طالقان

این مقاله به شهر طالقان اختصاص دارد. برای مطالعه شهرستان طالقان به مقاله شهرستان طالقان مراجعه نمایید.

الگو:جعبه شهر ایران طالقان (شهرک) مرکز شهرستان طالقان از استان البرز ایران است. این شهر در منطقه‌ای ییلاقی در میان رشته کوه البرز و در ۱۲۰ کیلومتری شمال غربی تهران قرار گرفته‌است.

شهر طالقان از به هم پیوستن چهار منطقه بنام‌های شهرک، گلینک، کولج و پرده سر تشکیل شده‌است که شهرک به عنوان هستهٔ اصلی آن است و شهر طالقان، گاه شهرک هم نامیده می‌شود.

شهر طالقان به لحاظ قرار گرفتن در رشته کوه‌های البرز میانی دارای آب و هوای کوهستانی و ییلاقی است به همین دلیل دارای جمعیت فصلی بوده و در تابستان جمعیت آن به بیش از ۱۲ هزار نفر می‌رسد. این در حالیست که جمعیت ثابت شهر طالقان حدود ۵۰۰۰ نفر است.

ریشهٔ لغوی طالقان

دهخدا ریشهٔ طالقان را تالکان دانسته، وی می‌نویسد: صاحب انجمن آرا و به تبعیت او مؤلف آنندراج، طالقان را معرب این کلمه دانسته‌اند: «تالکان و تلکان، نام دو ولایت است یکی در خراسان و دیگری در حوالی شهر قزوین که نخست تلک، که سنگی است سفید و براق و معرب آن طلق، در آنجا یافته شد، بنابراین، این نام یافت و طالقان معرب آن است کذا فی القاموس».

"زمان رضاخانی" طالقان را شکل دگرگون شدهٔ تلکان می‌داند. تل در گیلان و مازندران به منطقه‌ای نسبتا بلند گفته می‌شود. مردم طالقان نیز از دیرباز، «بلندترین» منطقه را «تل» می‌نامیدند. برای مثال یک طالقانی به بالاترین منطقه از روستای خود می‌گوید: «تَلی سر» (سر یا بالای تل). به هر روی، «طالقان» شکل عربی شدهٔ «تلکان»، یعنی «سرزمین پر کوه» است که این معنی با ویژگی‌های جغرافیایی طالقان نیز سازگاری دارد. الگو:مدرک

جاذبه‌های فرهنگی، تاریخی

پرونده:20090329(008).jpg

دریاچه طالقان

• منزل آیت‌الله طالقانی در گلیرد و یادمان درویش عبدالمجید طالقانی در مهران از آثار دیدنی و تاریخی و فرهنگی طالقان به شمار می‌آیند.
• از دیگر آثار و بناهای تاریخی طالقان - مصون مانده از آسیب‌های طبیعی - می‌توان به برخی قلعه‌ها، امامزاده‌ها، مقابر، حمام‌ها و آسیاب‌های آبی اشاره کرد.
• بقعهٔ شیخ حسین الهی معروف به جد بزرگوار در روستای دیزان، جنب مسجد آیت‌الله شیخ مرتضی دیزانی
• ارژنگ قلعه در میناوند، قلعه منصور و قلعه کیقباد در شمال هرنج، قلعه دختر در گته ده، قلعه پراچان و قلعه فالیس، امامزاده هارون در جوستان، شاه محمد حنیفه در کرکبود، امامزاده زکریا در میراش، امامزاده ابراهیو در در تکیه ناوه و نیز امامزاده‌های روستای‌های سیدآباد، اورازان، کش، کشرود، کلاه رود، اسفاران، خچره، بقعه میر در وشته، و مقبره پیران در دیزان، مهران، گته ده و اوانک، بقایای آسیاب‌های آبی در برخی از روستاها و نیز آثار نهر بزرگ انتقال آب از طالقان به قزوین در امتداد قله‌های رشته کوه‌های جنوبی طالقان، بسیار دیدنی است.
• حمام قدیمی دیزان-قلاسی-آقای باغ-هفت قلای سی-قلا یاک-طاقی لایه (ساعت آفتابی اهالی روستا) در روستای دیزان.(وجوداسامی مانند قلایاک، قلاسی، هفت قلا ی سی و... نشان از قدمت تاریخی دیزان و وجود قلعه‌های متعدد در زمانهای گذشته این روستا می‌باشد

قلعه ارژنک در بالای قله قلادوش واقع در میناوند قرار دارد

• مرتفع ترین آبشار طالقان:در روستای بزجواقع است. ((نام آن شل بنمی‌باشد))
• یخچال طبیعی: واقع در روستای خودکاوند یکی از روستاهای میان طالقان - یخچال مذکور در اسپی سنگ خودکاوند بالاتر از دره نرکده شفت واقع است

روستاها

پرونده:Moallem square,Taleghan,Iran.jpg

میدان معلم در طالقان عکس: امیررضا توسلی

روستاهای بالا طالقان

۱- ابصار ۲- آسکان ۳- اورازان ۴- پراچان ۵- جوستان ۶- حصیران ۷- خچیره ۸- خودکاوند ۹- خیکان ۱۰- دراپی ۱۱- دهدر ۱۲- دیزان ۱۳- سفچ خانی ۱۴- کرکبود ۱۵- کولین ۱۶- گته ده ۱۷- گراب ۱۸- گلیرد ۱۹- گوران ۲۰- لمبران ۲۱- مرجان ۲۲- منگولان ۲۳- مهران ۲۴- ناریان ۲۵- نساء علیا ۲۶- نویز ۲۷- هشان

روستاهای میان طالقان

۱- آرتون ۲- آردکان ۳- آرموت تکیه (شامل آرموت و تکیه آرموت) ۴- آوانک ۵- باریکان ۶- بزج ۷- پردسر ۸- جزن ۹- جزینان (گزینان) ۱۰- حسنجون (شامل حسنجون و سیدآباد) ۱۱- خسبان ۱۲-خودکاوند ۱۳- دنبلید ۱۴- زیدشت ۱۵ - سگران ۱۶ - سگران چال ۱۷- شهرک ۱۸- فشندک ۱۹- کرود ۲۰- کلندر ۲۱ کولج ۲۲- گلینک ۲۳- میراش ۲۴- میناوند ۲۵- نویزک ۲۶- ورکش ۲۷- وشته ۲۸- هرنج

روستاهای پایین طالقان

۱- اسفاران ۲- امیرنان ۳- انگه ۴- اوچان ۵- اهوراک ۶- پرگه ۷- تکیه ناوه (شامل تکیه ناوه و عالی سر) ۸- خوران ۹- خورانک ۱۰- روشنابدر ۱۱- سنگ بن ۱۲- سوهان ۱۳- شهر آسر ۱۴- کجیران ۱۵ – کش ۱۶ – کش رود ۱۷- کلانک ۱۸- کلارود ۱۹- لهران ۲۰-موچان ۲۱-میر ۲۲- نساء سفلی

مشاهیر طالقان

• جهانگیر ذوقی طالقانی مشهور به ناظم الشعرا سراینده مرثیه‌های پرشور عاشورائی
• صاحب بن عباد وزیر دانشمند دیلمیان، فخرالدوله و مجدالدوله دیلمی، از ده تکیه ناوه
• آیت الله شیخ جعفر کلانکی طالقانی فرزند یعغوب از فرهیختگان وزاهدان روستای کلانک
• آیت‌الله حاج سید محمود علایی طالقانی فرزند مرحوم آقا سید ابو الحسن از ده گلیرد اولین امام جمعه پس از انقلاب
• درویش عبدالمجید طالقانی از ده مهران ابداع کننده خط شکسته نستعلیق
• درویش خان (غلامحسین درویش) فرزند حاجی بشیر از ده زیدشت از اساتید موسیقی اواخر دوره قاجار
• آیت‌اله حاج شیخ محمد حسن طالقانی فرزند مرحوم ملا عبدالله از ده کرود از علمای برجسته طالقان و از حامیان نواب صفوی
• دکتر حشمت از ده شهراسر همرزم میرزا کوچک خان جنگلی
• برادران امیدوار اولین جهانگردان ایرانی
• علی راجی شاعر و مدیحه‌سرای اهل بیت علیه السلام از روستای دیزان
• شیخ حسین غفاری از ده حسنجون و نویسنده کتاب تاریخ طالقان
• جلال آل احمد از ده اورازان و نویسنده معاصر که کتابی به نام اورازان دارد
• حجت الاسلام میرزا هادی آقااحمدی عالم وارسته و مردمی معاصر از روستای دیزان
• عنایت بخشی متولد ۱۳۲۴ و هنرمند سینما و تلویزیون از ده حسنجون
• غلامحسین امیرخانی از ده تکیه ناوه رئیس انجمن خوشنویسان (معاصر)
• دکتر احمد احمدیان فرزند مشهدی علی میرزا از ده کرود، قاضی و مستشار دیوانعالی کشور و وزیر دادگستری کابینه مهندس بازرگان
• ابو الحسن معینی از ده حصیران و استاندار لرستان در رژیم پهلوی
• آیت الله العظمی شیخ مرتضی طالقانی از روستای دیزان واز علمای به نام حوزه علمیه نجف اشرف در نیمه اول سده چهاردهم هجری، استاد علمای بنام همچون علامه محمد تقی جعفری و...
• حبیب‌الله برنگی فرزند آقا رضا از ده کرود، شاعر، نویسنده و تاریخ‌نگار طالقان
• شیخ عزیزالله فرید بزجی از ده بزج و رئیس دفتر و منشی مرحوم دکتر حشمت
• مهندس خلیل طالقانی فرزند میرزا علی‌اصغر از ده اوانک وزیر کشاورزی کابینه دکتر علی امینی
• آیت‌الله میرزا مسیح کرودی طالقانی فرزند مرحوم قاسم از ده کرود از علمای معروف دوره مظفرالدین شاه قاجار و امام جماعت مدرسه سپهسالار
• آیت‌الله شیخ مسیح پارسا از ده اوانک از علما و شعرای معروف طالقان درگذشت ۱۳۱۹ ه‍. ق
• میرزا محمدعلی مکلای طالقانی از ده نویزک مرثیه سرا و عالم سده ۱۳ هجری

امیر الادباء

• سعیدخان رفیعی بزجی:ایشان یکی از برجسته ترین اساتید در ادبیات فارسی بودند.
• ملا نظر علی از ده سوهان از علمای بنام اوایل سده ۱۴ هجری
• دکتر یحیی پویا فرزند حاجی ملا باشی از ده اوانک استاد کرسی خون‌شناسی دانشگاه تهران
• محمد داودی از روستای گوران پژوهشگر در تاریخ، ادبیات، و زبان‌های شمال ایران.
• آیت‌الله سید ابوالحسن رفیعی طالقانی از ده اورازان امام جماعت مسجد جامع تهران در اوایل سده ۱۴ هجری
• حاج میرزا ابراهیم بوذری فرزند میرزا علی اصغر از ده کرود خوشنویس معاصر و استاد انجمن خوشنویسان ایران
• حامد برنگی نویسنده، مترجم و قهرمان جهان در ورزشهای رزمی
• میرزا علی آقااحمدی دیزانی ادیب و نویسنده توانای دوره قاجار
• میرزا زین‌العابدین دیزانی خوشنویس و عالم برجسته
• میرزا ابراهیم آقا احمدی عالم توانای دههٔ ۴۰ و ۵۰ خورشیدی
• عزیز و نگار دو دلداده عاشق که داستانی ماندگار را خلق کردند
• علی‌اکبر فرهنگی پدر علم مدیریت رسانه
• احسان حدادی برنده مدال نقره المپیک ۲۰۱۲ لندن در رشته پرناپ دیسک از روستای زیدشت
• مهرداد میناوند بازیکن تیم ملی فوتبال ایران و تیم پرسپولیس از روستای میناوند
• پهلوان محمدرضا طالقانی رئیس فدراسیون کشتی ایران در چند دوره و محافظ امام خمینی در روز ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ از روستای باریکان
• سعید رفیعی از روستای بزج درتاریخ ۹۲/۲/۱ درگذشت وی از اساتید ادبیات در گذشته بوده است

کوی منتظران

الگو:اصلی از اواخر دهه شصت، یک مجموعه مسکونی عجیب در شرق شهر طالقان شکل گرفته که مربوط است به پیروان تجددگریز میرزا صادق مجتهد تبریزی (متوفای ۱۳۱۱ خورشیدی) که از امکانات مدرن و جدید استفاده نمی‌کنند. آنها همچنان بر تقلید از میرزا صادق تبریزی باقی مانده‌اند و به سبک زندگی یک قرن پیش ایرانیان زندگی می‌کنند. این محل به «ترک آباد» و «فانوس آباد» هم مشهور است. تا چند سال پیش اهالی شهرک طالقان آنها را اسماعیلی مذهب می‌پنداشتند.

جستارهای وابسته

• عزیز و نگار
• آردکان
• اورازان
• میناوند
• فشندک
• مرجان
• خودکاوند
• حسنجون و سیدآباد
• سگران
• ورکش

منابع

• اطلاعات اولیه درباره طالقان
• چهارگوشه ایران: طالقان
• هفت نگاه به طالقان
• معرفی شهرستان ساوجبلاغ
• ساخت شناسی واژگانی روستاهای طالقان، زمان رضاخانی
• مختصات و ارتفاع

پیوند به بیرون

• طالقان-کرود
• باریکان

الگو:مراکز شهرستان‌های استان البرز