند و وزیر خوارزمشاهیان
• ابونصر آوی: شاعرو یکی از وزیران طبرستان
• حبیب‌الله ساوجی: از نقاشان زمان شاه عباس
• سید احمدخان ساوه‌ای: خواننده دوران قاجار
• ابوالفضل جلیلی: کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس سینما
• محسن محسنی‌نسب: کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس سینما

کتابخانه‌ها

• کتابخانه هاشمی نژاد
• کتابخانه سلمان ساوجی
• کتابخانه علامه عسگری
• کتابخانه ولیعصر

رسانه

نشریه‌ها

از جمله نشریات محلی ساوه می‌توان به دو هفته‌نامه پیام اندیشه، گل‌های ساوه، آرمان جوان، یاقوت سرخ، صبح ساوه، سیمانگار و ماه‌نامه‌های عهد جاوید و سیمای ساوه اشاره نمود. همچنین دو هفته‌نامه مدینه گفتگو یکی از نشریات شهرستان ساوه و استان مرکزی بود که در تیر ماه ۱۳۸۹ توقیف شده‌است.

ساختار شهری

زیرساخت‌ها

در سال ۱۳۲۸ کارخانه برق ساوه با مشارکت عده‌ای سهام‌دار و به صورت خصوصی با خرید دو موتور مولد برق شروع به ساخت و در سال ۱۳۲۹ به بهره‌برداری رسید و سپس در سال ۱۳۴۱ نوسازی و گسترش یافت. در حال حاضر تعداد کل مشترکین برق ساوه و غرق‌آباد ۱۱۷٬۲۴۴ است.

شبکه لوله‌کشی آب شهری در ساوه در سال ۱۳۴۲ آغاز و در سال ۱۳۴۳ مورد بهره‌برداری رسیده است و هم‌اکنون در حدود ۵۰٬۰۰۰ مشترک آب دارد، همچنین یک تصفیه‌خانه با ظرفیت تصفیه ۳۴ هزار متر مکعب فاضلاب در شبانه‌روز برای دویست هزار نفر در حال ساخت می‌باشد.

شهر ساوه دارای ۹۵٬۱۲۸ مشترک خط ثابت تلفن (ضریب نفوذ ۳۶٫۷۲٪)، ۲۰۶٬۱۹۰ مشترک تلفن همراه (ضریب نفوذ ۸۰٪) و ۵٬۹۰۰ مشترک اینترنت پرسرعت (ADSL) می‌باشد. همچنین گازرسانی به این شهر از سال ۱۳۶۵ آغاز و در سال ۱۳۶۷ مورد بهره‌برداری قرار گرفته است، که هم‌اکنون دارای ۵۰۰ کیلومتر شبکه‌گذاری و ۳۶٬۰۰۰ انشعاب نصب شده است.

شهرداری

سابقه ایجاد شهرداری در ساوه طبق مدارک مستند به سال ۱۳۳۶ باز می‌گردد، اما گفته‌ها حاکی از این است که در سال ۱۳۲۰ در این شهر بلدیه یا شهرداری وجود داشته است.

مراکز درمانی

• بیمارستان شهید مدرس
• بیمارستان شهید چمران
• بیمارستان فاطمه زهرا
• بیمارستان زنان و زایمان ۱۷ شهریور

فضای سبز شهری

سرانه فضای سبز شهر ساوه برای هر نفر حدود ۱۳ متر مربع است. وسعت فضای سبز ۲٬۶۷۵٬۰۰۰ متر مربع شامل ۶۱ پارک محله‌ای، ۱۳ پارک اصلی و سایر فضاهای سبز است. میانگین سرانه فضای سبز این شهر با توجه به موقعیت جغرافیایی و اقلیمی از میانگین کشوری بیشتر است.

• پارک طالقانی (پارک شهر)
• پارک ولیعصر
• پارک جنگلی
• پارک هنرجو

مراکز تفریحی

• دریاچه مصنوعی ساوه
• بام ساوه

اقتصاد و صنعت

شهرک صنعتی کاوه در ۱۰ کیلومتری شهر ساوه یکی از قطب‌های مهم صنعت در ایران به حساب می‌آید. شهرک صنعتی کاوه در سال ۱۳۵۲ در شمال شرقی شهر ساوه ایجاد شده‌است که هم اکنون در مساحتی بالغ بر ۳۰۰۰ هکتار و با ۵۰۰ واحد کارخانه تولیدی مشغول به فعالیت است.

ترابری

مسیرهای ارتباطی

• 30px12px آزادراه ۵ (ساوه - تهران)
• 30px12px آزادراه ۵ - (ساوه - سلفچگان - اراک)
• 30px12px آزادراه ۶ (ساوه-همدان)
• 22px جاده ۶۵ (ساوه - تهران)
• 22px جاده ۶۵ 22px (ساوه - اراک) 22px (ساوه - قم)
• 22px جاده ۴۸ (ساوه - همدان)

فاصلهٔ شهر ساوه با برخی از مناطق پر رفت‌وآمد:

شهر مقصد	فاصله(KM)
تهران	۱۱۲
قم	۷۰
همدان	۲۰۰
دلیجان	۱۲۰
اراک	۱۵۲

راه‌آهن

با اجرای راه‌آهن تهران-همدان، شهر ساوه نیز به شبکه ریلی کشور متصل می‌شود.

تاکسی‌رانی

شهر ساوه در سال ۱۳۹۱ دارای ۸۰۰ دستگاه تاکسی بوده است که روزانه ۹۰ هزار مسافر را در ۱۸ مسیر جابه‌جا کرده است.

اتوبوس‌رانی

سازمان اتوبوس‌رانی ساوه در سال ۱۳۷۷ با تصویب در وزارت کشور تأسیس شده و به صورت رسمی در ۱ فروردین ۱۳۷۹ آغاز به کار کرده است. اتوبوس‌رانی ساوه دارای ۱۸ خط و ۸۴ اتوبوس فعال است که روزانه ۸۰ هزار مسافر را جابه‌جا می‌کند.

آموزش

آموزش عالی

ساوه دارای ۱۲ مرکز آموزش عالی می‌باشد که دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه در ۲۵ بهمن ۱۳۶۶ و دانشگاه پیام نور واحد ساوه در ۱۳۶۹ تأسیس شده است و مجموعاً دارای ۱۸ هزار دانشجو می‌باشند.

• دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه
• آموزشکده سما واحد ساوه
• دانشگاه پیام نور واحد ساوه
• دانشکده پرستاری ساوه
• دانشگاه علمی کابردی ساوه
• موسسه آموزش عالی انرژی ساوه
• موسسه آموزش عالی دانشستان ساوه
• موسسه آموزش عالی فن و دانش ساوه
• موسسه آموزش عالی فخر رازی ساوه
• دانشکده فنی‌وحرفه‌ای پسران ساوه
• موسسه آموزش عالی ناصر خسرو ساوه
• مرکز آموزش علمی کاربردی گروه صنعتی صفا

مدارس علوم دینی

• حوزه علمیه ولی‌عصر
• حوزه علمیه امام صادق
• حوزه علمیه زنان فاطمه الزهرا

ورزش

شهر ساوه در دوره‌های مختلف تیم‌های ورزشی مانند باشگاه‌های باشگاه فوتسال شن‌سا ساوه و باشگاه فوتسال شهرداری ساوه در لیگ برتر فوتسال ایران داشته‌است. باشگاه شن‌سا ساوه قهرمان نخستین دوره جام باشگاه‌های آسیا در سال ۱۳۸۴، مسابقات بین‌المللی پرتغال موسوم به جام جهانی کوچک در سال ۱۳۸۶ و قهرمان لیگ برتر فوتسال ایران در سال ۱۳۸۵ شده‌است. همچنین باشگاه فوتبال شهر صنعتی کاوه که وابسته به شهرک صنعتی کاوه در نزدیکی ساوه‌است در لیگ دسته اول ایران به عنوان نماینده شهر تهران شرکت می‌کند.

مجموعه‌های ورزشی

• مجموعه ورزشی چمران
• مجموعه ورزشی هلال احمر
• مجموعه ورزشی تختی
• مجموعه ورزشی کوثر
• سالن فجر ساوه
• باشگاه تیراندازی شهرداری ساوه

گردشگری

آثار تاریخی

پرونده:Masjed-jame-saveh.JPG

نمایی از مسجد جامع ساوه

پرونده:Emamzadeh-seyedeshagh-saveh.jpg

نمایی از ضریح و کاشی‌کاری‌های داخلی امامزاده سید اسحاق

نظر به اینکه ساوه یکی از شهرستانهای باستانی ایران زمین است لذا آثار باستانی آن نسبتاً زیاد می‌بوده تا اینکه در حمله مغول و بعد به دست سپاهیان تیمور لنگ اکثر آنها منهدم گردید.

• بازار ساوه - قدمت تاریخی دوره صفویه
• مسجد جامع ساوه - قدمت تاریخی دوره سلجوقی
• مناره مسجد جامع - قدمت تاریخی ۵۰۴ ه. ق
• مناره مسجد میدان - سدهٔ ۵ ه‍. ق
• مسجد سرخ یا انقلاب - قدمت تاریخی۴۵۳ ه. ق
• مسجد بازار ساوه - قدمت تاریخی دوره زندیه
• گنبد چهارسوق - قدمت تاریخی دوره صفویه
• امامزاده سید اسحاق - (از نوادگان موسی کاظم- با سه واسطه) - قدمت تاریخی ۶۷۶ ه. ق

جاذبه‌های مذهبی

امامزاده سید ابو رضا امامزاده عبدالله ابن موسی الکاظم امامزاده اسحاق ابن موسی الکاظم امامزاده سید حسین ابن موسی الکاظم امامزاده سید بشیر ابن موسی الکاظم

صنایع دستی

هنر صنایع دستی در شهر ساوه دارای قدمت زیادی است. وجود تکه‌های سقالینه کشف شده در اطراف تپه باستانی آوه شاهدی بر این مدعاست. همچنین گلیم ساوه یکی از آثار مشهور کشور است که از دوره صفوی در این شهر رواج داشته است.

• سفالگری

در زمان سلجوقیان، ساوه یکی از مراکز مهم سفالگری بود که هر چند نمی‌توانست با ‹‹ری›› در این زمنیه رقابت کند ولی به هر طریق از اهمیت فراوانی برخور دار بود. پس از حملة مغول، ‹‹ری›› از فعالیت باز ایستاد لکن ساوه همچنان به خلق آثار گرانبهایی در این زمینه ادامه داد. نمونه‌های زیبائی از سفالینه‌های ساوه در حفاریها تپه‌های تاریخی ‹‹ آوه›› بدست آمده که در ‹‹ موزة ایران باستان›› نگاهداری می‌شود.

• گلیم بافی

در گلیم ساوه استفاده از رنگ‌های مناسب و طرح‌های زیبا دیده می‌شود و این امر گلیم ساوه را در سطح استان مطرح ساخته است. روستای «نورعلی بیگ» در بخش مرکزی شهرستان ساوه از جمله روستاهایی است که بافت گلیم در آن مشهود است. از انواع گلیم‌ها، خورجین، گاله یا به اصطلاح ساوه‌ای‌ها «گووالا» و غیره تهیه می‌شود. گاله اغلب در کودکشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. «سفره آرد» یا به قول محلی‌ها «اون سفرا» از دیگر دست‌بافت‌های مردم این دیار است. سفره آرد گلیمی ظریف از نخ پنبه است و معمولاً در نان‌پزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• قالی بافی
• رودوزیهای سنتی
• منبت
• قلمزنی

موزه‌ها

موزه مردم‌شناسی چهارسوق که از آثار به جای مانده دوران صفویه است در تاریخ ۲۸ مرداد ۱۳۸۶ به مناسب روز جهانی صنایع دستی به عنوان موزه مردم شناسی شهرستان ساوه مورد بهره‌برداری قرار گرفته است، در این موزه اشیای همچون کتب خطی و دست‌نویس، انواع قفل‌های قدیمی، ظروف مسی و سفالی، سکه و اسناد خطی، سنگ قبرهایی مربوط به دوره قاجار به نمایش در آمده است.

هتل‌ها

• هتل صدرا
• هتل کاوه

غذاها و شیرینی ها

از جمله شیرینی های سنتی شهر ساوه می توان به نان ماستی (نون ماستی) و چوکه اشاره کرد.

ره‌آوردها

• انار
• طالبی

نگارخانه

• Manareh-masjed-sorkh.jpg

  مناره مسجد سرخ ساوه

• Masjed jame-saveh.jpg

  قدیمی‌ترین عکس از مسجد جامع ساوه

• Ghalee-dokhtar-saveh.JPG

  قلعه دختر ساوه

• Hayat-sharghi-emamzadeh.JPG

  حیاط شرقی امامزاده سید اسحاق ساوه

• Center Site Azad University saveh.JPG

  سایت مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی ساوه

• Azadi-Saveh.JPG

  میدان آزادی ساوه

• احمد نگارشی.از ساوه.نفر سوم مسابقات شیرجه ایران سال 1341.jpg

  احمد نگارشی از ساوه.نفر سوم مسابقات شیرجه ایران سال ۱۳۴۱

پیوند به بیرون

الگو:مراکز شهرستان‌های استان مرکزی