اسفراین
شهرستان اسفراین از شهرستانهای استان خراسان شمالی می‌باشد. مرکز آن شهر اسفراین است؛ و صفی‌آباد دیگر شهر آن است. این شهرستان در سال ۱۳۸۵، تعداد ۱۲۳٬۱۴۴ نفر جمعیت داشته‌است.[۱]
محتویات
موقعیت جغرافیایی
اسفراین بین ۵۶ درجه و ۵۷ دقیقه تا ۵۸ درجه و ۷ دقیقه طول شرقی و ۳۶ درجه و ۴۰ دقیقه تا ۳۷ درجه و ۱۷ دقیقه عرض شمالی واقع شده‌است. این شهرستان از جنوب و جنوب غربی با شهرستان سبزوار، از شرق با قوچان و سبزوار و از غرب با بجنورد و شیروان همسایه‌است. ارتفاع شهرستان اسفراین از سطح دریا در بلندترین نقاط قله شاه جهان ۳۰۳۲ متر و در پست‌ترین نقطه حدود هزار متر می‌باشد. اسفراین در حاشیه جنوبی کوههای آلاداغ که خود در امتداد شرقی رشته کوه البرز قرار دارد و در قسمت جنوبی به ارتفاعات جغتای می‌پیوندد. مرکز شهرستان اسفراین شهر اسفراین و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۲۶۰ متر است. قله شاه جهان در آلاداغ بلندتر از قله‌های دیگر کوههای شانو، دلقره، برمهان، پاتو، نادری، خیبران، ارسن، کول، گاوتیغ و قره داش است. ادامه کوههای آلاداغ در قسمت غربی شهرستان اسفراین با نام سالوک معروف است. رشته کوه دیگری که به موازات رودخانه جوین قرار دارد در جهت جنوب شرقی- شمال غربی، بین شهرستانهای اسفراین و سبزوار امتداد پیدا کرده‌است. ارتفاع این رشته کوه از سطح دریا ۱۳۵۳ متر است و مهمترین آنها کوه تپه سیاه و هرده گچی می‌باشد. با داشتن مجموعه صنعتی اسفراین و کارخانه لوله گستر اسفراین از شهرهای مهم صنعتی شرق ایران می‌باشد. شهرستان اسفراین یکی از شهرهای منطقه سربداران محسوب می‌گردد.
این شهر دارای چندین دانشگاه و دانشکده از جمله دانشگاه پیام نور، دانشگاه آزاد، دانشکده فنی و مهندسی اسفراین و مرکز عالی پزشکی می‌باشد.
تقسیمات کشوری
شهرها: اسفراین
شهرها: صفی‌آباد
آثار باستانی شهرستان اسفراین
شهر بلقیس
آثار باستانی مربوط عصر مس و سنگ
مهمترین آثاری که مربوط به مس و سنگ می‌باشد به شرح ذیل می‌باشد:
۱-نانوی تپه
۲-گوی تپه
۳-تپه نقیمنگ استو
آثار باستانی مربوط دوره تاریخی
آثار باستانی مربوط به دوره اسلامی
آرامگاهها
مقبره بابا قدرت
شماره ثبت در فهرست آثار ملی: ۱۱۰۵۲ موقعیت: شهرستان اسفراین، بین روستای نصرآباد و بابا قدرت بنای مقبره باباقدرت از آثار تاریخی ارزشمند شهرستان اسفراین به شمار می‌رود که تاریخ دقیق ساخت آن معلوم نیست، ولی اغلب آن را به دورهٔ صفوی نسبت می‌دهند. برجسته-ترین ویژگی این اثر تلفیق معماری دستکند و افزوده‌است. بنای مقبره در دل تپه‌ای حفر شده و متشکل از یک دالان دستکند به طول حدود ۴۰ متر و یک اتاق گنبددار در انتهای دالان است که در آن قبری وجود دارد. به اعتقاد مردم و اهالی روستاهای مجاور این مکان مرقد یکی از نوادگان امام محمد تقی (ع) به نام بابا حسین، معروف به بابا قدرت است.[۱۰]
آرامگاه رشید الدین محمد بیدوازی
شماره ثبت در فهرست آثار ملی: ۲۱۹۲ موقعیت: شهرستان اسفراین، روستای بیدوار آرامگاه رشید الدین محمد بیدوازی از یادمانهای دورهٔ ایلخانی در شهرستان اسفراین است. پلان این آرامگاه از نوع هشت ضلعی گنبددار است و در قسمت فوقانی دیوارها، در نمای داخلی، دو ردیف کتیبهٔ گچبری به خط ثلث بر متن لاجوردی نقش شده‌است. در قسمتی از کتیبهٔ ردیف اول در ضلع شرقی، صاحب آرامگاه، نوادهٔ شیخ همام و نبیره شیخ احمد غزالی صاحب تبار معرفی شده و کتیبه ردیف دوم شامل ده آیهٔ آغازین سوره فتح است. مصالح اصلی این بنا را قلوه سنگ، ملات گچ و آهک تشکیل داده و احتمالاً در دوره صفویه قسمتهای بالایی گنبد با آجر تعمیر و بوسیله کلاف چوبی مستحکم شده‌است.
آرامگاه شاهزاده محمد باغشجرد
شماره ثبت در فهرست آثار ملی: ۵۹۵۰ موقعیت: شهرستان اسفراین، روستای باغشجرد آرامگاه باغشجرد یکی دیگر از بقاع متبرکهٔ شهرستان اسفراین است که احتمالاً دورهٔ صفوی بنا شده‌است. پلان بنا بصورت مربع شکل است و چهار ورودی در جهات اصلی داشته که فعلاً فقط ورودی شرقی باز است و سایر ورودی‌ها به شکل تاقنما درآمده‌اند. در نمای داخلی، بر حاشیهٔ ورودی‌ها و در حد فاصل تاقچه‌ها نقوش گیاهی و ترنج‌های هندسی نقش شده و در قسمت افریز کتیبه‌های قرآنی و بر جرز ورودی ادعیه به رنگ سفید در متن لاجوردی دیده می‌شود.[۱۱]
آرامگاه امامزاده حمزه بن موسی (دهنه شیرین)
شماره ثبت در فهرست آثار ملی: ۵۱۵۱ موقعیت: شهرستان اسفراین، روستای دهنهٔ شیرین بقعه امامزاده حمزه بن موسی از آثار مذهبی-تاریخی دورهٔ صفوی در شهرستان اسفراین است. طرح کلی پلان بنا مربع شکل است که بوسیله سه کنج در گوشه‌ها فضای مناسب برای استقرار گنبد بر فراز آن فراهم شده‌است. در ضلع جنوبی بنا ایوان کاشیکاری شده‌ای وجود دارد. نمای داخلی آرامگاه با نقوش گیاهی و کتیبه‌های قرآنی و ادعیه به خط ثلث تزیین شده‌است. اغلب نقوش و کتیبه‌ها متعلق به دوران قاجار است.[۱۲]
گویش
در این شهرستان ۱۴ درصد مردم اسفراین و مردم روستاهای روئین، ارکان، کسرق، بیدواز، نیش‌کیش، گنجدان، کوران و قلعه‌نو به گویش بومی فارسی منطقه که به تاتی معروف است سخن می‌گویند.[۱۳]
روستاها به تفکیک دهستان
روستاهای بخش مرکزی
1- شور بالا 2-خوش 3-سارمران 4-چهار برج 5-توی 6-زاری 7-کسرق
روستاهای بخش بام و صفی‌آباد
۱- روستای زالی ۲- اردین ۳- دستجرد ۴- قریه بکرآباد ۵- قریه کاریزدر ۶- جهان ۷- چهارمست ۸- آقج ۹- بیش اباد ۱۰- نوده بام ۱۱- قارضی ۱۲- کلاته بام ۱۳- آق قلعه ۱۴- قوچقر ۱۵- عیسی باغ ۱۶- کوشکندر(اسفراین) ۱۷- تارخه ۱۸-غوزه زن ۱۹- عنبراباد ۲- فتح اباد ۲۱-بام ۲۲- باباقدرت ۲۳- دهنه اجاق۲۴(گسک)
پانویس
منابع
- دفتر برنامه ریزی، آمار و فناوری اطلاعات فرمانداری شهرستان اسفراین -
- پایگاه خبری تحلیلی اسفراین نیوز
- http://esfarayennews.ir
- الگو:یادکرد
- الگو:یادکرد
- الگو:یادکرد
- الگو:یادکرد
- الگو:یادکرد
- الگو:یادکرد
