خوی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دایره المعارف فرق اسلامی
پرش به: ناوبری، جستجو
 
(یک نسخهٔ میانی توسط کاربر مشابهی که نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{جعبه شهر ایران
 
|نام‌رسمی=خوی
 
|روی‌نقشه=آری
 
|عرض‌جغرافیایی=۳۸٫۵۵۲۵
 
|طول‌جغرافیایی=۴۴٫۹۴۷۸
 
|تصویر=Khoy city Logo.jpg
 
|اندازه‌تصویر=۳۰۰
 
|استان=آذربایجان غربی
 
|شهرستان=خوی
 
|بخش=[[بخش مرکزی شهرستان خوی|مرکزی]]
 
|دهستان=
 
|نام‌محلی=
 
|نام‌های‌دیگر=
 
|نام‌های‌قدیمی=
 
|سال‌شهرشدن=
 
|جمعیت=۲۰۰٬۹۵۸ نفر<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.amar.org.ir/Portals/0/sarshomari90/Files/ABADY-90/os04-r.xls|عنوان=جمعیت و خانوار تا سطح آبادی براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۹۰ | ناشر = مرکز آمار ایران |تاریخ =۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۲ |تاریخ بازبینی=۸ سپتامبر ۲۰۱۴}}</ref>
 
|رشدجمعیت=
 
|تراکم‌جمعیت=
 
|زبان=[[ترکی آذربایجانی]]
 
|مساحت=
 
|ارتفاع=۱٬۱۴۸ متر
 
|میانگین‌دما=۱۰
 
|میانگین‌بارش‌سالانه=۲۵۳ میلی‌متر
 
|شمارروزهای‌یخبندان=
 
|شهردار=محبوب تیزپاز
 
|ره‌آورد=عسل، تخمه آفتاب گردان و کدو، فرش ماهی، گردو، نمک (سنگی)، لبنیات و میوه‌های فصلی
 
|پیش‌شماره=۰۴۶۱<ref>[http://www.rismoon.com/citycode-2-fa.html?tab=118 پیش‌شمارهٔ تلفنی]</ref>
 
|وب‌گاه= [http://www.khoycity.ir khoycity.ir]
 
|جمله‌خوشامد= به شهر خوی، شهر خوبان خوش آمدید
 
|پانویس=}}
 
 
 
'''خوی''' از شهرهای استان [[آذربایجان غربی]] [[ایران]] است، شهرستان خوی در شمال غربی‌ترین نقطه ایران و آذربایجان در مرز کشور ترکیه واقع شده‌است. با وسعتی بالغ بر ۵٬۵۴۸ کیلومتر مربع و جمعیت شهری بالغ بر ۲۰۰٬۹۵۸ نفر اولین شهر [[استان آذربایجان غربی]] از نظر وسعت و دومین شهر این استان از نظر جمعیت است؛ و همچنین اولین شهرستان از نظر دارا بودن مسلمان شیعه در [[آذربایجان غربی]] و هجدهمین شهر فرهنگی تاریخی ایران است.
 
'''خوی''' از شهرهای استان [[آذربایجان غربی]] [[ایران]] است، شهرستان خوی در شمال غربی‌ترین نقطه ایران و آذربایجان در مرز کشور ترکیه واقع شده‌است. با وسعتی بالغ بر ۵٬۵۴۸ کیلومتر مربع و جمعیت شهری بالغ بر ۲۰۰٬۹۵۸ نفر اولین شهر [[استان آذربایجان غربی]] از نظر وسعت و دومین شهر این استان از نظر جمعیت است؛ و همچنین اولین شهرستان از نظر دارا بودن مسلمان شیعه در [[آذربایجان غربی]] و هجدهمین شهر فرهنگی تاریخی ایران است.
  
سطر ۳۷: سطر ۶:
  
 
== وجه تسمیه ==
 
== وجه تسمیه ==
[[پرونده:Azerbajan in Abbasid Caliphate.jpg|200px|بندانگشتی|راست|خوی در [[استان آذربایجان]] در دورهٔ [[خلفای عباسی]]]]
 
 
به نوشتهٔ [[راجر سیوری|راجِر سِیوُری]] در [[دانشنامه اسلام|دانشنامهٔ اسلام]]، چنین گفته می‌شود که واژهٔ «خوی» دارای ریشه‌ای [[کردی]] و به‌معنای [[نمک]] است، و به‌واسطهٔ وجود معادن نمک در منطقه، به «خوی» معروف شده‌است.<ref>{{Cite book | last = Savory | first = R.M. | author-link = | year = 1986 | title = [[دانشنامه اسلام|Encyclopaedia of Islam]] | edition = 2nd | chapter = Khoi | place = Leiden | publisher = E. J. Brill | volume = 5 | pages = 29 | isbn = | ref = harv}}</ref><ref>{{یادکرد وب | عنوان=The Encyclopaedia of Islam | نشانی=http://books.google.com/books?id=cJQ3AAAAIAAJ&pg=PA28&lpg=PA28&dq=&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false | ناشر=Google Books | تاریخ بازبینی= ۱۴ فوریهٔ ۲۰۱۴}}</ref>
 
به نوشتهٔ [[راجر سیوری|راجِر سِیوُری]] در [[دانشنامه اسلام|دانشنامهٔ اسلام]]، چنین گفته می‌شود که واژهٔ «خوی» دارای ریشه‌ای [[کردی]] و به‌معنای [[نمک]] است، و به‌واسطهٔ وجود معادن نمک در منطقه، به «خوی» معروف شده‌است.<ref>{{Cite book | last = Savory | first = R.M. | author-link = | year = 1986 | title = [[دانشنامه اسلام|Encyclopaedia of Islam]] | edition = 2nd | chapter = Khoi | place = Leiden | publisher = E. J. Brill | volume = 5 | pages = 29 | isbn = | ref = harv}}</ref><ref>{{یادکرد وب | عنوان=The Encyclopaedia of Islam | نشانی=http://books.google.com/books?id=cJQ3AAAAIAAJ&pg=PA28&lpg=PA28&dq=&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false | ناشر=Google Books | تاریخ بازبینی= ۱۴ فوریهٔ ۲۰۱۴}}</ref>
  
سطر ۵۰: سطر ۱۸:
  
 
=== خوی در جنگ جهانی اول ===
 
=== خوی در جنگ جهانی اول ===
{{اصلی|آشوریان و آذربایجان غربی در جنگ جهانی اول}}
 
 
در نیمه نخست خرداد ۱۲۹۸ هجری شمسی، یک دسته از سپاه عثمانی از راه خوی به [[سلماس]] آمدند و مسیحیان به سرکردگی [[آقا پتروس]] را شکست دادند. آوارگی مسیحیان از سلماس به ارومیه باز باعث آدمکشی و غارت در ارومیه شد. در این میان [[آندرانیک اوزانیان|آندرانیک]]، فرمانده سپاه داوطلب ارمنی، که برای متفقین می‌جنگید، به خوی حمله کرد که باعث عقب‌نشینی عثمانی‌ها از اطراف ارومیه شد. علت این حمله به خوی این بود که در ژانویه ۱۹۱۸ و تشکیل [[جمهوری ارمنستان]] در ۲۸ مه ۱۹۱۸ / هفتم خرداد ماه ۱۲۹۸ شمسی، [[فدراسیون انقلابی ارمنی|داشناک‌ها]] لازم می‌بینند برای ایجاد [[ارمنستان کبیر]] محور [[وان (ترکیه)|وان]]، [[ایروان]]، و [[نخجوان]] را به همدیگر وصل کرده و نیروهای خود را به هم ارتباط دهند بنابرین تصمیم می‌گیرند به هر قیمتی شده خوی را تصرف کنند.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= بیات |نام=کاوه |کتاب= ت‍وف‍ان ب‍رف‍راز ق‍ف‍ق‍از، ن‍گ‍اه‍ی ب‍ه م‍ن‍اس‍ب‍ات م‍ن‍طق‍ه‌ای ای‍ران و ج‍م‍ه‍وری آذرب‍ای‍ج‍ان، ارم‍ن‍س‍ت‍ان و گ‍رج‍س‍ت‍ان در دوره ن‍خ‍س‍ت اس‍ت‍ق‍لال ۱۹۱۷ | ناشر= وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات|سال=۱۳۸۸}}</ref><ref>قتل‌عام مسلمانان در دو سوی ارس - صمد سرداری نیا – نشر اختر – ۱۳۸۵ – صفحهٔ ۹۰</ref> سرکرده سپاه عثمانی در خوی از مردم شهر تقاضای کمک نمود که کسی به او نپیوست و خود عثمانیان به تنهایی در [[ایواوغلی]] که با خوی سه فرسنگ فاصله دارد با ارمنیان وارد جنگ شدند که شکست خوردند و هشت نفر زخمی از سپاه عثمانی در شهر باقی ماند.<ref name="کسروی۷۵۱">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= کسروی|نام=احمد |کتاب=تاریخ هیجده ساله آذربایجان (بازمانده تاریخ مشروطه ایران) | ناشر= انتشارات امیر کبیر |سال=۲۵۳۷|ص=ص ۷۵۱ تا ۷۵۳}}</ref> بدنبال فتوای مراجع تقلید خوی<ref>محمد امین ریاحی – تاریخ خوی – صفحه ۵۰۸ و ۵۰۱</ref><ref>نام آوران ارومیه – انتشارات تکدرخت – علی بابایی – ۱۳۸۹ – صفحهٔ ۲۹۰</ref> و همکاری مردم، اهالی شهر در مقابل سپاه آندرانیک مقاومت کرده تا هنگامی که لشکر عثمانی از سوی سلماس رسید و ارمنیان شکست خوردند. پس از دو سه روز عثمانیان تمام مردان ارمنی خوی و پیرامون آنرا قتل‌عام نمودند.<ref name="کسروی۷۵۵">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= کسروی|نام=احمد |کتاب=تاریخ هیجده ساله آذربایجان (بازمانده تاریخ مشروطه ایران) | ناشر= انتشارات امیر کبیر |سال=۲۵۳۷|ص=ص ۷۵۵}}</ref> شاید شکست خوی یکی از علل ناکامی [[آندرانیک اوزانیان|آندرانیک]] در تحقق ارمنستان بزرگ بود که باوجود دست زدن‌اش به پاکسازی قومی هرگز به آن نرسید.<ref>توفان ب‍رف‍راز قفقاز - کاوه بیات – از انتشارات وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران صفحهٔ ۹۳.{{سخ}}
 
در نیمه نخست خرداد ۱۲۹۸ هجری شمسی، یک دسته از سپاه عثمانی از راه خوی به [[سلماس]] آمدند و مسیحیان به سرکردگی [[آقا پتروس]] را شکست دادند. آوارگی مسیحیان از سلماس به ارومیه باز باعث آدمکشی و غارت در ارومیه شد. در این میان [[آندرانیک اوزانیان|آندرانیک]]، فرمانده سپاه داوطلب ارمنی، که برای متفقین می‌جنگید، به خوی حمله کرد که باعث عقب‌نشینی عثمانی‌ها از اطراف ارومیه شد. علت این حمله به خوی این بود که در ژانویه ۱۹۱۸ و تشکیل [[جمهوری ارمنستان]] در ۲۸ مه ۱۹۱۸ / هفتم خرداد ماه ۱۲۹۸ شمسی، [[فدراسیون انقلابی ارمنی|داشناک‌ها]] لازم می‌بینند برای ایجاد [[ارمنستان کبیر]] محور [[وان (ترکیه)|وان]]، [[ایروان]]، و [[نخجوان]] را به همدیگر وصل کرده و نیروهای خود را به هم ارتباط دهند بنابرین تصمیم می‌گیرند به هر قیمتی شده خوی را تصرف کنند.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= بیات |نام=کاوه |کتاب= ت‍وف‍ان ب‍رف‍راز ق‍ف‍ق‍از، ن‍گ‍اه‍ی ب‍ه م‍ن‍اس‍ب‍ات م‍ن‍طق‍ه‌ای ای‍ران و ج‍م‍ه‍وری آذرب‍ای‍ج‍ان، ارم‍ن‍س‍ت‍ان و گ‍رج‍س‍ت‍ان در دوره ن‍خ‍س‍ت اس‍ت‍ق‍لال ۱۹۱۷ | ناشر= وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات|سال=۱۳۸۸}}</ref><ref>قتل‌عام مسلمانان در دو سوی ارس - صمد سرداری نیا – نشر اختر – ۱۳۸۵ – صفحهٔ ۹۰</ref> سرکرده سپاه عثمانی در خوی از مردم شهر تقاضای کمک نمود که کسی به او نپیوست و خود عثمانیان به تنهایی در [[ایواوغلی]] که با خوی سه فرسنگ فاصله دارد با ارمنیان وارد جنگ شدند که شکست خوردند و هشت نفر زخمی از سپاه عثمانی در شهر باقی ماند.<ref name="کسروی۷۵۱">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= کسروی|نام=احمد |کتاب=تاریخ هیجده ساله آذربایجان (بازمانده تاریخ مشروطه ایران) | ناشر= انتشارات امیر کبیر |سال=۲۵۳۷|ص=ص ۷۵۱ تا ۷۵۳}}</ref> بدنبال فتوای مراجع تقلید خوی<ref>محمد امین ریاحی – تاریخ خوی – صفحه ۵۰۸ و ۵۰۱</ref><ref>نام آوران ارومیه – انتشارات تکدرخت – علی بابایی – ۱۳۸۹ – صفحهٔ ۲۹۰</ref> و همکاری مردم، اهالی شهر در مقابل سپاه آندرانیک مقاومت کرده تا هنگامی که لشکر عثمانی از سوی سلماس رسید و ارمنیان شکست خوردند. پس از دو سه روز عثمانیان تمام مردان ارمنی خوی و پیرامون آنرا قتل‌عام نمودند.<ref name="کسروی۷۵۵">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= کسروی|نام=احمد |کتاب=تاریخ هیجده ساله آذربایجان (بازمانده تاریخ مشروطه ایران) | ناشر= انتشارات امیر کبیر |سال=۲۵۳۷|ص=ص ۷۵۵}}</ref> شاید شکست خوی یکی از علل ناکامی [[آندرانیک اوزانیان|آندرانیک]] در تحقق ارمنستان بزرگ بود که باوجود دست زدن‌اش به پاکسازی قومی هرگز به آن نرسید.<ref>توفان ب‍رف‍راز قفقاز - کاوه بیات – از انتشارات وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران صفحهٔ ۹۳.{{سخ}}
 
{{راست‌چین}}<small>[[کاوه بیات]] در کتاب '''توفان بر فراز قفقاز''' می‌نویسد:
 
{{راست‌چین}}<small>[[کاوه بیات]] در کتاب '''توفان بر فراز قفقاز''' می‌نویسد:
سطر ۵۶: سطر ۲۳:
 
Imperialism, Nationalism, and the Destruction of the Ottoman Armenians by Donald Bloxham. Oxford University Press: 2005, pp. 103–105</ref>
 
Imperialism, Nationalism, and the Destruction of the Ottoman Armenians by Donald Bloxham. Oxford University Press: 2005, pp. 103–105</ref>
  
[[پرونده:Khoy views.JPG|بندانگشتی|وسط|700px|[[سراسر نما|سراسرنمای]] خوی.]]
 
  
 
== آثار تاریخی و مذهبی ==
 
== آثار تاریخی و مذهبی ==
[[پرونده:Khoy city.iran.jpg|چپ|بندانگشتی|250px|شیخ نوائی خوی]]
 
 
[[پرونده: L.OF Shahi daryacheh oroumieh.JPG|200px|farme|بندانگشتی|راست|قسمتی از [[نقشه ایران در دوره افشاریه]].{{سخ}}نام خوی در شمال دریاچه ارومیه (در نقشه: دریاچه شاهی)، به انگلیسی: koy نوشته شده‌است.]]
 
 
آثار تاریخی زیادی در منطقه خوی قرار دارد از جمله: [[آرامگاه شمس تبریزی|مزار شمس تبریزی]] و [[برج شمس تبریز]]، [[دروازه سنگی]]، [[بقعه شیخ نوایی]]، [[مسجد مطلب خان]]، [[پل خاتون]]، [[بازار خوی]]، [[کارونسراهای خوی]] اطراف آن، [[پل قطور]]، [[ساختمان شهرداری]] پیشین، [[کلیسای سورپ سرکیس]]، [[مسجد شاه «سید الشهداء» خوی]]، [[مسجد ملاحسن]] و [[پوریای ولی|آرامگاه پوریای ولی]]. [[علمدار خوی]]، [[امام زاده سید بهلول]]، [[زیارتگاه میر فتاح]] و [[آبشار بدلان]] ،[[غار علی شیخ]]، [[تکیه گاه حضرت ابوالفضل]]، [[انصار الحسین خوی]] (بالا امام زاده) را نام برد.
 
آثار تاریخی زیادی در منطقه خوی قرار دارد از جمله: [[آرامگاه شمس تبریزی|مزار شمس تبریزی]] و [[برج شمس تبریز]]، [[دروازه سنگی]]، [[بقعه شیخ نوایی]]، [[مسجد مطلب خان]]، [[پل خاتون]]، [[بازار خوی]]، [[کارونسراهای خوی]] اطراف آن، [[پل قطور]]، [[ساختمان شهرداری]] پیشین، [[کلیسای سورپ سرکیس]]، [[مسجد شاه «سید الشهداء» خوی]]، [[مسجد ملاحسن]] و [[پوریای ولی|آرامگاه پوریای ولی]]. [[علمدار خوی]]، [[امام زاده سید بهلول]]، [[زیارتگاه میر فتاح]] و [[آبشار بدلان]] ،[[غار علی شیخ]]، [[تکیه گاه حضرت ابوالفضل]]، [[انصار الحسین خوی]] (بالا امام زاده) را نام برد.
[[پرونده:Sorp SerKis Church-Khoy.jpg|چپ|بندانگشتی|250px|ورودی کلیسای سورپ سرکیس]]
 
 
== کنگره بین‌المللی شمس در خوی ==
 
 
یکی از نمادهای خوی آرمگاه شمس تبریزی است - خوی شهر عشق مرید مولانا شمس تبریزی است.
 
یکی از نمادهای خوی آرمگاه شمس تبریزی است - خوی شهر عشق مرید مولانا شمس تبریزی است.
اولین کنگره بین‌المللی شمس تبریزی در خوی در سال ۱۳۸۹ با حضور بیش از ۴۰ بازیگر معروف از [[خانه سینمای ایران]] چون ([[علی نصیریان]] [[پرویز پرستویی]] ،[[هانیه توسلی]]، [[حمید جبلی]] و...) و آواز خانی‌های شوالیه ایران همچون: شهرام ناظری - مختاباد - سراج سالار عقیلی و... و چهره بین‌المللی با نام عالیم قاسیم اوف- کلید خورد؛ که هرساله و در سال ۱۳۹۴ کنگره شمس برای چندمین بار بصورت بین‌المللی به روی صحنه می‌رود؛ که مصادف است با ۷ مهر ماه که هرساله مهمانان و گردشگرانی از کشورهای: آلمان بلغارستان - ترکیه - آذربایجان - پاکستان و... بمدت یک هفته برگزار می‌شود که از جمله برنامه‌های فرهنگی شاد و نمایشگاه و کنسرت‌ها از جمله برنامه‌های یاد شده در بزرگداشت روز شمس تبریزی مابین شهرهای خوی - تبریز - شیراز - نیشابور می‌باشد.
 
 
== شکارگاه‌های تاریخی ==
 
خوی به خاطر دارا بودن شکارگاه‌های زیاد مورد توجه [[شاه اسماعیل صفوی]] بود. شاه اسماعیل به خاطر آب و هوای خوش خوی زیاد به این شهر سفر می‌کرد و نقل است که شاخ قوچ‌هایی که در عمارت برج [[شمس تبریزی]] مشاهده می‌شود توسط شاه اسماعیل شکار شده‌اند. شاه اسماعیل با الهام از طبیعت زیبای خوی شعر می‌سرود{{مدرک}}.
 
 
== طبیعت ==
 
خوی در میان کوه‌های بلند واقع شده‌است به همین دلیل آب و هوای آن در تابستان گرم و در زمستان بسیار سرد است. آب و هوای این شهرستان در فصل بهار بسیار دلچسب است. [[کوه چله‌خانه]] در مجاورت این شهرستان قرار دارد و نیز [[کوه اورین]] که برای مردم این شهر کوهی با ارزش و تاریخی است.
 
منطقه بکر [[جهنم دره خوی]] یا به قولی دره قیریس که یک دره کاملاً بکر با کوه‌ها و صخره‌هایی است که از وسط شان راه عبوری دارند و ارتفاع آنها گاهی به ارتفاع یک برج ده طبقه می‌رسد که در بالا به همدیگر چسبیده‌اند. در این دره سرسبز جانورانی مانند خرس قهوه‌ای، آهو، و گوزن وجود دارند.
 
شهر سرسبز و توریستی فیرورق – روستای علیشیخ – روستای وار و پسک – و منطقه قطور با آبگرم ودرمانی آن یکی از مراکز گردشگری این شهرستان بحساب می‌آید.
 
 
== جشنواره‌های تابستانی در خوی ==
 
جشنواره‌های تابستانی در خوی همزمان با مسافرت‌های تابستانی گردشگران به شهرستان خوی و برداشت محصولاتی همچون آفتابگردان، گل محمدی، آلبالو و فرش انجام می‌شود که گردشگران ضمن بازدید از اماکن تاریخی و اقامت در خوی و دیدن زیبایی‌های طبیعی و طبیعت بکر می‌توانند در جشنواره‌های تابستانی خوی هم شرکت کنند که مهم‌ترین آنها می‌توان به جشنواره آفتابگردان که نماد خوی هست اشاره کرد که بمدت یک هفته در پارک بزرگ ملت خوی با کنسرت‌هایی مانند [[گروه رستاک]] و... رقص‌های محلی هر شب برگزار می‌شود اشاره کرد.
 
 
<gallery>
 
 
| جشنواره آفتابگردان خوی
 
|[[رقص آذری]] در خوی
 
پرونده:گلابگیریدر خوی.jpg|جشن گلابگیری در خوی
 
پرونده:کنسرت علی عبدالمالکی در خوی.jpg|کنسرت علی عبدالمالکی در خوی
 
</gallery>
 
 
== محصولات ==
 
[[پرونده:Iran-turkeyi.jpg|چپ|بندانگشتی|250px|پایانه مرز رازی خوی]]
 
 
سال‌ها پیش به دلیل نوع خاک مزارع خوی پنبه در آن کاشته و بهره‌برداری می‌شد؛ و این مزارع سبب به وجود آمدن نساجی در خوی شد؛ ولی کم‌کم مزارع [[پنبه]] جای خود را به [[آفتابگردان]] (گونه باخان) داد.{{سخ}}
 
تخمه [[گل آفتاب‌گردان|آفتابگردان]] از محصولات اصلی این شهرستان است که در کشور معروف است. همچنین [[عسل]] مرغوب این شهرستان از دیگر محصولات غذایی می‌باشد. فرشهای نفیس دستباف از دیگر تولیدات این شهر می‌باشد. یکی از نقشهای ماندگار فرش ایرانی «نقش ماهی» است که در این باره براساس معاهده لیسبون و طی فرایند کارشناسی و مطابق با قوانین بین المللی، فرش ماهی خوی در سازمان جهانی مالکیت فکری وایپو مستقر در ژنو، ثبت جهانی شد.
 
 
صنایع دستی منطقه فرش بافی، گلیم بافی، جاجیم بافی، جل بافی، مفرش بافی، زیلوبافی، حصیربافی، سبدبافی، ریسندگی الیاف، سفالگری و دست بافته‌های پشمی می‌باشد.{{http://91.98.46.102:92/47542445fb1dc627eb6a648f964ac860qazqaz%20N150}}
 
[[پرونده:Khoy carpet.jpg|چپ|بندانگشتی|250px|فرش ریز ماهی خوی]]
 
== معادن ==
 
معادن خوی عبارتند از: نمک، زغال سنگ، مس و طلا که فقط از معدن نمک آن فعلاً استفاده می‌شود و بصورت تجارتی بعنوان نمک خوی در تمام شهرستان‌های مجاور به فروش می‌رسد.<ref>(فرهنگ جغرافیایی ایران ج. ۴، حسنعلی رزمﺁرﺍ، تهرﺍن، دﺍیره جغرﺍفیایی ستاد ﺍرتش، ۱۳۱ -.۱۳۲)</ref><ref>(لغت نامه دهخدا)</ref>
 
 
== پایانه مرز رازی خوی ==
 
شهرستان خوی با وجود داشتن '''[[گذرگاه مرزی رازی]]''' و قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم تنها راه مرزی نزدیک به کشور ترکیه
 
است. خوی تنها شهریست که مسافت آن با شهر '''[[وان]]''' در کشور ترکیه از طریق بازارچه رازی ۱۲۰ کیلومتراست.
 
 
در سال ۲۰۰۶ هیتی از طرف کشور ترکیه برای بررسی وضعیت بین راهی دو کشور جلسه‌ای با حضور معاون وزیر و سایر افراد متولی صادرات و واردات استان آذربابجان غربی و افراد منتخب از این شهرستان برگزار نمودند.
 
 
در تاریخ ۲۶/۰۱/۱۳۹۰ [[مرز رازی]] با حضور وزرای خارجی ایران و ترکیه و مقامات محلی بطور رسمی گشایش یافت
 
 
== حمل و نقل شهرستان خوی ==
 
 
 
=== پایانه مسافربری خوی ===
 
پایانه مسافربری سردار شهید حاج محمد حنیفه درستی در دو طبقه به عنوان بزرگترین پایانه مسافربری شمال غرب و غرب کشور ۱۳۸۷ به بهره‌برداری رسید.
 
 
ظرفیت روزانه این ترمینال مسافربری را برای جابجایی مسافر را ۴هزار و۵۰۰ نفراست.
 
[[پرونده:ترمینال2.jpg|چپ|بندانگشتی|300px|پایانه مسافربری بین شهری خوی]]
 
=== [[فرودگاه خوی]] ===
 
فرودگاه خوی بعنوان دومین فرودگاه استان آذربایجانغربی در مهر سال1383 به بهره‌برداری رسیده، هم اکنون '''[[فرودگاه خوی]]''' با توجه به هم‌مرز بودن با کشور ترکیه شهر '''[[وان]]''' و داشتن '''[[گذرگاه مرزی رازی]]''' به عنوان مهمترین دروازه توسعه شمال استان در جابجایی هوایی مسافر، توریست، بازرگانان، اساتید دانشگاهی و دانشجویان، مهندسان و صنعتگران و... بعنوان یکی از زیباترین فرودگاه‌های کشور ایفای نقش می‌نماید.
 
برنامه‌های هوایی فرودگاه خوی روزهای شنبه و یکشنبه از تهران به خوی ساعت ۰۶:۱۰ و از خوی به تهران ۰۸:۱۰ صبح و چهارشنبه‌ها عصر ساعت ۱۶:۱۰ از تهران به خوی و ۱۸:۱۰ از خوی به تهران می‌باشد.
 
برنامه‌های آینده خوی شامل راه‌اندازی پرواز خوی مشهد - خوی نجف و کربلا و برعکس و همچنین پروازهای تور گردشگری می‌شود.
 
[[پرونده:Plane & airport of khoy.JPG|چپ|بندانگشتی|300px|فرودگاه خوی]]
 
 
 
=== ایستگاه راه آهن رازی خوی ===
 
از نواحی چهارده‌گانهٔ راه‌آهن ایران است. در مسیر تهران ایستگاه رازی خوی '''[[پل قطور]]''' که بزرگترین پل راه آهن خاورمیانه است در مسیر راه آهن ایران و ترکیه در نزدیکی خوی ساخته شده‌است.
 
شرکت راه آهن [[جمهوری اسلامی ایران]] در راستای توسعه حمل و نقل ریلی، قطار تهران-آنکارا را با همکاری راه آهن ترکیه در سال ۱۳۸۰ راه‌اندازی کرد. این قطار دوشنبه شب از تبریز عازم و صبح روز سه شنبه وارد شهر وان در ترکیه می‌شود. این قطار روز ۴ شنبه ساعت ۲۲:۱۵ تهران را به مقصد آنکارا ترک کرده و پس ازعبوراز ایستگاه زنجان، تبریز، سلماس وارد ایستگاه مرزی رازی خوی ساعت ۱۴:۴۵ می‌شود در ایستگاه رازی تشریفات گمرکی و کنترل گذرنامه‌ها انجام می‌شود سپس قطار در ادامه مسیر پس از طی ۳ کیلومتر در ساعت ۱۷:۴۰، در ایستگاه مرزی کاپیکوی در ترکیه برای بررسی گذرنامه‌ها و گمرک توسط مأموران این کشور متوقف می‌شود. قطار پس از طی ۱۰۷ کیلومتر وارد ایستگاه وان می‌شود و در اسکله وان مسافران سوار کشتی دو طبقه (فری بوت) شده و پس از ۵ ساعت مسافرت با کشتی بر روی دریاچه وان به ایستگاه تات وان رسیده و پس از طی ۱۳۳۰ کیلومتر سفر خود را با قطار ترکیه تا آنکارا ادامه می‌دهند و در ساعت ۱۰ شنبه به آنکارا می‌رسند.
 
 
== شهرداری خوی ==
 
ساختمان شهرداری خوی یا بلدیه سابق مربوط به دوره پهلوی اول است و در خوی، مرکز شهر واقع شده شهرداری خوی در سال ۱۳۰۷ هجری شمسی به دست استاد علی اکبر توانا (معمار مشهور خویی) در محل ساختمان قدیم شهرداری واقع در خیابان شهید صمدزاده (فعلی) تأسیس گردید. درفضای شهرداری قدیم صدها درخت اصله تبریزی تنومند وجود داشت. در گذشته به شهردار قدیم رئیس بلدیه شهر می‌گفتند و در زمان تاسیس۵ الی ۶ نفر کارگر روز مزد داشت. کوچه‌های شهر اکثراً خاکی بودند. در سال ۱۳۱۲ خیابان‌های اصلی شهر احداث شد (خیابان طالقانی و خیابان شریعتی) و در سال ۱۳۱۶تنها در چند محل از شهر آسفالت وجود داشت از ۱۳۳۰ سر آغاز آسفالت خیابانهای شهر بوده است. وظایف شهرداری در بدو تشکیل بیشتر نظافت و رفت روب شهر بوده است و در سال ۱۳۳۰، ۳۵ نفر کارمند و ۲۰ نفر کارگر داشته است.
 
 
شهرداری خوی در گذشته زیر نظر انجمن شهر فعالیت می‌کرد و بیشترین منابع تأمین درآمدی شهرداری، از محل دریافت عوارض بوده و به مسایل و امور آب، برق، نان، گوشت، بهداشت شهر با نظافت، رفت و روب (خدمات شهری) نیز نظارت داشته است. در سال ۱۳۰۷ شهر خوی دارای پنج دروازه ورودی بوده و در هر کدام از این دروازه‌ها عوارض ورود و خروج به شهرو کالاهای وارداتی، اجناس فروشی در میادین گندم، نمک، دواب عوارض دریافت می‌گردید. بعدها وظایف شهرداری توسعه یافته و اخذ عوارض از پروانه‌های ساختمانی و مغازه‌ها و سایر مجوزها از مردم نیز به منابع درآمدی شهرداری اضافه شد.
 
 
کاشتن درختان چنار از سال ۱۳۳۸ در شهر خوی آغاز شد و بیشتر آرامستانها مسیرگشائی شده و ورود حیوانات به شهر ممنوع شد. هم اینک شهرداری خوی با داشتن درجه ۱۰ به عنوان یکی از شهرداریهای فعال شمال غرب کشور به شمار رفته و دارای ۴ ناحیه و ۵ سازمان آتش‌نشانی، اتوبوسرانی، تاکسیرانی، سازمان پایانه‌ها و سازمان آرامستانها می‌باشد.
 
<center>
 
<gallery>
 
| ساختمان قدیم شهرداری فرمانداری خوی
 
</gallery>
 
</center>
 
 
== حمل و نقل شهری خوی ==
 
'''سازمان اتوبوس و مینی بوس رانی خوی'''
 
 
در سال ۱۳۷۰ بمنظور جابجائی شهروندان خوی با تعداد ۹ دستگاه اتوبوس و ۱۱ دستگاه مینی بوس با اساسنامه مستقل طی مجوز صادره از سوی وزارت محترم کشور تأسیس و شروع بکار نموده و اکنون سازمان اتوبوسرانی خوی و حومه با ۸۸ دستگاه اتوبوس و ۱۱۷ دستگاه مینی بوس در ۳۵ خطوط در سطح شهر و حومه به شهروندان محترم خدمات دهی می‌نماید.
 
[[پرونده:Khoy bus.jpg|چپ|بندانگشتی|300px|اتوبوس شهری خوی]]
 
 
<center>
 
<gallery>
 
|اتوبوس‌های شهری خوی خوی
 
</gallery>
 
</center>
 
 
== سازمان تاکسیرانی خوی ==
 
اتحادیه تاکسی وتاکسی بار در شهر خوی از سال ۱۳۵۱ فعالیت خود را آغاز کرد که در سال درسال ۱۳۷۷ با تشکیل امور تاکسیرانی درشهرداری خوی به مجموعه‌های تحت نظرشهرداری خوی پیوست. امور تاکسیرانی شهرداری خوی تا سال ۸۲توسط شهرداری اداره می‌شد که با تأسیس سازمان به عنوان یکی از سازمان‌های شهرداری کار خود را از لحاظ اداری و مالی به صورت مستقل آغاز نمود.
 
سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی خوی در سال ۸۲ در اجرای قانون الحاق یک تبصره به ماده واحده قانون راجع به تمرکز امور تاکسیرانی به عنوان یکی از سازمان‌های زیر [[مجموعه شهرداری]] خوی تأسیس گردید.
 
این سازمان بر اساس ماده ۸۴ قانون شهرداری‌ها وبند ۱۵ماده ۷۱ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوبه ۰۱/۳/۷۵ تأسیس گردیده است و دارای موضوع و اهداف و وظایف تصدی و مدیریت بر کلیه امور مربوط به تاکسیرانی و [[حمل و نقل عمومی]] مسافر درون شهری شهر خوی می‌باشد.
 
<center>
 
<gallery>
 
 
پرونده:Khoy taxi.jpg| تاکسی شهری خوی
 
 
</gallery>
 
</center>
 
 
== هتل‌های خوی ==
 
شهرستان خوی با داشتن ۳ هتل شامل: هتل ۳ ستاره ثمین(امکانات در حد1ستاره) - هتل ۲ ستاره زمرد- و هتل ۱ ستاره جهانگردی - و مسافرخانه‌های در جه یک آماده پذیراریی از مهمان گرامی می‌باشد.
 
[[پرونده:Khoy hotels.jpg|چپ|بندانگشتی|250px|هتل‌های خوی]]
 
 
== کباب خوی ==
 
 
اصلی‌ترین غذای شهرستان خوی از دیرباز کباب خوی می‌باشد که برای چشیدن طعم اصل کباب خوی باید خود را به بازار قدیمی خوی رسانده و در چلوکبابی حاج حسین و حاج علی خود را مهمان کرد تا طعم واقعی کباب اصل خوی را تجربه کرد.
 
[[پرونده:Resturan kabab.jpg|چپ|بندانگشتی|300px|رستوران کبابی خوی]]
 
[[پرونده:Kabab khoy.jpg|چپ|بندانگشتی|300px|کباب خوی]]
 
 
 
[[پرونده:Emam street.jpg|چپ|بندانگشتی|300px|معروف‌ترین خیابان خوی خیابان امام (محله خیاوانی)]]
 
 
== بازار قدیمی خوی ==
 
بازار قدیمی خوی
 
بازار خوی در ضلع شرقی شهر خوی قرار دارد و بازمانده بازار گسترده است. تاریخ احداث بازار فعلی دوره صفویه به بعد است دارای 4 کاروانسرای بزرگ میرزاهاشم - خان -و...میباشد.  بیشتر قسمت‌های آن به دستور [[عباس میرزای قاجار]] و توسط امیر احمدخان دنبلی، در اوایل دوره قاجاریه ساخته شده‌است.
 
 
بازار خوی مانند بازارهای اصفهان، کرمان و... تزئینات گچبری و کاشیکاری آجری، کتیبه و... ندارد اما در بعضی از قسمت‌ها، مخصوصاً در چهارسوهای آن تزئینات کَشه چینی آجر وجود دارد.
 
<center>
 
<gallery>
 
پرونده:Bazzar khoy.jpg| بازار خوی
 
پرونده:Stone gate of Khoy 1.JPG|[[دروازه سنگی (خوی)|دروازه سنگی]]
 
</gallery>
 
</center>
 
 
<center>
 
<gallery>
 
| پاساژ شهرداری خوی
 
پرونده:Shams big mall.jpg|مجتمع تجاری رفاهی تفریحی شمس خوی
 
|مجتمع تجاری ، تفریحی شمس خوی
 
پرونده:Shams mall sqr.jpg|مجتمع تجاری شمس خوی
 
</gallery>
 
</center>
 
[[پرونده:دیوار های شهر من.JPG|چپ|بندانگشتی|300px|دیوارهای شهر]]
 
 
[[پرونده:22 بهمن.JPG|چپ|بندانگشتی|300px|بلوار ۲۲ بهمن]]
 
 
[[پرونده:خیابان های خوی.JPG|چپ|بندانگشتی|300px|بزرگراه شرکت نفت خوی]]
 
 
== مراکز آموزشی شهرستان خوی ==
 
خوییان از پیشگامان نهضت مشروطیت در آذربایجان و ایران بوده‌اند و این نیز برخاسته از پیشینه و ساختار فرهنگی شهر بوده‌است. تاریخ ایجاد اولین مدرسه به شکل امروزین در خوی به سال ۱۸۸۰ میلادی و به‌وسیله مسیونرهای آمریکایی می‌رسد؛ که مدرسه خسروی یکی از آثار تاریخی خوی که بازمانده از دوران قدیم است که می‌توان به آن اشاره کرد.
 
از مراکز آموزشی خوی می‌توان به:
 
[[دانشگاه آزاد اسلامی]] با حدود ۵۴۰۰ دانشجو، [[دانشگاه پیام نور]] با حدود 4500 دانشجو، دانشکده پرستاری، دانشکده فنی و مهندسی، [[دانشکده علوم قرآنی]]، حوزه علمیه نمازی، مرکز تربیت معلم و دانشگاه‌های غیردولتی علامه خویی، زرینه و شمس از مراکز علمی - آموزشی شهر به شمار می‌آیند و دانشگاه دولتی خوی نیز در دست ساخت می‌باشد که امید می‌رود با ساخت و تکمیل آن تحولی شگرف در سطح منطقه به وجود آید.
 
[[پرونده:بلوار.jpg|چپ|بندانگشتی|300px|بلوار]]
 
 
== صنعت در شهرستان خوی ==
 
از عمده کارخانه‌های معروف در شهرستان خوی می‌توان به کارخانه‌های: [[نیروگاه سیکل ترکیبی]] خوی - سیمان آذرآبادگان خوی - کارخانه در حال احداث ذوب آهن خوی - کارخانجات بزرگ نساجی خوی - آبمیوه وکنسانتره سازی گلشن خوی - کارخانه تصویه نمک آذر سپید خوی - کارخانه‌های مبلمان (هدف - ایپک یولی - باریش -ترک - استانبول و...) اشاره کرد.
 
همچنین شهرک صنعتی خوی در سال ۱۳۷۹ به تصویب رسیده و بامساحت بالغ بر ۲۲۲ هکتار در جنوب شهرستان خوی در جاده خوی سلماس واقع شده است.
 
اضافه می‌کنم شهرک‌های صنعتی کانی فلزی و غیر فلزی شهرک مبل در خوی کلنگ زنی و در حال احداث می‌باشد.
 
<center>
 
<gallery>
 
 
| کارخانه سیمان خوی
 
|شهرک صنعتی خوی
 
|نیروگاه خوی
 
</gallery>
 
</center>
 
 
== منطقه ویژه اقتصادی خوی ==
 
منطقه ویژه اقتصادی شهرستان خوی در جنوب شهرستان خوی در جاده خوی به سلماس و ارومیه به مساحت یکهزار و چهل هکتار در زمینهای روبروی شهرک صنعتی جاده فرودگاه این شهر تعیین شده با امکانات :'''[[فرودگاه خوی]]''' - '''[[نیروگاه سیکل ترکیبی خوی]]''' - شهرک صنعتی خوی و... ، هم اکنون در حال انجام کارهای مقدماتی خود در هیئت دولت می‌باشد.
 
[[پرونده:In air plane.jpg|چپ|بندانگشتی|250px|عکس هوائی از منطقه ویژه اقتصادی خوی]]
 
 
== منطقه آزاد شهرستان خوی ==
 
یشنهاد ایجاد منطقه آزاد خوی اساساً توسط شخص استاندار آذربایجان غربی مطرح شده است.
 
گفته می‌شود در این طرح پیشنهادی قرار است خوی به منطقه آزاد ارس متصل شود و شهرستان خوی نیز با فاصله‌ای در حدود ۲۵ الی ۳۰ کیلومتری از این منطقه آزاد بهره‌مند گردد و این موضوع بسیار جدی است و هم اکنون مراحل اصلی و پایانی خود را طی می‌کند.
 
<gallery>
 
پرونده:Road of razi borader.jpg| جاده منطقه آزاد خوی
 
پرونده:Gotur road2.jpg|منطقه آزاد خوی
 
|پل قطور خوی
 
پرونده:Turk siniri.jpg|مرز رازی خوی
 
</gallery>
 
 
== سرشناسان ==
 
از خاندانهای معروف این شهرستان [[امارت دنبلی|خاندان دنبلی]] را می‌توان نام برد که قرون متوالی درآذربایجان حکومت داشته‌اند.
 
 
از شخصیتهای معروف این شهرستان می‌توان به [[سید ابوالقاسم خویی|آیت‌الله العظمی خویی]]، [[عباس زریاب خویی]]، [[محمدامین ریاحی]]، [[رحیم نوه سی]]، [[ژاله آموزگار]]، [[آذر پژوهش]]، [[بهروز وثوقی]]، [[آتش تقی‌پور]]، [[مینا جعفرزاده]]، [[ثریا حکمت]]، [[غلام رضا آقازاده]]، سپهبد [[کریم ورهرام]]، [[علی فتح‌الله‌زاده]] و [[سید جواد ذاکر]] اشاره کرد.
 
 
== نگارخانه خوی ==
 
<center>
 
<gallery>
 
 
پرونده:Khoy towers.jpg| منطقه شیخ نوایی خوی
 
پرونده:Khaneh_kabiri_khoy4.jpg|خانه کبیری
 
پرونده:Iran_bazar_khoy.jpg|بازار خوی
 
پرونده:IMG 4589.JPG|طبیعت خوی
 
پرونده:Stone gate of Khoy 2.JPG|[[دروازه سنگی (خوی)|دروازه سنگی]]
 
 
پرونده:Tomb of Shams Tabrizi 2.JPG|[[آرامگاه شمس تبریزی]]
 
پرونده:Tomb of Shams Tabrizi 5.JPG|منار شمس
 
پرونده:Jahanam- dare 1.jpg| [[جهنم دره خوی]]
 
پرونده:Forurag 1.jpeg| طبیعت بهاری فیرورق
 
پرونده:Tekyegahe h abolfazl.JPG| بازارچه تکیه گاه حضرت ابالفضل خوی
 
پرونده:DSCI0042ss.JPG|کلیسای قریس
 
پرونده:Memari-khoy.JPG|نمونه سبک معماری در خوی
 
پرونده:Puria2.JPG|مزار پوریای ولی در خوی
 
پرونده:Hoy sehri.jpg|به شهر خوی خوش آمدید
 
</gallery>
 
</center>
 
 
== شهرهای خواهرخوانده و هم پیوند ==
 
* {{flagicon|Turkey}} [[قونیه]]، [[ترکیه]] از چهاردهم مهر ۱۳۹۰
 
* {{flagicon|iran}} [[شیراز]]، [[ایران]] از چهاردهم مهر ۱۳۹۰
 
* {{flagicon|iran}} [[نیشابور]]، [[ایران]] از چهاردهم مهر ۱۳۹۰
 
  
 
== منابع ==
 
== منابع ==
 
{{پانویس|۲}}
 
{{پانویس|۲}}
  
== پیوند به بیرون ==
 
{{ویکی‌سفر}}
 
{{ویکی‌انبار-رده|Khoy}}
 
{{درگاه|آذربایجان}}
 
* [http://www.khoycity.ir/ وب‌گاه رسمی]
 
  
{{فرمانداری ویژه}}
 
{{استان آذربایجان غربی}}
 
{{عشایر ایران}}
 
{{شهرستان خوی}}
 
 
[[رده:خوی|خوی]]
 
[[رده:خوی|خوی]]
 
[[رده:شهرستان خوی]]
 
[[رده:شهرستان خوی]]
 
[[رده:شهرهای استان آذربایجان غربی]]
 
[[رده:شهرهای استان آذربایجان غربی]]
 
[[رده:شهرهای ایران]]
 
[[رده:شهرهای ایران]]
 
 
[[رده:مناطق مسکونی در شهرستان خوی]]
 
[[رده:مناطق مسکونی در شهرستان خوی]]
 
[[رده:ویکی‌سازی رباتیک]]
 
[[رده:ویکی‌سازی رباتیک]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۶ دسامبر ۲۰۱۵، ساعت ۰۵:۰۲

خوی از شهرهای استان آذربایجان غربی ایران است، شهرستان خوی در شمال غربی‌ترین نقطه ایران و آذربایجان در مرز کشور ترکیه واقع شده‌است. با وسعتی بالغ بر ۵٬۵۴۸ کیلومتر مربع و جمعیت شهری بالغ بر ۲۰۰٬۹۵۸ نفر اولین شهر استان آذربایجان غربی از نظر وسعت و دومین شهر این استان از نظر جمعیت است؛ و همچنین اولین شهرستان از نظر دارا بودن مسلمان شیعه در آذربایجان غربی و هجدهمین شهر فرهنگی تاریخی ایران است.

فاصله آن از تهران ۷۸۰ و از تبریز ۱۶۵ کیلومتر بوده و با وجود قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم نزدیک‌ترین شهر به دروازه اروپا (ترکیه) که مسافت آن با شهر وان در کشور ترکیه از طریق پایانه مرز رازی ۱۲۰ کیلومتر بمدت ۲ ساعت است. زبان رایج در میان مردم خوی ترکی آذربایجانی است. خوی نیز از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شهرهای آذربایجانی ایران به شمار می‌رود.

خوی یکی از کهن‌ترین مراکز تمدن در شمال غرب ایران و کانون بسیاری از حوادث تاریخی بوده است.[۱] خوی به‌دلیل واقع شدن در مسیر جاده ابریشم و جاده تجارتی شرق و غرب، مورد بازدید بسیاری از جهانگردان و ایرانشناسان واقع شده‌است. توضیح اینکه جاده ابریشم در فاصله ۲۵ کیلومتری شمال غربی خوی در جاده چالدران بالاتر از(گوردیک قفه سی) رد می‌شد که در زبان محلی به این جاده ابریشم (دوه اوچان) ( خطر پرت شدن شتر) می‌گفتند. چرا که بعلت سرازیری شدید این جاده شتران با مال التجاره با سرعت زیاد حرکت نموده چنان‌که گویی پرواز می‌کردند. از منابع تاریخی و سفرنامه‌ها از جمله سفرنامه ناصرخسرو مطالب قابل توجهی دربارهٔ خوی بدست می‌آید. زبان رایج در میان مردم خوی ترکی آذربایجانی است. خوی نیز از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شهرهای آذربایجانی ایران به شمار می‌رود.[۲][۳]

وجه تسمیه

به نوشتهٔ راجِر سِیوُری در دانشنامهٔ اسلام، چنین گفته می‌شود که واژهٔ «خوی» دارای ریشه‌ای کردی و به‌معنای نمک است، و به‌واسطهٔ وجود معادن نمک در منطقه، به «خوی» معروف شده‌است.[۴][۵]

پیشینهٔ تاریخی

خوی در دوران صفوی

در دوران صفوی، شهر خوی و منطقه آذربایجان بارها مورد حمله سپاه عثمانی قرار گرفت. در یکی از این حمله‌ها چلبی زاده اینطور نبرد را شرح می‌دهد: چلبی زاده مورخ عثمانی جنگ را اینطور توضیح می‌دهد:

الگو:نقل قول

خوی در جنگ جهانی اول

در نیمه نخست خرداد ۱۲۹۸ هجری شمسی، یک دسته از سپاه عثمانی از راه خوی به سلماس آمدند و مسیحیان به سرکردگی آقا پتروس را شکست دادند. آوارگی مسیحیان از سلماس به ارومیه باز باعث آدمکشی و غارت در ارومیه شد. در این میان آندرانیک، فرمانده سپاه داوطلب ارمنی، که برای متفقین می‌جنگید، به خوی حمله کرد که باعث عقب‌نشینی عثمانی‌ها از اطراف ارومیه شد. علت این حمله به خوی این بود که در ژانویه ۱۹۱۸ و تشکیل جمهوری ارمنستان در ۲۸ مه ۱۹۱۸ / هفتم خرداد ماه ۱۲۹۸ شمسی، داشناک‌ها لازم می‌بینند برای ایجاد ارمنستان کبیر محور وان، ایروان، و نخجوان را به همدیگر وصل کرده و نیروهای خود را به هم ارتباط دهند بنابرین تصمیم می‌گیرند به هر قیمتی شده خوی را تصرف کنند.[۶][۷] سرکرده سپاه عثمانی در خوی از مردم شهر تقاضای کمک نمود که کسی به او نپیوست و خود عثمانیان به تنهایی در ایواوغلی که با خوی سه فرسنگ فاصله دارد با ارمنیان وارد جنگ شدند که شکست خوردند و هشت نفر زخمی از سپاه عثمانی در شهر باقی ماند.[۸] بدنبال فتوای مراجع تقلید خوی[۹][۱۰] و همکاری مردم، اهالی شهر در مقابل سپاه آندرانیک مقاومت کرده تا هنگامی که لشکر عثمانی از سوی سلماس رسید و ارمنیان شکست خوردند. پس از دو سه روز عثمانیان تمام مردان ارمنی خوی و پیرامون آنرا قتل‌عام نمودند.[۱۱] شاید شکست خوی یکی از علل ناکامی آندرانیک در تحقق ارمنستان بزرگ بود که باوجود دست زدن‌اش به پاکسازی قومی هرگز به آن نرسید.[۱۲]الگو:پایان[۱۳]


آثار تاریخی و مذهبی

آثار تاریخی زیادی در منطقه خوی قرار دارد از جمله: مزار شمس تبریزی و برج شمس تبریز، دروازه سنگی، بقعه شیخ نوایی، مسجد مطلب خان، پل خاتون، بازار خوی، کارونسراهای خوی اطراف آن، پل قطور، ساختمان شهرداری پیشین، کلیسای سورپ سرکیس، مسجد شاه «سید الشهداء» خوی، مسجد ملاحسن و آرامگاه پوریای ولی. علمدار خوی، امام زاده سید بهلول، زیارتگاه میر فتاح و آبشار بدلان ،غار علی شیخ، تکیه گاه حضرت ابوالفضل، انصار الحسین خوی (بالا امام زاده) را نام برد. یکی از نمادهای خوی آرمگاه شمس تبریزی است - خوی شهر عشق مرید مولانا شمس تبریزی است.

منابع

الگو:پانویس
  1. تاریخ خوی- محمدامین ریاحی چاپ اول ۱۳۷۱، چاپ دوم ۱۳۷۶.
  2. الگو:Cite news
  3. الگو:Cite news
  4. الگو:Cite book
  5. الگو:یادکرد وب
  6. الگو:یادکرد کتاب
  7. قتل‌عام مسلمانان در دو سوی ارس - صمد سرداری نیا – نشر اختر – ۱۳۸۵ – صفحهٔ ۹۰
  8. الگو:یادکرد کتاب
  9. محمد امین ریاحی – تاریخ خوی – صفحه ۵۰۸ و ۵۰۱
  10. نام آوران ارومیه – انتشارات تکدرخت – علی بابایی – ۱۳۸۹ – صفحهٔ ۲۹۰
  11. الگو:یادکرد کتاب
  12. توفان ب‍رف‍راز قفقاز - کاوه بیات – از انتشارات وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران صفحهٔ ۹۳.الگو:سخ الگو:راست‌چینکاوه بیات در کتاب توفان بر فراز قفقاز می‌نویسد: الگو:نقل قول
  13. The Great Game of Genocide: Imperialism, Nationalism, and the Destruction of the Ottoman Armenians by Donald Bloxham. Oxford University Press: 2005, pp. 103–105