جعفر بن مبشر

از دایره المعارف فرق اسلامی
(تغییرمسیر از جعفر بن مبشر معتزلی)
پرش به: ناوبری، جستجو

ابومحمد جعفر بن مبشر بن احمد ثقفی بغدادی، فقیه و متکلم بزرگ معتزلی در قرن سوم هجری قمری است. وی را به زهد و پارسایی ستوده اند و در علوم مختلف صاحب دانش معرفی کرده اند. وی در سال 234 هجری قمری وفات یافته است. به وی تألیفات زیادی نسبت داده اند. [۱]

دانشنامه جهان اسلام درباره جعفر بن مبشر می نویسد: «برادر جعفر، جُبَیش یا حَنَش بن مبشر فقیه و محدث و بنابر گزارشی از رؤسای حشویه به شمار می آمد. به همین دلیل دو برادر با یکدیگر قطع معاشرت کردند... برخی تبار وی را ایرانی دانسته اند، گزارش ها حکایت از علم، زهد و ورع جعفر بن مبشر دارند... وی همواره از منصب قضا و پذیرش صله خلفا خودداری می کرد... وی ـ بر خلاف غالب معتزله ـ حضرت علی علیه السلام را افضل از ابوبکر می دانسته و با این حال امامت مفضول بر فاضل را جایز شمرده است. و شاید به همین دلیل جعفریه از زیدیه تلقی شده اند».

این دانشنامه می نویسد: «وی و جعفر بن حرب بر آن بودند که خداوند قرآن را در لوح محفوظ آفریده است و مصحف ها و شنیده ها و محفوظات قرآنی، فعل نویسندگان و شنوندگان و حافظان است، لذا معتقد بودند این ها حکایتی از قرآن و غیر از محکّی است. »

دانشنامه جهان اسلام هم چنین با اشاره به آرای جعفر بن مبشر در فقه و تفسیر می نویسد: «روش فقهی وی، عمل به ظاهر قرآن، سنت و اجماع بوده و با رأی و قیاس مخالف بوده است. » [۲]


پانويس

  1. الاعلام قاموس التراجم، خیرالدین زرکلی، ج2، ص126 / سیر اعلام النبلاء، محمد بن احمد ذهبی، ج9، ص218
  2. دانشنامه جهان اسلام، ج10، ص414