طالقان (قزوین)
شهرستان طالقان، به مرکزیت شهر طالقان، یکی از شهرستانهای استان البرز ایران است.[۱] ناحیه طالقان زیستگاه حیات وحش وگونه‌های متنوع گیاهی است که واجد ارزشهای تفرجگاهی هستند ناحیه طالقان به غیر از آثار ارزشمند طبیعی که درخود جای داده‌است، اماکن زیارتی و تاریخی ارزشمندی نیز داردکه بر جاذبه‌های آن می‌افزایند.
محتویات
تقسیمات کشوری
شهرستان طالقان از سه بخش پایین طالقان، میان طالقان و بالا طالقان تشکیل شده‌است و دارای ۸۶ روستا است که نام‌های آن در پی می‌آید.[۲]
روستاها
- بخش بالا طالقان به مرکزیت روستای جوستان دارای روستاهای گوران، آسکان، جوستان، دیزان، محسن آباد، مهران، ناریان، امامزاده محمدحنفیه، ابصار، اورازان، پراچان، خچیره، خیکان، دهدر، گته ده، گراب، کرود، نساعلیا، نویز، آئین کلایه، تکیه جوستان، حصیران، خودکاوند، دراپی، سفج خانی، کرکبود، کویین، کیامحله، گلیرد، منگلان، هشان، مرجان
- بخش مرکزی شهرستان طالقان به مرکزیت شهر طالقان دارای روستاهای شهرک، حسنجون، زیدشت، آردکان،وشته (طالقان)، گلینک، بزج، جزن، جزینان، خسبان، سید آباد، کولج، میناوند، ورکش، هرنج، آرتون، اوانک، باریکان، پرده سر، سگرانچال، سگران، میراش، نویزک
- بخش پایین طالقان دارای روستاهای آرموت، پرگه، دنبلید، سنگ بن، سوهان، عالی سر، فشندک، کش، اسفاران، امیرنان، انگه، اوچان، اهوارک، تکیه ارموت، تکیه ناوه، خورانک، روشنابدر، شهراسر، کجیران، کلارود، کلانک، کشرود، لهران، موچان، میر، نسا سفلی
- روستاهای منتسب به پایین طالقان: سیف بنه، شریف کلایه، صالح آباد، صمغ آباد، عالی ده، قاضی کلایه، نوده، کن، ابراهیم آباد
عوارض طبیعی
شاهرود
الگو:اصلی شاهرود رگ حیاتی این سرزمین دیر زمان است که از کوهپایه‌های شرقی آغاز و با طولی نزدیک به ۱۰۵ کیلومتر به غرب می‌رود این شریان آبی بیش از ۱۵ رودخانه کوچک و بزرگ منطقه را که از چشمه سارها و برفاب‌ها سرچشمه می‌گیرند، همراه خود تا سپید رود می‌برد تا با آبهای قزل اوزن آمیخته و راهی دریای خزر شود. دو آبشار در روستاهای اوچان و جوستان و همچنین در هرکدام از روستاهای اورازان، کرکبود، آسکان، عسلک آبشارهایی جریان دارند، دوچشمه آب معدنی در روستاهای عسلک و لمبران (بنام سه کوچ) و یک چشمه آب معدنی شرب در جوستان قرار دارد که دوچشمه معدنی ذکرشده یکی از نقاط تفرجی طالقان محسوب می‌شود.
کوه‌ها
شاه البرز
الگو:اصلی شاه البرز، نام رشته‌کوه و قله‌ای است در البرز به ارتفاع حدود ۴۲۰۰ متر. این رشته‌کوه، مرز طبیعی استانهای البرز و قزوین را تشکیل می‌دهد. دامنهٔ جنوبی آن به طالقان و دامنهٔ شمالی آن به درهٔ الموت از استان قزوین مشرف است.
راه علم‌کوه
الگو:اصلی از دیگر آثار طبیعی ارزشمندی که درطالقان مشاهد می‌شود می‌توان به کوههای بلند و صخره‌ای و یخچالهای طبیعی درعلم کوه نزدیک روستای پراچان اشاره کرد که هرساله کوهنوردان بسیاری برای صعود به ارتفاعات آن به آن نواحی رهسپار می‌شوند.
علم‌کوه -واقع در در منطقهٔ تخت سلیمان در استان مازندران-، نام کوهی با ارتفاع قله ۴۸۵۰ متر بوده و از جبهه جنوبی مشرف به شهرستان طالقان است. قلّهٔ علم کوه پس از دماوند دوّمین قلهٔ مرتفع ایران به شمار می‌رود. بیشتر شهرت این قله به خاطر دیواره‌ایست که در دامنهٔ شمالی آن واقع است و دارای فنّی‌ترین و سخت‌ترین مسیرهای سنگ‌نوردی و دیواره‌نوردی در ایران است. این دیواره در ایران، جایگاهی مانند کی۲ در جهان را داراست. روستای پراچان در طالقان نزدیکترین شهر طالقان به علم‌کوه است.
گسل طالقان
گسل طالقان با درازایی نزدیک به ۷۰ کیلومتر در دامنه جنوبی دره طالقان و دره آزاد بر، در فاصله ۵۰ کیلومتری تهران قرار دارد. زمین لرزه ویرانگر ۷/۷ ریشتری سال ۹۵۸ میلادی که منجر به ویرانی گسترده نواحی ری و طالقان شد به گسل طالقان نسبت داده شده است. همچنین زلزله‌های سال‌های ۱۴۲۸، ۱۶۰۸، ۱۸۰۸ و ۱۹۶۶ میلادی نیز به گسل طالقان نسبت داده شده‌اند.
مردم
جمعیت
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت شهرستان طالقان در سال ۱۳۸۵ برابر با ۲۵٬۷۸۱ نفر بوده‌است.[۴] اما در سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ به آمار قبلی حدود هزار نفر اضافه شد و به تعداد ۲۶۹۷۶ نفر رسید.[۵] طالقان از حدود ۸۶ روستا تشکیل شده‌است. مساحت منطقه طالقان حدود ۱۲۰۰ کیلومتر مربع است ودر ۳۶ درجه و ۱۲ دقیقه عرض شمالی و ۵۰ درجه و ۴۷ دقیقه طول شرقی، در شمال غرب شهر تهران قرار دارد.
دین
آیین مردم طالقان تا قرن سوم هجری، دین زرتشتی بود. پس از آن پیرو زید بن علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب یا زیدیه شدند. با روی‌کارآمدن صفویه از نفوذ آیین زیدیه کاسته شد و بیشتر مردم طالقان شیعه دوازده‌امامی شدند.[۶]
زبان
زبان مردم طالقان زبان پارسی است.
ریشه لغوی طالقان
دهخدا ریشه طالقان را تالکان دانسته، وی می نویسد: صاحب انجمن آرا و به تبعیت او مؤلف آنندراج، طالقان را معرب این کلمه دانسته‌اند: «تالکان و تلکان، نام دو ولایت است یکی در خراسان و دیگری در حوالی شهر قزوین که نخست تلک، که سنگی است سفید و براق و معرب آن طلق، در آنجا یافته شد، بنابراین، این نام یافت و طالقان معرب آن است کذا فی القاموس ».[۷]
گویش مردم طالقان
الگو:اصلی گویش های زبان تاتی از دستهٔ زبان‌های ایرانی شاخه شمال‌باختری و بازمانده‌ی یکی از گویش‌های مادی هستند. گویش‌های این زبان روزگاری از قفقاز تا شمال خراسان گسترده بود ولی امروزه با ترک‌زبان و فارسی‌زبان شدن بخشی از شمال‌باختری ایران تنها جزیره‌هایی از گویش‌های تاتی در منطقه به جا مانده‌است. بزرگ‌ترین این جزیره‌ها در شهر اشتهارد استان البرز، تاکستان، بوئین‌زهرا، استان قزوین، شهرستان دماوند و شهرستان طالقان دیده می‌شوند.
نمونه فعل‌های تاتی
|
|
|
|
حیات وحش طالقان
گونه‌های جانوری در منطقه طالقان از جمله کل و بز وحشی، گربه وحشی، خرس، گراز و گرگ و انواع پرندگان است. همچنین محیط‌بانان موفق به مشاهده و عکس‌برداری و فیلم‌برداری از دو پلنگ ایرانی نر و ماده در کوههای طالقان شده‌اند.[۸]
طرح‌های توسعه
سد مخزنی
الگو:اصلی سد مخزنی طالقان که در تاریخ يكشنبه پنجم شهريورماه ۱۳۸۵ افتتاح شده‌است با ظرفیت ۴۲۰ میلیون متر مکعب که بر روی شاهرود ساخته شده، نقطه عطف مهمی در تاریخ، جغرافیا و محیط زیست منطقه محسوب می‌شود و تحولات و آثار عظیمی را از خود بر جای خواهد گذاشت.[۹]
نزدیک به ۹۰۰ لیتر بر ثانیه آب برای مصارف شرب شهر کرج از طریق انتقال ثقلی آب سد طالقان به تصفیه خانه محمود آباد کرج انجام می‌شود.[۱۰] اما استفاده از آب سد طالقان برای آب شرب شهر طالقان هنوز محقق نشده است.[۱۱] در سد طالقان ۱۰۰ میلیون مترمکعب حجم مرده است که نمی‌توان از آب آن استفاده کرد.[۱۲]
جاده‌ها
طالقان از طریق دو جاده به آزادراه تهران کرج متصل می‌شود:
- جاده اول از نیروگاه شهید رجایی بعد از آبیک منشعب می شود.
- جاده دوم بین آبیک و قزوین از آزادراه منشعب شده از طریق روستاهای پایین طالقان به میان طالقان می رسد.
- چند سالی است که احداث مسیر کردان-طالقان که جمعاً ۳۰ کیلومتر طول دارد، آغاز شده است. احداث ۲۵ کیلومتر راه اصلی از سیبستان کردان تا ورکش طالقان به عهده وزارت راه و احداث ۶ کیلومتر بعدی از روستای ورکش تا شهر طالقان بر عهده شهرداری است.[۱۳] این جاده دارای تونلی به طول ۹۶۰ متر است.[۱۴] برای تکمیل این پروژه به ۷۰۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز است.[۱۵]
- مسیرهای قدیمی به شرح زیر وجود دارد:[۱۶]
- راه طالقان - قزوین: از طریق ناوه ـ قاضی کلایه ـ گزنه
- راه طالقان - قزوین: از طریق کما کان ـ کلانک ـ فشکلدره
- راه طالقان - قزوین: از طریق پرکه ئه رودبار محمد زمان خانی
- راه طالقان - ساوجبلاغ: طریق فشندک ـ میناوند ـ گردنه تنگ دره ـ هیو ـ فشند
- راه طالقان - براغان: از طریق گوران ـ گلیرد ـ گردنه مامشکه در ولیان ـ براغان
- راه طالقان - لوراء از طریق جوستان ـ گته ده ـ آزاد بر
- راه طالقان - کلاردشت: از طریق جوستان ـ ناریان ـ گردنه دریچه ـ دلیر
- راه طالقان - چالوس: از طریق جوستان ـ ده در ـ گردنه ماس چال ـ انگران ـ دزدبن (دیزبن)
- راه طالقان - چالوس: از طریق جوستان ـ آسکان ـ سیاه بیشه ـ گردنه چم ـ دزدبن (دیزبن)
- راه طالقان - تنکابن: از طریق جوستان ـ مهران ـ گردنه صاد ـ آبگرم دهستان سه هزارـ درجان
- راه طالقان - الموت: از طریق کولج ـ حسنجون ـ نگار چشمه ـ گردنه مالخانی ـ آوه ـ مدان ـ شهرک الموت
تله‌کابین
طی طرحی قرار است تله‌کابینی با سه ایستگاه به طول ۱۲ کیلومتر در حاشیه دریاچه سد طالقان ساخته شود. مدت اجرای این طرح ۱۳ ماه در نظر گرفته شده است.[۱۷] تله‌کابین از نظر زیست‌محیطی ممکن است طالقان را دچار مشکلاتی کند که ارزیابی این امر در حال بررسی است.[۱۸]
دانشگاه‌ها
- دانشگاه پیام نور استان البرز واحد طالقان در حال حاضر فعالیت می‌کند.[۱۹]
- دانشگاه آزاد اسلامی در مقطع کاردانی و در دو رشته در واحد طالقان از سال ۱۳۹۰ آغاز به کار کرد.[۲۰]
- ساخت دانشگاه غیرانتفاعی شهید عراقی طالقان چندین سال است که آغاز شده است ولی فعلاً ساخت آن متوقف شده است.[۲۱]
نیروگاه فتوولتائیک طالقان
الگو:اصلی نیروگاه فتوولتائیک طالقان در سال ۱۳۸۱ با ظرفیت ۳۰ کیلووات و قابلیت افزایش تا ۱۰۰ کیلووات به بهره برداری رسید و عمر مفید آن ۲۵ سال تخمین زده می‌شود. متوسط تعداد ساعات آفتابی سالیانه نیروگاه حدود ۲۷۰۰ ساعت است. هدف از اجرای این پروژه تولید انرژی الکتریکی و تزریق آن به شبکه سراسری و تأمین بخشی از نیاز کشور می‌باشد.[۲۲]
انرژی زمین‌گرمایی
در طالقان با استفاده از ژئوترمال انرژی مورد نیاز برخی از خانوارها تامین شده است.[۲۳]
لوله‌کشی گاز
عملیات اجرای خط انتقال گاز به شهرستان طالقان با هزینه‌ای بالغ بر دو میلیارد تومان و اجرای ۲۵ هزار متر خط انتقال گاز در تاریخ ۲۷ مهر ۱۳۹۰ آغاز شد.[۲۴] اما پس از گذشت یک سال هنوز این طرح اجرایی نشده است.[۲۵]
طرح‌های استانی
محمود احمدی‌نژاد طی سفری به شهرستان طالقان برای تاسیس بخشداری پایین طالقان قول مساعد داد. وی برای تسریع در اجرای پروژه گازرسانی شهرستان طالقان در ۲ فاز که در فاز اول آن در شهر طالقان و در فاز دوم در دو بخش مرکزی و بالای طالقان، دستور ویژه‌ای صادر کرد. دستور پیگیری ویژه احداث و تکمیل پروژه جاده جدید هشتگرد - طالقان و تنکابن، احداث دو استخر آب شرب برای روستاهای سوهان و کش و آسفالت تمام روستاهای بالای ۲۰ خانوار شهرستان طالقان تا پایان دولت دهم از جمله تصمیم‌های رئیس جمهور در روستای سوهان شهرستان طالقان در ۲۲ شهریور ۱۳۹۱ بود.[۲۶]
چهره‌ها
|
|
|
آثار ملی و دیدنی‌ها
محوطه‌های باستانی
تپه‌ها
حمام‌ها
غارها
قلعه‌ها
ارژنگ قلعه در میناوند، قلعه منصور و قلعه کیقباد در شمال هرنج، قلعه دختر در گته ده، قلعه پراچان و قلعه فالیس قلعه‌های موجود در طالقان هستند.[۳۸]
در بخش نسخه‌ی فتح‌نامه‌ی الموت در تاریخ جهانگشای عطاملک جوینی چگونگی تسخیر قلعه‌های منصوریه و اله نشین در سال ۶۵۴ هجری قمری چنین توصیف می‌شود:الگو:نقل قول
امام‌زاده‌ها و آرامگاه‌ها
گورستانها
کتاب‌نامه
برخی از کتابهایی که درباره تاریخ، جغرافی، زبان، فرهنگ و چهره‌های طالقان هستند عبارتند از:[۴۱]
|
|
پانویس
منابع
جستارهای وابسته
پیوند به بیرون
الگو:استان البرز- ↑ طالقان شهرستان شد؛ البرز نیوز
- ↑ موسسه روستاشناسی؛ بازبینی ۸ آذر ۹۰
- ↑ ويژگی‌های هندسی و سازو کار جوان گسل طالقان: بر پایه بررسیهای ریخت زمین‌ساختی؛ حمید نظری؛ ژان فرانسوا ریتز؛ علوم زمین؛ بهار ۸۸، سال هجدهم، شماره ۷۱، صفحه ۱۷۳ تا ۱۷۶
- ↑ الگو:یادکرد وب
- ↑ الگو:یادکرد وب
- ↑ گشت و گذری در طالقان؛ همشهری ۲۷ شهریور ۱۳۸۵
- ↑ لغتنامه دهخدا:طالقان
- ↑ دو قلاده پلنگ در ارتفاعات طالقان ظاهر شدند/ ثبت تصاویر توسط محیط زیست؛ خبرگزاری مهر؛ ۶ اسفند ۱۳۹۰
- ↑ الگو:یادکرد وب
- ↑ انتقال آزمایشی آب شرب از سد طالقان آغاز شد؛ خبرگزاری مهر؛ کد خبر ۲۰۶۴۳۶۲؛ ۷ خرداد ۱۳۹۲
- ↑ طالقان مشکل آب شرب دارد؛ تابناک؛ ۱۶ شهریور ۱۳۹۱
- ↑ سال آبی نرمال محقق می‌شود؟ تعیین وضعیت سدهای پایتخت. دنیای اقتصاد، ۲۰ مهر ۱۳۹۳
- ↑ خبرگزاری موج - گروه اقتصاد اجتماعی http://barikan.org/NewsDetail.aspx?itemid=17
- ↑ ۸۰ درصد تونل جاده طالقان حفاری شد، ایرنا، ۳ آبان ۱۳۸۹
- ↑ بازدید مدیر کل راه و شهر سازی استان البرز از پروژه های راهسازی طالقان؛ وزارت راه و شهرسازی؛ ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۲
- ↑ معرفی شهرستان؛ دانشگاه آزاد شهید عراقی، بازید ۱۹ مرداد ۱۳۹۳
- ↑ مطالعه طرح احداث طولانی ترین تله کابین کشور در طالقان آغاز شد؛ خبرگزاری جمهوری اسلامی؛ ۳ تیر ۱۳۹۰
- ↑ صورتجلسه:کارگروه سرمایه گذاری استان البرز ( پنجره واحد )
- ↑ دانشگاه پیام نور استان البرز واحد طالقان
- ↑ دانشگاه آزاد اسلامی واحد طالقان فعالیت خود را آغاز کرد؛ مهرنیوز؛ ۲۲ شهریور ۱۳۹۰
- ↑ راه اندازی ۶ مرکز آموزش عالی در شهرستان ساوجبلاغ؛ مهرنیوز؛ ۱۳ اسفند ۱۳۸۶
- ↑ طراحی، نصب و راه اندازی نیروگاه فتوولتائیک با ظرفیت اسمی ۳۰ کیلووات متصل به شبکه در طالقان؛ وزارت نیرو
- ↑ تولید برق از زمین در طالقان/ تولید انرژی از زیست توده در شیراز و مشهد؛ خبرکزاری مهر؛ ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۲
- ↑ آغاز عملیات اجرایی خط انتقال گاز به شهرستان طالقان؛ شرکت گاز استان تهران؛ ۱ آبان ۱۳۹۰
- ↑ طالقان مشکل آب شرب دارد؛ ۱۶ شهریور ۱۳۹۱؛ تابناک به نقل از ایلنا
- ↑ حضور سرزده احمدی نژاد و مشایی در طالقان/ رئیس جمهور دیشب به روستای سوهان رفت؛ ۲۳ شهریور ۱۳۹۱؛ خبرآنلاین
- ↑ دو برادر، خاطرات محمد حسین دانایی، انتشارات اطلاعات، 1392
- ↑ دو برادر، خاطرات محمد حسین دانایی، انتشارات اطلاعات، 1392
- ↑ مولی نظر علی طالقانی؛ کانون ایرانی پژوهشگران فلسفه و حکمت؛ ۴ دی ۱۳۹۰
- ↑ مولی نظر علی طالقانی؛ کانون ایرانی پژوهشگران فلسفه و حکمت؛ ۴ دی ۱۳۹۰
- ↑ دهخدا؛ صاحب بن عباد
- ↑ طبقات مفسران شیعه؛ تبیان؛ بازدید ۱۳۹۱
- ↑ شیخ محمدصادق صدرالشریعه؛ آفتاب؛ ۱۳۹۱
- ↑ آیت‌الله حاج شیخ مسیح طالقانی؛ وبگاه آستان شیخ صدوق
- ↑ استان البرز(ایران کوچک)؛ اداره کل وزارت فرهنگ و ارشاد استان البرز؛ ۲۳ مهر ۱۳۹۳
- ↑ خطای یادکرد: برچسب
[۴۳]
