در حال ویرایش دیار بکر
هشدار: شما وارد نشده‌اید. نشانی آی‌پی شما برای عموم قابل مشاهده خواهد بود اگر هر تغییری ایجاد کنید. اگر وارد شوید یا یک حساب کاربری بسازید، ویرایش‌هایتان به نام کاربری‌تان نسبت داده خواهد شد، همراه با مزایای دیگر.
این ویرایش را می‌توان خنثی کرد.
لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.
| نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| + | {{Infobox settlement | ||
| + | | name = دیاربکر | ||
| + | | native_name = Diyarbakır | ||
| + | | other_name = Amed / Amid | ||
| + | | native_name_lang = | ||
| + | | settlement_type = [[فهرست شهرهای ترکیه|شهر]] | ||
| + | | image_skyline = Diyarbakir skyline.JPG | ||
| + | | image_alt = | ||
| + | | image_caption = چشم‌اندازی از شهر دیاربکر | ||
| + | | image_flag = | ||
| + | | flag_alt = | ||
| + | | image_seal = | ||
| + | | seal_alt = | ||
| + | | image_shield = | ||
| + | | shield_alt = | ||
| + | | nickname = Amed / Amid | ||
| + | | motto = | ||
| + | | image_map =Diyarbakır_Turkey_Provinces_locator.png | ||
| + | | map_alt = | ||
| + | | map_caption = | ||
| + | | image_map1 = | ||
| + | | mapsize1 = | ||
| + | | map_alt1 = | ||
| + | | map_caption1 = | ||
| + | | pushpin_map = Turkey | ||
| + | | pushpin_label_position = | ||
| + | | pushpin_map_alt = | ||
| + | | pushpin_map_caption = | ||
| + | | latd = ۳۷٫۹۱ |latm = |lats = |latNS = N | ||
| + | | longd = ۴۰٫۲۴ |longm = |longs = |longEW = E | ||
| + | | coor_pinpoint = | ||
| + | | coordinates_type = | ||
| + | | coordinates_display = inline,title | ||
| + | | coordinates_footnotes = | ||
| + | | subdivision_type = [[فهرست کشورهای جهان|کشور]] | ||
| + | | subdivision_name = {{TUR}} | ||
| + | | subdivision_type1 = ناحیه | ||
| + | | subdivision_name1 = [[ناحیه آناتولی جنوب شرق|آناتولی جنوب شرق]] | ||
| + | | subdivision_type2 = [[فهرست استان‌های ترکیه|استان]] | ||
| + | | subdivision_name2 = [[استان دیاربکر|دیاربکر]] | ||
| + | | subdivision_type3 = | ||
| + | | subdivision_name3 = | ||
| + | | established_title = بنیانگذاری | ||
| + | | established_date = | ||
| + | | founder = | ||
| + | | seat_type = | ||
| + | | seat = | ||
| + | | government_footnotes = | ||
| + | | leader_party = [[حزب آشتی و دموکراسی|BDP]] | ||
| + | | leader_title = شهردار | ||
| + | | leader_name = [[عثمان بایدمیر]] | ||
| + | | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | ||
| + | | area_footnotes = | ||
| + | | area_total_km2 = ۲٬۰۶۰ | ||
| + | | area_land_km2 = | ||
| + | | area_water_km2 = | ||
| + | | area_water_percent = | ||
| + | | area_note = | ||
| + | | elevation_footnotes = | ||
| + | | elevation_m = ۶۶۰ | ||
| + | | population_footnotes = | ||
| + | | population_total = 943،۴۶۰ | ||
| + | | population_as_of = ۲۰۱۰ | ||
| + | | population_density_km2 = auto | ||
| + | | population_demonym = | ||
| + | | population_note = | ||
| + | | timezone1 = EET | ||
| + | | utc_offset1 = ۲+ | ||
| + | | timezone1_DST = EEST | ||
| + | | utc_offset1_DST = ۳+ | ||
| + | | postal_code_type = [[کد پستی]] | ||
| + | | postal_code = ۲۱X XX | ||
| + | | area_code_type = | ||
| + | | area_code = ۴۱۲ ۰۰۹۰ | ||
| + | | iso_code = | ||
| + | | registration_plate = ۲۱ | ||
| + | | website = {{URL|http://www.diyarbakir.bel.tr/}} | ||
| + | | footnotes = | ||
| + | }} | ||
| + | |||
'''دیاربکر''' یا '''آمِد''' (به [[کردی]]: ''ئامەد'' یا ''Amed''، به [[آشوری]]: ܐܡܝܕ و به [[ترکی]]: ''Diyarbakır'') شهری در جنوب شرقی کشور [[ترکیه]] است. | '''دیاربکر''' یا '''آمِد''' (به [[کردی]]: ''ئامەد'' یا ''Amed''، به [[آشوری]]: ܐܡܝܕ و به [[ترکی]]: ''Diyarbakır'') شهری در جنوب شرقی کشور [[ترکیه]] است. | ||
| سطر ۱۲: | سطر ۹۲: | ||
== پیشینه == | == پیشینه == | ||
=== پیش از اسلام === | === پیش از اسلام === | ||
| + | [[پرونده:Median Empire.jpg|بندانگشتی|300px|امپراتوری ماد (۵۵۰ پ. م.)]] | ||
آمد قبلاً پایتخت منطقه دیار بکر در پادشاهی [[آشور]] از قرن سیزدهم قبل ازمیلاد تا قرن ۷ قبل ازمیلاد (۶۱۲) بوده‌است. در جنگی که بین نیروهای [[آشور]] و [[ماد]] در سال ۶۱۲ قبل ازمیلاد انجام گرفت بر اثر شکست [[آشور]]، از [[ماد]] منطقه دیار بکر نصیب [[ماد]] گردید. از سال ۶۱۲ قبل از میلاد مسیح این منطقه به طرف شرق و جنوب دیار بکر امروزی [[ماد]] اداره شده‌است،<ref>[http://www.gutenberg.org/etext/16167 The Seven Great Monarchies Of The Ancient Eastern World, Vol ۷]</ref> این منطقه بعداً در سال ۶۶ قبل از میلاد مسیح یک ایالت [[امپراتوری روم]] شد. | آمد قبلاً پایتخت منطقه دیار بکر در پادشاهی [[آشور]] از قرن سیزدهم قبل ازمیلاد تا قرن ۷ قبل ازمیلاد (۶۱۲) بوده‌است. در جنگی که بین نیروهای [[آشور]] و [[ماد]] در سال ۶۱۲ قبل ازمیلاد انجام گرفت بر اثر شکست [[آشور]]، از [[ماد]] منطقه دیار بکر نصیب [[ماد]] گردید. از سال ۶۱۲ قبل از میلاد مسیح این منطقه به طرف شرق و جنوب دیار بکر امروزی [[ماد]] اداره شده‌است،<ref>[http://www.gutenberg.org/etext/16167 The Seven Great Monarchies Of The Ancient Eastern World, Vol ۷]</ref> این منطقه بعداً در سال ۶۶ قبل از میلاد مسیح یک ایالت [[امپراتوری روم]] شد. | ||
| سطر ۳۱: | سطر ۱۱۲: | ||
در قرن نوزدهم میلادی زندان دیار بکر شهرت بدی یافت چون پادشاهان عثمانی در زمان خود زندانیان سیاسی را از مناطق تحت بردگی بالکان برای گذراندن محکومیت‌های سخت به آنجا می‌فرستادند تا آنها اعتراف کنند یا با آزادیخواهان ملی بجنگند. | در قرن نوزدهم میلادی زندان دیار بکر شهرت بدی یافت چون پادشاهان عثمانی در زمان خود زندانیان سیاسی را از مناطق تحت بردگی بالکان برای گذراندن محکومیت‌های سخت به آنجا می‌فرستادند تا آنها اعتراف کنند یا با آزادیخواهان ملی بجنگند. | ||
| + | |||
| + | === معاصر === | ||
| + | قرن بیستم دوران خشونت و ناآرامی برای دیار بکر بود. در طی جنگ جهانی اول، بیشتر جمعیت آشوری و ارمنی دیاربکر از شهر اخراج شدند. بعد از محاصره امپراتوری عثمانی، سربازان فرانسوی سعی کردند که شهر را اشغال کنند. | ||
| + | |||
| + | در دهه نود بیش از سه هزار روستا در اطراف این شهر از سوی دولت ترکیه تخلیه شده‌است. علت اصلی کوچاندن مردم از روستاها در برگه‌های شورای امنیت ملی ترکیه، ممانعت از حمایت و پشتیبانی روستاییان از اعضای [[پ ک ک]] عنوان شده‌است.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/worldnews/story/2007/08/070804_mf_nk_diyarbakir.shtml بی‌بی سی]</ref> | ||
== مشخصات == | == مشخصات == | ||
| سطر ۳۷: | سطر ۱۲۳: | ||
کلیسای ارتدوکس سیاریکس بانوی مااولین معبد بی دینان را در قرن اول قبل از میلاد بنا نهاد و هنوز هم محل عبادت است. دیار بکر همچنین یکی از جاهایی است که بازارهای خیابانی زنده و خیلی جالبی دارد. | کلیسای ارتدوکس سیاریکس بانوی مااولین معبد بی دینان را در قرن اول قبل از میلاد بنا نهاد و هنوز هم محل عبادت است. دیار بکر همچنین یکی از جاهایی است که بازارهای خیابانی زنده و خیلی جالبی دارد. | ||
| + | [[پرونده:Pkk supporters london april 2003.jpg|بندانگشتی|400px|راهپیمایی هواداران پ. ک. ک در لندن سال ۲۰۰۳]] | ||
دیاربکر همیشه مرکز ملی گرایی کردها بوده‌است. دیار بکر مهمترین مرکز استقرار [[حزب کارگران کردستان]] ([[پ ک ک]]) به ویژه پس از آغاز جنگ شبه نظامیان در جنوب شرقی ترکیه از سال ۱۹۸۴ به بعد است. در طی این برخوردها، جمعیت شهر بطور شگفت‌آوری زیاد شده‌است چون روستائیان و دهقانان از سرزمینهایی که جنگهای شدیدی جریان دارد و یا به دلایل امنیتی مربوط به شهر از روستاهای خود رانده شده و به شهر هجوم آورده‌اند. دیار بکر همچنین یکی از مناطقی است که حزب‌الله (ترکیه) در آن از نیمه دهه ۱۹۹۰ خیلی فعال بوده، و گروه‌های از آن اغلب فعالان پ ک ک و اقلیت ارمنی جمعیت شهر" سیاریکس هاً را هدف حمله و ترور قرار داده‌اند. | دیاربکر همیشه مرکز ملی گرایی کردها بوده‌است. دیار بکر مهمترین مرکز استقرار [[حزب کارگران کردستان]] ([[پ ک ک]]) به ویژه پس از آغاز جنگ شبه نظامیان در جنوب شرقی ترکیه از سال ۱۹۸۴ به بعد است. در طی این برخوردها، جمعیت شهر بطور شگفت‌آوری زیاد شده‌است چون روستائیان و دهقانان از سرزمینهایی که جنگهای شدیدی جریان دارد و یا به دلایل امنیتی مربوط به شهر از روستاهای خود رانده شده و به شهر هجوم آورده‌اند. دیار بکر همچنین یکی از مناطقی است که حزب‌الله (ترکیه) در آن از نیمه دهه ۱۹۹۰ خیلی فعال بوده، و گروه‌های از آن اغلب فعالان پ ک ک و اقلیت ارمنی جمعیت شهر" سیاریکس هاً را هدف حمله و ترور قرار داده‌اند. | ||
| سطر ۴۲: | سطر ۱۲۹: | ||
بعد از متوقف کردن دشمنی‌ها توسط پ ک ک که دولت ترکیه ۱۵ سال قانون وضعیت اضطراری اعلام کرده بود، شهر در ۳۰ نوامبر سال ۲۰۰۲ تا حد زیادی به وضعیت عادی درآمد. اقتصاد محلی به آهستگی رشد و توسعه می‌یابد و شهر دیار بکر برای بازدید و گردش امن است. | بعد از متوقف کردن دشمنی‌ها توسط پ ک ک که دولت ترکیه ۱۵ سال قانون وضعیت اضطراری اعلام کرده بود، شهر در ۳۰ نوامبر سال ۲۰۰۲ تا حد زیادی به وضعیت عادی درآمد. اقتصاد محلی به آهستگی رشد و توسعه می‌یابد و شهر دیار بکر برای بازدید و گردش امن است. | ||
| + | == اشخاص معروف == | ||
| + | |||
| + | {| | ||
| + | || | ||
| + | * [[لیلا زانا]]: سیاست‌مدار | ||
| + | * [[امراه]]: خواننده پاپ | ||
| + | * [[محسون کرمزیگول]]: خواننده پاپ و فولکلور | ||
| + | * [[عبدالقادر آکسو]]: وزیر کشور ترکیه | ||
| + | * [http://www.ottomanhistorians.com/database/html/diyarbekri_en.html عبدالصمد دیاربکری]:اوایل قرن شانزدهم میلادی، مردم ترکیه از قول تاریخ نویس مصری | ||
| + | * [[آقا جیلان]]: بنیانگذار سپرده‌های جیلان | ||
| + | * [[احمد عاریف]]: شاعر | ||
| + | * [[عزیز ایلدرم]]: رئیس باشگاه ورزشی [[فنرباغچه]] | ||
| + | * [[جاهد شیتکی تارانجی]]: شاعر | ||
| + | * [[جملی]]: شاعر، سده پانزدهم | ||
| + | * [[هالیس توپراک]]: تاجر سرشناس | ||
| + | * [[حامد آیتچ]]: خوش‌نویس | ||
| + | * [[حسنه مته]]: نویسنده | ||
| + | * [[حکمت چتین]]: وزیر خارجه پیشین ترکیه، نماینده کنونی ارشد ناتو در افغانستان | ||
| + | || | ||
| + | * [[عزت آلتین مشه]]: خواننده سنتی | ||
| + | * [[لوکمن پولاد]]: نویسنده | ||
| + | * [[محمد امین بوزارسلان]]: نویسنده | ||
| + | * [[اورهان آسنا]]: بازیکن ترک | ||
| + | * [[روژن بارناس]]: نویسنده | ||
| + | * [[سلیمان نظیف]]: چهره سرشناس جوانان ترک | ||
| + | * [[جیهان هاسپولادلی]]: فوتبالیست | ||
| + | |} | ||
== کوه‌های منطقه دیاربکر == | == کوه‌های منطقه دیاربکر == | ||
| سطر ۵۰: | سطر ۱۶۴: | ||
* [[مسجد شیخ مختار]] | * [[مسجد شیخ مختار]] | ||
| + | == نگارخانه == | ||
| + | |||
| + | <gallery> | ||
| + | |||
| + | Image:Diyarbakirwalls2.jpg|دیوارهای شهر دیاربکر | ||
| + | |||
| + | Image:Diyarbakirulucami.jpg|مسجد جامع قرن ۱۲ | ||
| + | |||
| + | Image:Diyarbakir City walls.jpg|بخشی از دیوار قدیمی شهر دیاربکر | ||
| + | |||
| + | پرونده:DiyarbakirWalls.jpg|دیوارهای قدیمی دیاربکر | ||
| + | |||
| + | </gallery> | ||
| + | |||
| + | == همچنین موارد فوق را ببینید == | ||
| + | * [[دانشگاه دجله]] | ||
| + | * [[کردیون]] | ||
| + | * [[کا- مر]] | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| سطر ۵۷: | سطر ۱۸۹: | ||
{{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} | {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} | ||
| + | == پیوند به بیرون == | ||
| + | {{چپ‌چین}} | ||
| + | {| | ||
| + | || | ||
| + | * [http://www.diyarbakir.gov.tr Governorship of Diyarbakır ] | ||
| + | * [http://www.diyarbakir-bld.gov.tr Diyarbakır Metropolitan Municipality] | ||
| + | * [http://www.diyarbakirtso.org.tr Diyarbakır Chamber of Trade and Industry] | ||
| + | * [http://www.diyarbekir.com Information on Diyarbakır] | ||
| + | * [http://www.diyarbekir.net Diyarbakır news] | ||
| + | || | ||
| + | * [http://www.pbase.com/dosseman/diyarbakir Pictures of this city] | ||
| + | * [http://www.anatolia.luwo.be/Diyarbakir.htm Diyarbakır Guide and Photo Album] | ||
| + | * [http://www.turkeyforecast.com/weather/diyarbakir/ Diyarbakır Weather Forecast Information] | ||
| + | * [http://www.armeniapedia.org/index.php?title=Diyarbekir Armenian history and presence in Diyarbakir] | ||
| + | * [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/5340408.stm Explosion rocks SE Turkish city] | ||
| + | |} | ||
| + | {{پایان چپ‌چین}} | ||
| + | {{شهرهای ترکیه}} | ||
[[رده:دیاربکر]] | [[رده:دیاربکر]] | ||
