اساسیه

همان حشیشیه.

اساسیه نام فدائیان اسماعیلیه و پیروان حسن صباح می باشد. فرنگیان این کلمه ( حشیشیه ) را به صورت اساسیه به کار می برند.

اگرچه بسیاری از محققین بحث اساسیه را با فرقه حشاشیه پیوند زده اند، و بدین ترتیب آن ها را همان فدائیان اسماعیلی و پیروان حسن صباح دانسته اند، اما به نظر می رسد این موضوع جای بحث بیشتری را دارد. همچنان که اشاره گردید بسیاری بر این باورند که اساسیه یا اساسین کلمه ای است که فرنگیان برای حشیشیه یعنی همان فدائیان اسماعیلی به کار برده اند اما به نظر می رسد که در اینجا بحث دیگری را نیز می توان مطرح نمود و آن تحقیق و بررسی پیرامون کلمه اساس است که در تفکرات اسماعیلیان وجود دارد و از نظر زمانی بسیار قبل تر از کلمه حشیش (این گروه به پیوند میان حشیش و اساسین قائلند) به کار رفته است. در بررسی این موضوع و بر اساس تفکرات و عقاید برخی از فرق اسماعیلی از جمله فرقه طیبیان در هند، اساس یکی از مقامات روحانی است که مقام و مرتبه ای است بالاتر از امام و پایین تر از نبی، اساس یا وصی یا صامت، عالم به علم تأویل شریعت است و وظیفه او بیان اسرار و باطن شریعت می باشد. از نظر این گروه از اسماعیلیان اساس حافظ و نگهبان معنای حقیقت کتب مقدس و شریعت، هم از جنبه ظاهری و هم از جنبه باطنی آن است. البته در این خصوص که چرا موضوع اساس مورد توجه اسماعیلیان قرار گرفته است، نقطه نظرات متفاوتی بیان شده که بحث در مورد همه آن ها خارج از این مقاله است. اما به عنوان مثال یکی از این نظرات این است که جایگاه امام هفتم و مقام و مرتبه امام هفتم نزد اسماعیلیان دارای اهمیت بسیار زیادی می باشد با توجه به نقشی که محمد ابن اسماعیل در تاریخ اسماعیلیان دارد این جایگاه امام هفتمی برای او در نظر گرفته شده است. (محمد در سلسله امامانی که از امام علی علیه السلام آغاز می گردد به صورت طبیعی امام هشتم می شود لذا برای رساندن او به جایگاه مرتبه هفتم و امام هفتم موضوع اساس مطرح شده است.) در هر صورت در این تفکر امام علی (علیه السلام) از سلسله امامان حذف می گردد و در جایگاه اساس قرار می گیرد و سلسله امامان این گروه از اسماعیلیان از امام حسن علیه السلام آغاز می گردد. حال با توجه به آنچه گفته شد در بررسی فرقه اساسیه باید به این نکته نیز توجه نمود که شاید منظور از فرقه اساسیه همان دسته ای از اسماعیلیان باشند که به موضوع اساس و جایگاه آن در تفکرات خود اهمیت ویژه ای داده اند و آن ها را به علت اعتقاد به موضوع اساس که متفاوت با قضیه حشاشین است به این نام خوانده اند.