رحمانیه (از صوفیه الجزائر)

از صوفیه خلوتیه در الجزایر.

ایشان منسوب به محمد بن عبدالرحمان ابوقبرین (م: 1208هـ. ق) می باشند. این طریقه از فروع خلوتیه است. گاهی این فرقه را بکریه ، منسوب به مصطفی بکری شامی نیز می نامند.

همچنان که در نفطه تونس و بعضی از بلاد دیگر، این فرقه را عزوزیه منسوب به مصطفی محمد عزوزی می نامند.

صاحب این طریقت در مسقط الرأس خود و سپس در الجزایر درس خوانده و در سال 1152 هجری قمری به حج می رود، وی در راه برگشت مدتی در الازهر مجاور شده و در آنجا توسط محمد بن سالم حفنوی (م: 1171هـ. ق) به طریقه خلوتیه وارد می گردد. شیخ او، او را امر می نماید که این طریقه را در هند و سودان منتشر کند و او پس از سی سال به الجزایر بازگشته و در روستای خود مشغول به وعظ و ارشاد می گردد. وی ظاهراً طریقه خلوتیه را تعدیل کرده است. از زمره آنچه وی ادعا می نماید، می توان به ادعای رؤیت نبی (صلی الله علیه و آله) اشاره کرد، وی هم چنین مدعی بوده که هر کس وارد در طریقه او شود، یا برای آن خرج کند، یا صاحب این طریقت را دوست داشته باشد، یا او را زیارت کند یا در مقابل قبر بایستد و یا ذکر او را استماع کند، به مدارج و منافع مادی و معنوی دست خواهد یافت.

وی که در به دست آوردن مریدانی که گروهی از ترک ها از جمله ایشان هستند، توفیق به دست آورد، مورد حسد مرابطون واقع شده و ایشان او را به زندقه متهم کردند، اما به واسطه نفوذ ترک ها، توسط قاضی مالکی تبرئه شده و به روستای خود بازگشته و پس از مدت کوتاهی وفات می نماید (1208هـ. ق). پس از مرگ، ترک ها جسد او را دزدیده و با اجتماع مفصلی او را در حامه دفن می کنند و بر قبر او قبه و مسجدی بنا می نمایند و به همین سبب وی ابوقبرین نامیده شده است. و این در حالی است که طائفه او که آیت اسماعیل (آل اسماعیل)، نام دارند می گویند او از قبر اولی خود جدا نشده است.

پس از وفـات او علی بـن عیسی مغربی تا سال 1251هجری قمری جـانشین او می گردد. پس از علی بن عیسی، این طریقه به دو فرقه تقسیم شده و پیروان آن نیز زیـاد می گردند.

پیروان این فرقه جنگ هایی با فرانسویان داشتند و در مقابل، فرانسویان نیز زاویه اصلی این فرقه را می بندند.

در این طریقت، ریاضت مریدان به آن است که سلسله ای از اسماء خدا را از شیخ بگیرند، سلسله اول از این اسماء، صیغه لا اله الا الله است که باید بین دوازده هزار تا هفتاد هزار بار در شبانه روز تکرار شود و پس از آن اگر شیخ پیشروی مرید را دریافت، اسماء دیگری را به وی تعلیم خواهد داد. این اسماء به ترتیب عبارتند از الله، حق، حی، قیوم، قهار. ضمن آن که ممکن است ترتیبات دیگری نیز برای آن ها ذکر گردد.

از اموری که مورد توجه اهل این فرقه است، آیةالکرسی و سپس سوره بقره، ناس، فلق و اخلاص است، در نظر پیروان فرقه رحمانیه پس از سوره های مذکور، الرؤی السبع دارای اهمیت است این نوشته حزبی است که در آن قصه دیده شدن پیامبر صلی الله علیه و آله توسط صاحب این طریقت ذکر می شود.

اصولاً در الجزایر طرق متصوفه بسیار است و 23 طریقه در آن جا وجود دارد که مجموعاً 295189 عضو دارند. طریقه رحمانیه 156.000 عضو دارد که سیزده هزار نفر آنان زن می باشند.

دائرة المعارف الاسلامیة، به تاریخی که در آن، این طریقه دارای این تعداد عضو بوده، اشاره نمی کند ولی با توجه به اینکه این کتاب در اصل ترجمه متن انگلیسی است و در دهه های اول قرن بیستم میلادی منتشر گردیده و در 1933 میلادی به عربی برگردانده شده است، می توان به حدود تاریخ این مطلب پی برد.