ترمذ
تِرمِذ یکی از شهرهای ازبکستان و مرکز استان سرخان‌دریا است.
مکان جغرافیایی
این شهر بندری در جنوب خاوری ازبکستان و بر کرانه چپ رودخانه آمودریا نهاده است. این ناحیه در مرز ازبکستان با افغانستان قرار دارد.
تاریخ
ترمذ از کهن‌ترین شهرها و سرزمین‌های آسیای میانه به شمار می‌رود و کم و بیش در تمام منابع کهن از آن یاد رفته. به نوشته واعظ بلخی نام کهن آن آواره بوده است. بر اساس داستانی افسانه‌ای ترمذ را گشتاسپ بنا نهاد و بارها در شاهنامه در بخش تاریخ روزگار کیانیان از آن نام برده شده‌است.[۱] آن چه بی‌گمان است، این شهر در دوره سلوکیان شهری آباد بوده است.
فرمانروایان ترمذ، پیش از تاختن عرب‌ها ترمذ شاه خوانده می‌شدند. گمان می‌شود عرب‌ها نتوانستند به یک باره بر ترمذ دست یابند. آنها بارها به ترمذ تاختند و در برهه‌هایی بر آن دست یافته، باز از دست دادند.
از سدهٔ ۴م تا دورهٔ فتوحات اسلامی ترمذ بارها میان ساسانیان، هپتالیان و ترکان دست به دست می‌گشت. در زمان دورهٔ فتوحات اسلامی، ترمذ هم چنان از مراکز عمدهٔ بودایی به‌شمار می‌رفت.[۲]
در ۶۱۷ق مغولان به فرارود تاختند و در این میان، ترمذ نخستین شهری بود که با خاک یکسان شد، اما بزودی در کنار ترمذ ویران، شهری تازه برآوردند که به گفته ابن بطوطه، به اندازه ترمذ کهن گسترده بود.
